Το «θέατρο» είναι τόσο πραγματικό όσο και το όνειρο

Συνδυάζει θέατρο του δρόμου, χοροθέατρο, performance και τεχνολογία. Ηταν να γίνει νωρίτερα, αλλά εξαιτίας του εγκλεισμού, μεταφέρθηκε για τώρα. Και θα γίνει. Δύο μοναδικές παραστάσεις: Παρασκευή 9 και το Σάββατο 10 Ιουλίου, στον Πολυχώρο Λιπασμάτων (Σιλό) στη Δραπετσώνα (στις 20.00). Και το περιμένουμε πώς και πώς!

Γιατί πρόκειται για το «Kaspar Machine», το μεγαλύτερο ίσως δρώμενο της Αθήνας, σε σύλληψη-σκηνοθεσία Νίκου Χατζηπαπά: ένα ρέκβιεμ για τον εγκλεισμό, μια εικαστική προσομοίωση με καμβά τα κείμενα του Αυστριακού νομπελίστα συγγραφέα Πέτερ Χάντκε. Συνομιλήσαμε με τον σκηνοθέτη γι’ αυτό το πραγματικά πρωτοποριακό δρώμενο, που μας μεταφέρει σε έναν δυστοπικό χώρο όπου οι Κασπάρ (έγκλειστοι από τη στιγμή της δημιουργίας τους) εξαναγκάζονται σε σκληρή εργασία. Εν τέλει εξεγείρονται...

● Η παράστασή σας είναι πολλά μαζί. Μπορείτε να μας περιγράψετε το δικό σας όραμα γι’ αυτήν, καθώς το θέμα της είναι εξαιρετικά σύγχρονο και επώδυνα αληθινό;

Το θέαμα «Kaspar Machine» είναι ένα εικαστικό δρώμενο, μία site specific εγκατάσταση που επιχειρεί να συνδέσει το θέατρο του δρόμου, το χοροθέατρο, την performance και την τεχνολογία. Την αφετηρία του θεάματος αποτελούν ορισμένα κείμενα του Aυστριακού συγγραφέα της πρωτοπορίας Πέτερ Χάντκε: ένα μικρό απόσπασμα από το «Βρίζοντας το Κοινό», ψηφίδες από τον θεατρικό μονόλογο «Κασπάρ» και αυτούσιο το κείμενο «Κραυγές Βοήθειας». Τα κείμενα αυτά, ως κείμενα αγόρευσης όπως τα ονομάζει ο συγγραφέας τους, ορίζουν τη σχέση του ηθοποιού με το κοινό ως μετωπική, κάτι που προσιδιάζει στο λαϊκό δρώμενο και στο θέατρο του δρόμου.

● «Κανένα ρετούς. Θέλω την πραγματικότητα», έλεγε ο Μάριος Χάκκας. Και σεις πήρατε έργα του Πέτερ Χάντκε που ουσιαστικά είναι ακριβώς αυτό.

Εξαρτάται τι εννοούμε «χωρίς κανένα ρετούς». Η πραγματικότητα της Τέχνης μπορεί να είναι ρετουσαρισμένη με όνειρα και εφιάλτες και να είναι πιo ωμή από τον νατουραλισμό. Το «star system» στηρίχτηκε στον νατουραλισμό γιατί οδηγεί με ασφάλεια σε ταυτίσεις και εξιδανίκευση των προτύπων. Εξαρτάται από τη χρήση της φόρμας. Για εμένα σε κάθε περίπτωση το ζητούμενο είναι η αλήθεια.

● Δεν χρησιμοποιείτε καθόλου την «ψευδαίσθηση»; Πόση πραγματικότητα μπορεί ν’ αντέξει επιτέλους ένας θεατής, ειδικά με την πραγματικότητα όπως αυτή έχει καθοριστεί πλέον;

Πόση ψευδαίσθηση μπορεί να εμπεριέχει ένα ζωντανό γεγονός που διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια σου; Το «θέατρο» (αν και εδώ δεν μιλάμε για θέατρο) είναι τόσο πραγματικό όσο και τα όνειρα! Το έργο μάς μιλά για την κακοποίηση, τον εγκλεισμό και την επιβολή μέσω του «ορθού λόγου». Καθιστά τη γλώσσα και το σώμα ως κύριο περιεχόμενό του. Αποδομώντας τον απατηλό χαρακτήρα του μοντέρνου θεάτρου.

