«Αγανακτισμένοι» Ισπανοί: It’s the Economy, Stupid!

Αθήνα
Το κίνημα των «Indignados», των «Αγανακτισμένων», όπως το βάπτισαν τα ισπανικά ΜΜΕ, δεν αποτελείται μόνον από νέους ανέργους, όπως πολλοί αφήνουν να εννοηθεί: ένα σημαντικό κομμάτι του «Ισπανικού Μάη» είναι οι λεγόμενοι «mileuristas», οι εργαζόμενοι που βγάζουν χίλια ή και λιγότερα ευρώ τον μήνα και, το κυριότερο, δεν ξέρουν τι τους ξημερώνει στον εργασιακό τους βίο, ζώντας σε μια μόνιμη κατάσταση ανασφάλειας.

Όπως και στην Ελλάδα, βλέπετε, ένα πτυχίο πανεπιστημίου, ακόμη και ένας μεταπτυχιακός τίτλος, δεν αρκούν για να σου εξασφαλίσουν μια σίγουρη, καλοπληρωμένη δουλειά. Αν δεν έχεις τα «κονέ», το καλύτερο που μπορείς να περιμένεις είναι να γίνεις κι εσύ ένας mileurista, ένας κακοπληρωμένος υπάλληλος σε μια προσωρινή δουλειά, που συνήθως (σε ποσοστό μεγαλύτερο του 60%, μακράν το μεγαλύτερο στην ΕΕ) δεν έχει καμιά σχέση με το αντικείμενο των σπουδών σου – ή, αν δεν βρεις ούτε αυτό, η ανεργία. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι Ισπανοί τριαντάρηδες, σαν αυτούς που γέμισαν τις πλατείες, ζουν ακόμη με τους γονείς τους, και δεν διανοούνται καν να φτιάξουν την δική τους οικογένεια.

Πίσω από τα εύλογα πολιτικά τους αιτήματα περί πραγματικής συμμετοχικής δημοκρατίας, τα κηρύγματα κατά της διαφθοράς και το έντονα αντικαπιταλιστικό και αντι-τραπεζικό προφίλ, αυτό που πάνω απ' όλα ενώνει τους ιδεολογικά ετερόκλητους και συχνά εντελώς απολιτικούς «ινδιγνάδος», η αόρατη «κόλλα» που δημιούργησε το κίνημα M-15, είναι τα... άδεια πορτοφόλια – και, ακόμη περισσότερο, η έλλειψη προοπτικής πως τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν προς το καλύτερο, αν και όταν η Ισπανία επανέλθει στις ημέρες των «παχιών αγελάδων». It’s the Economy, stupid, που έλεγε και ο Μπιλ Κλίντον.

Το κακό προϋπήρχεΣε αντίθεση, βλέπετε, με άλλες υπερχρεωμένες σήμερα χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, η αίσθηση γενικευμένης οικονομικής και κοινωνικής απαισιοδοξίας μεταξύ των Ισπανών δεν είναι απότοκος της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης της τελευταίας τριετίας, αλλά προϋπήρξε αυτής: το μεγαλύτερο κακό με την Ισπανία, αν προτιμάτε, είναι πως το τρομερό επίσημο ποσοστό της ανεργίας, που ξεπερνά πλέον το 21%, και της νεανικής ανεργίας που αγγίζει το 45%, δεν προκαλεί καμιά έκπληξη σε αυτούς που το βιώνουν.

Τέτοια ποσοστά είχε, βλέπετε, η Ισπανία και πριν από την κρίση – ακόμη και στο αποκορύφωμα της «φούσκας», πριν από την έκρηξη του 2007, όταν η Ισπανία παρουσίαζε ισχυρό ρυθμό ανάπτυξης και έχτιζε περισσότερα σπίτια από κάθε άλλη χώρα στην Ευρώπη. Ούτε βέβαια παίζει κανέναν ρόλο για τους ανέργους και τους ημιαπασχολούμενους το αν στην εξουσία ήταν το Λαϊκό Κόμμα του Χοσέ Μαρία Αθνάρ, και τώρα του Μαριάνο Ραχόι, ή οι δήθεν «σοσιαλιστές» του Θαπατέρο. Οι μόνιμες στρεβλώσεις της αγοράς εργασίας δεν αλλάζουν, μαζί με τις κυβερνήσεις: έτσι, ακόμη και οι σημερινοί τριανταπεντάρηδες νιώθουν – και αμείβονται – σαν μαθητευόμενοι, βουτηγμένοι στην επισφάλεια και στον ζόφο τού «δεν ξέρω τι μου ξημερώνει».

