ΕΦΣΥΝ: Τα αποκαΐδια της ασυδοσίας στο Φαρ Ουέστ της Αττικής

«Από εμένα περνούν στην πονεμένη χώρα,
από εμένα περνούν στη θλίψη την αιώνια,
από εμένα περνούν μες στο χαμένο κόσμο.
[...] Αφήστε κάθε ελπίδα εσείς που μέσα πάτε!»
Δάντης, Θεία Κωμωδία, Κόλαση
Ενα γιγαντιαίο κουφάρι από μπετό και σίδερο, χαμένο σε καπνό, σκόνη, στάχτη, σωρούς από σκουπίδια. Σκελετοί από φορτηγά, οχήματα της Πυροσβεστικής, περιπολικά. Εδώ δεν θέλεις να ανασαίνεις: σε κάθε σου εισπνοή καταπίνεις στάχτες και κάτι σάπιο. Αυτό που απέμεινε από το εργοστάσιο ανακύκλωσης στον Ασπρόπυργο δεν είναι απλώς ένα ερείπιο. Είναι ένα μνημείο ασυδοσίας, ανεξέλεγκτου πλουτισμού κι εκμετάλλευσης.
Θα μπορούσε να είναι εικόνα της κόλασης, στοιχειωμένο λες από τους εργάτες που έχασαν τη ζωή τους εδώ. Το 2009 ένας εργάτης από το Μπανγκλαντές βρέθηκε ύστερα από τρεις μέρες νεκρός κάτω από τόνους πεπιεσμένου ανακυκλώσιμου υλικού. Το 2012 άλλος ένας εργάτης πέφτει νεκρός έπειτα από πρόσκρουση σε πρέσα. Στα τέλη του 2014 οι απλήρωτοι επί μήνες 150 εργάτες της Γενικής Ανακύκλωσης Α.Ε. κατέλαβαν το εργοστάσιο. Τα ΜΑΤ -ως είθισται- ανέλαβαν να φυλάξουν τα αφεντικά: 32 απεργοί συνελήφθησαν και 40 αλληλέγγυοι προσήχθησαν.

Δίπλα στον καταυλισμό

Εξω ακριβώς από το ερείπιο, τρία Τσιγγανάκια παίζουν με τον σκελετό ενός φορτηγού: τα παλιοσίδερα είναι δύο φορές ψηλότερα από τα κοριτσάκια που σε κάθε τους ανάσα καταπίνουν διοξίνες και φουράνια. Το καμένο εργοστάσιο βρίσκεται δίπλα ακριβώς στον καταυλισμό της Νέας Ζωής. Κατά τον δήμαρχο της πόλης των 27.700 κατοίκων, τα παιδάκια –σωστότερα, οι γονείς τους- είναι οι ηθικοί αυτουργοί ενός από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά ατυχήματα που έχει ζήσει η Αττική.
Για τον κ. Μελετίου, οι Τσιγγάνοι και τα αφεντικά των σκραπατζίδικων είναι... συνέταιροι με ακριβώς τις ίδιες ευθύνες: «Πότε θα χωνέψουν οι ποικιλώνυμοι αρμόδιοι την πρόδηλη αλήθεια ότι ένα αμαρτωλό σύμπλεγμα, αποτελούμενο από ιδιοκτήτες “νόμιμων” και παράνομων «σκραπ», που δρουν ανεξέλεγκτα και χωρίς περιβαλλοντικούς κανόνες, μαζί με τους ασύδοτους “ανακυκλωτές” (περιφερόμενους Aθίγγανους), έχουν μετατρέψει ολόκληρες περιοχές του τόπου μας, όπως η Νέα Ζωή, σε επικράτειες του φόβου και σε ζώνες κάθε λογής παράνομης και εγκληματικής δραστηριότητας; Ας προσέλθουν στον τόπο της πυρκαγιάς, για να δουν πώς και από ποιους “αξιοποιούνται” τα αποκαΐδια!».
Ενημερώνοντας το δημοτικό συμβούλιο της πόλης την Πέμπτη, ο δήμαρχος ανέφερε πως «Τσιγγάνοι βρήκαν την ευκαιρία να πάρουν ακόμα και κλαρκ από το καιόμενο εργοστάσιο, ώστε στη συνέχεια να τα πουλήσουν για σκραπ». «Τελικά δεν φταίει κανένας;», έθεσε το ρητορικό ερώτημα ένας δημοτικός σύμβουλος. «Δεν αντιλαμβάνομαι: τι μπορεί να κάνει ο δήμος;», αναρωτήθηκε ο δήμαρχος και συνέχισε: «Από το 2007 που έχω αναλάβει οι Τσιγγάνοι έχουν μειωθεί. Ο,τι ήταν δυνατό να γίνει από τον δήμο, έχει γίνει».