Οι ηθοποιοί είναι οι θεατές και θέμα το ίδιο το κοινό. Καταργώντας το θέατρο, δημιουργείται ένα καινούργιο «θέατρο». Το «θεατρικό γεγονός» που σχεδιάζουμε, καταργεί τη θεατρική σύμβαση και φέρει τον ηθοποιό αντιμέτωπο με τον θεατή, σε μία κατά μέτωπο συνεύρεση-αναμέτρηση, καταργώντας τα όρια της σκηνής, μετουσιώνοντας το αστικό τοπίο σε χώρο δράσης και καλλιτεχνικής έκφρασης, διαφοροποιώντας εκ βάθρων τη σχέση ηθοποιού - θεατή.

● Τη στιγμή που οι δημόσιοι χώροι περιχαρακώνονται από ζαρντινιέρες που ούτε να τις ακουμπήσεις δεν μπορείς κι από δρόμους που ούτε να περπατήσεις ούτε να οδηγήσεις μπορείς, εσείς χρησιμοποιείτε τον δημόσιο χώρο ως φορέα δημιουργίας και ως μέσο άμεσης επικοινωνίας με το κοινό. Πόσο σημαντικό είναι αυτό ειδικά στην Ελλάδα, που συσχέτισε τη Δημοκρατία και τη Δημιουργία με τον Δημόσιο Χώρο;

Το θέαμα «Kaspar Machine», με πυρήνα το ζήτημα του εγκλεισμού, όσον αφορά το περιεχόμενο, εν πρώτοις στοχεύει στο να ορίσει αυτή τη διαφορετική σχέση της σκηνής με το ακροατήριο, τοποθετώντας το κοινό εντός του χώρου των γεγονότων αφενός και αφετέρου επιχειρεί να μεταφέρει τα γεγονότα εκτός συμβατικού θεατρικού χώρου, στον δημόσιο χώρο, ωστόσο σε έναν χώρο σε εκκρεμότητα ανάμεσα σε ένα παρελθόν που αναμένει την έκβαση ενός απροσδιόριστου μέλλοντος.

Το θέαμα στο μεταίχμιο αυτό του χρονικού εκκρεμούς προσπαθεί να επιστήσει την προσοχή σε ένα ανησυχητικό παρόν, μεταθέτοντας τα γεγονότα από τον θεατρικό χώρο, στον χώρο της πόλης, επιχειρώντας να καταστήσει το αδρανές ακροατήριο σε συμμέτοχους πολίτες, πυρήνα της δημοκρατίας, καθιστώντας τους το επίκεντρο του θεάματος και πυρήνα της παράστασης. «Δεν υπάρχει άλλος κόσμος εκτός από τον δικό σας. Δεν είστε πια οι επισκέπτες που παρεισέφρησαν. Είστε εσείς το θέμα. Εσείς είστε το επίκεντρο. Ο πυρήνας των λόγων μας», μας λέει ο Χάντκε.

● Ως πρωταγωνιστές έχετε άτομα που βιώνουν τον εγκλεισμό σε όλες του τις μορφές (θεσμικό, κοινωνικό, οικονομικό κ.λπ.). Είναι το ελληνικό κοινό ικανό ή έτοιμο να συνδεθεί με τέτοιους χαρακτήρες (πρόσφυγες, αρνητές κάθε συλλογικού ορθολογισμού, αναρχικοί, με διαφορετική σκέψη για το κοινωνικό μοντέλο, όπως λέτε); Το ρωτάω γιατί πληθαίνουν τα περιστατικά που η αντιμετώπιση αυτών είναι από παθητική έως βίαιη και δολοφονική.

Τα φαινόμενα αυτά αποτελούν στοιχεία κοινωνικής, παιδαγωγικής, πολιτικής ανωριμότητας. Το έργο Τέχνης ακριβώς θα πρέπει να βρει τη σύνδεση με αυτό το «ανέτοιμο κοινό». Το «Kaspar Machine» στοχεύει στο να συμπεριλάβει ένα ανέτοιμο κοινό, καθιστώντας το ως το επίκεντρο του ενδιαφέροντός του, με την άμεση και δραστική του εμπλοκή, συμμετοχή, συνενοχή, λειτουργικό και αναπόσπαστο μέρος του.

● Τελικά είναι ένα πολιτικό έργο ή η πραγματικότητά μας είναι πολιτική;

Το έργο ή είναι έργο Τέχνης ή μαζική κουλτούρα. Εάν το έργο περιλαμβάνει τα στοιχεία που ορίζουν το έργο Τέχνης, δηλαδή δομή, ενότητα μορφής και περιεχομένου, λειτουργικότητα και αμφίδρομη ροή της πληροφορίας, ούτως ή άλλως είναι πολιτικό, σε μια ούτως ή άλλως πολιτική πραγματικότητα.