«Δεν ξέρω τι μου ξημερώνει»Όπως εξηγεί ο γνωστός οικονομολόγος Γιαν Ράντολφ, πολλοί από τους «αγανακτισμένους» δεν θα έβγαιναν στον δρόμο αν είχαν κάποια μικρή έστω ελπίδα για το μέλλον: όμως αυτό το γενικευμένο «δεν ξέρω τι μου ξημερώνει», η δυσπιστία απέναντι στο αύριο, είναι που τους οδηγεί να ξημεροβραδιάζονται στα χαρτόκουτα και τις πλαστικές τέντες της Πουέρτα ντελ Σολ. «Οι προοπτικές για το κοντινό μέλλον της Ισπανίας είναι απαίσιες» λέει ο Ράντολφ: «Υπάρχουν ελάχιστες ευκαιρίες να βρει κανείς δουλειά, αφού ο δημόσιος τομέας υφίσταται άγριες περικοπές και ο ιδιωτικός τομέας απολύει ευκολότερα απ' ό,τι προσλαμβάνει. Το μόνο που απομένει στους νέους Ισπανούς είναι να φύγουν στο εξωτερικό για να βρουν δουλειά – αλλά τι θα γίνει με όλους αυτούς που θα μείνουν πίσω;».

Μια πρώτη απάντηση στο ερώτημα αυτό έδωσαν οι ίδιοι οι αγανακτισμένοι, με την απόφασή τους να παραμείνουν στις πρόχειρες κατασκηνώσεις για τουλάχιστον μία επιπλέον εβδομάδα. Στο ερώτημα «γιατί», η συνήθης απάντηση είναι «γιατί όχι;». Όπως είπε ένας νεαρός «indignado» στον ανταποκριτή του BBC που του έκανε αυτή την ερώτηση, «νιώθω κι εγώ έκπληκτος όπως όλοι μας που ο κόσμος επιτέλους ξεσηκώθηκε για να υπερασπιστεί τις αξίες του και να εκφραστεί. Και όσο το κίνημα μεγαλώνει, τόσο πιο πολύ ενθουσιαζόμαστε από την προοπτική να εξελιχθεί σε κάτι μεγαλύτερο, που θα αλλάξει τις ζωές μας»...

Είναι «λάιτ επανάσταση»;Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως κύκλοι της «αντισυστημικής» (εδώ θα τους λέγαμε αντεξουσιαστές) Άκρας Αριστεράς στην Ισπανία και αλλού έσπευσαν να επικρίνουν την ειρηνική εξέγερση των «αγανακτισμένων» σαν μια «λάιτ επανάσταση», κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των αστικών ΜΜΕ – λες και η πολιτική βία της όπου γης «ενόπλου Αριστεράς» είχε ως τώρα καλύτερα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση των κοινών αντιπάλων του λαϊκού κινήματος. Λες και η εξέγερση της πλατείας Ταχρίρ δεν έγινε ποτέ, λες και ο Μουμπάρακ κυβερνά ακόμα την Αίγυπτο...

Σε άλλα, πιο «σοβαρά» κομμάτια της (κεντρο)Αριστεράς πάλι, κυριαρχεί η άποψη ότι οι «indignados» είναι άθελά τους... πιόνια της Δεξιάς, αφού το κάλεσμά τους για μποϊκοτάζ των περιφερειακών εκλογών έκανε ακόμη πιο εύκολη τη νίκη του Λαϊκού Κόμματος. Είναι οι ίδιοι που λένε ότι για την εκλογική πανωλεθρία του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ισπανίας, που έχασε την Κυριακή ακόμη και τα «κάστρα» του στη Βαρκελώνη και στη Σεβίλλη φταίει η... διεθνής οικονομική κρίση και όχι η καθαρά νεοφιλελεύθερη αντιμετώπισή της από την κυβέρνηση Θαπατέρο, που για να αποφύγει την επιβολή ενός «άνωθεν» μνημονίου έσπευσε να επιβάλει τη δική του, «made in Spain» εκδοχή σκληρής λιτότητας, βυθίζοντας μεγάλο τμήμα της παραδοσιακής του εκλογικής βάσης στην ανασφάλεια και στην ανέχεια. Ολοι ξέρουμε άλλωστε ότι ο γιαλός είναι στραβός, εμείς καλά αρμενίζουμε!