Για όλα φταίνε οι Τσιγγάνοι

«Δεν υπάρχει κοινωνική συνοχή στην πόλη μας. Προσπαθούν να μας πείσουν πως για όλα φταίνε οι Τσιγγάνοι κι όχι οι παράνομες εταιρείες σκραπ και το ίδιο το κράτος που αδειοδοτεί, δίνει κονδύλια και δεν ελέγχει ποτέ». Ο Γιώργος είναι ο ξεναγός μας στον Ασπρόπυργο. «Τα νόμιμα σκραπ είναι μόλις 47 και τα παράνομα μπορεί να φτάνουν τα 300. Οι Τσιγγάνοι τα προμηθεύουν με υλικά που μαζεύουν από τη χωματερή. Για να βγάλουν μεροκάματο βάζουν σε κίνδυνο πρώτα από όλους τους ίδιους και τα παιδιά τους και μετά όλους εμάς. Αλλά ποιος φρόντισε ποτέ αυτοί οι άνθρωποι να ζήσουν σε καλύτερες συνθήκες, να πάνε σχολείο, να ενημερωθούν για το πόσο επικίνδυνο είναι αυτό που κάνουν; Κανείς. Το ελληνικό κράτος πάντα τους φερόταν σαν σε σκουπίδια».

Οι κάτοικοι του Ασπρόπυργου μπορούν ακόμα και με κλειστά τα μάτια να καταλάβουν σε ποιο σημείο της πόλης τους βρίσκονται. «Αλλιώς μυρίζουν τα σκουπίδια, αλλιώς τα διυλιστήρια, αλλιώς τα ρέματα με τα απόβλητα», μου λέει η Τασούλα που πριν από 5 χρόνια μετακόμισε εδώ από τη Βέροια. «Ηταν το πατρικό του άντρα μου, δεν είχαμε αλλού να πάμε. Τώρα κάνουμε αγώνα, μπας κι αλλάξουμε κάτι. Εχω δύο κοριτσάκια. Καταλαβαίνεις τι ανασαίνουν κάθε μέρα; Εγώ με την Τσιγγάνα μάνα δεν έχω να χωρίσω τίποτα. Ολοι φτωχοί είμαστε. Ολοι ταλαιπωρούμαστε σ’ αυτή την πόλη που μοιάζει με χωματερή όχι μόνο για τα σκουπίδια, αλλά και για εμάς».

Οδηγούμε με την Τασούλα προς τη χωματερή. Οταν η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είχε κάνει αυτοψία εδώ, είχε χαρακτηρίσει τη χωματερή «μνημείο χάους, αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου». Η είσοδος είναι κλειστή με μπάρες. Προπορεύεται ένας μετανάστης πάνω σε αυτοσχέδιο τρίκυκλο. «Το όχημα να σταματήσει», ακούγεται από τα μεγάφωνα. «Απαγορεύεται η είσοδος χωρίς άδεια. Κι έπειτα είναι επικίνδυνο να κατεβείτε ασυνόδευτη», εξηγούν οι εργαζόμενοι. Κι ο άνθρωπος με το τρίκυκλο; «Δεν μπορούμε να παρέμβουμε, εδώ βγαίνουν κουμπούρια. Πολλές φορές κι οι ίδιοι οι αστυνομικοί φοβούνται», εξηγούν οι εργαζόμενοι. «Είναι μια καλά οργανωμένη μαφία που χρησιμοποιεί τους μετανάστες και τους Τσιγγάνους. Δεν μπορούμε να τα βάλουμε με μαφιόζους».

Οι άνθρωποι των σκουπιδιών

Από ψηλά μοιάζει με κρατήρα ηφαιστείου. Χιλιάδες γλάροι κάνουν βουτιές στην καρδιά της χωματερής που διασχίζουν τεράστια οχήματα. Δίπλα στα μηχανήματα διακρίνεις κάτι μικρές κινούμενες κουκκίδες. Πλησιάζοντας, θα δεις τους ανθρώπους των σκουπιδιών. Αντρες, γυναίκες, ακόμα και μικρά παιδιά βουτάνε στην κυριολεξία μέσα στη θάλασσα με τις σακούλες. «Στα 30 χρόνια που δουλεύω εδώ, τουλάχιστον 10 άνθρωποι θάφτηκαν ζωντανοί στα σκουπίδια», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο Τάσος. «Ο θόρυβος είναι εκκωφαντικός κι οι χειριστές των μηχανημάτων δεν άκουσαν τις κραυγές τους. Ολοι από απελπισία δουλεύουμε στη χωματερή. Κι όσοι ψάχνουν στα σκουπίδια και οι εργαζόμενοι. Ενας νέος συμβασιούχος παίρνει 750 ευρώ».

«Στο Φαρ Ουέστ της Αττικής είμαστε όλοι σκουπίδια», θα πει η δημοτική σύμβουλος Αντιγόνη Τσίγκου. «Είμαστε μια μικρή πολυπολιτισμική κοινωνία με παλιούς Αρβανίτες, επαναπατρισμένους Πόντιους, οικονομικούς μετανάστες από διάφορες χώρες και Τσιγγάνους. Αυτό θα μπορούσε να είναι ο πλούτος μας. Τώρα οι φτωχοί στρέφονται εναντίον των φτωχότερων, αντί να δούμε όλοι μαζί τα πολλά κοινά προβλήματά μας. Υποφέρουμε από ατμοσφαιρική ρύπανση, τα υπόγεια νερά είναι ρυπασμένα, γίνεται κάθε είδους ανεξέλεγκτη απόρριψη απορριμμάτων. Ο κόλπος της Ελευσίνας είναι νεκροταφείο».
Την Αντιγόνη επιβεβαιώνει το Πολυτεχνείο Κρήτης: ερευνητές που μελέτησαν τον κόλπο αναφέρουν πως εδώ καταλήγουν καθημερινά βιομηχανικά απόβλητα, ρύποι από τα ναυπηγεία, τα διαλυτήρια πλοίων και τα παροπλισμένα πλοία, ατμοσφαιρικά αιωρούμενα σωματίδια, υγρά απόβλητα, λύματα και στραγγίσματα της χωματερής. Αν εξαιρέσει κανείς το ιστορικό κέντρο και το παραλιακό μέτωπο της πόλης (όπου, φυσικά, το μπάνιο απαγορεύεται, παρ’ όλο που κάμποσοι βουτάνε και ψαρεύουν), δεν υπάρχει γωνιά στα δαιδαλώδη σοκάκια που να μη βρίσκεις απορρίμματα.

Πώς ο ιερός τόπος έγινε η... «πίσω αυλή» του Λεκανοπεδίου

Στην περιοχή, σύμφωνα με στοιχεία του 2011, βρίσκεται το 40% της βιομηχανίας της χώρας. [...] Το 90% της επικίνδυνης βιομηχανικής και εμπορικής δραστηριότητας συντελείται στο Θριάσιο. Ενδεικτικά, από τους 600.000 τόνους τοξικών αποβλήτων που παράγονται σε όλη την Ελλάδα, οι 150.000 προέρχονται από το Θριάσιο. «Υπάρχει διαπλοκή σε κάθε επίπεδο, η πολιτεία επί δεκαετίες έκανε τα στραβά μάτια στο έγκλημα που συντελούνταν εδώ», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο δημοτικός σύμβουλος Βαγγέλης Παπανικολάου
Ολα αυτά στην καρδιά του Θριάσιου Πεδίου, ενός τόπου ιερού που συνδεόταν με τα Ελευσίνια Μυστήρια. Η περιοχή κατοικείται συνεχώς από τους αρχαίους χρόνους και μέχρι τη δεκαετία του ’60 προμήθευε την Αθήνα με ζαρζαβατικά, φρούτα και κρέατα. Σήμερα ελάχιστα περιβόλια και μαντριά έχουν απομείνει εδώ και, για προφανείς λόγους, τα προϊόντα τους στην αγορά δεν φέρουν ονομασία προέλευσης.
Οπως αναφέρει στην ιστοσελίδα του ο ερευνητής της λαογραφίας, Παναγιώτης Πεστρόβας, «ώς το 1899 ο Ασπρόπυργος ήταν γνωστός ως “Καλύβια της Χασιάς”. Μαζεύτηκαν τότε οι κεφαλές του τόπου, για να καταλήξουν πώς θα ονομάσουν το χωριό τους. Αρκετά άτομα έλεγαν να το πουν Θρία ή Θριάσιο. Μη γνωρίζοντας όμως την ιστορική προέλευση του ονόματος Θρία και σκεπτόμενοι ότι “θρι” είναι η κόνιδα κατά την τοπική διάλεκτο, αποφάσισαν να το ονομάσουν Ασπρόπυργο, επειδή τότε γίνονταν οι ανασκαφές και είχαν βρεθεί τα ερείπια αρχαίου κτιρίου που οι ντόπιοι το έλεγαν “πυρκ-ι-μπαρδ”, που στην τοπική διάλεκτο σημαίνει πύργος άσπρος».
Η κοινότητα Ασπροπύργου συστάθηκε το 1912 και το 1949 έγινε δήμος. Σήμερα οι ίδιοι οι κάτοικοι του Θριάσιου το αποκαλούν «πίσω αυλή» του Λεκανοπεδίου, εκεί όπου η Αττική έχει εγκαταστήσει τη βιομηχανική ζώνη και ξεφορτώνεται λύματα και τοξικά. Η περιοχή δεν επιλέχθηκε καθόλου τυχαία: απέχει 20 χλμ. από την πρωτεύουσα, με πρόσβαση στη θάλασσα, οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο. Τα έξοδα για τους επιχειρηματίες περιορίζονται και τα κέρδη αυξάνονται.
Το 1930 καταγράφηκε η πρώτη διαμαρτυρία για την τσιμεντόσκονη από τη βιομηχανία ΤΙΤΑΝ, που κατασκευάστηκε μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας. Το 1938 το κοινοτικό συμβούλιο ζητούσε από την κυβέρνηση να προστατεύσει τη θάλασσα από το πετρέλαιο που τα πλοία ξεφόρτωναν για την τροφοδοσία των εργοστασίων. Συνέχεια στο ψήφισμα δεν υπήρξε. Τα αφεντικά μπορούσαν να μπαζώνουν, να ρυπαίνουν και να μολύνουν ανεξέλεγκτα και δωρεάν. Η καταστροφή του Θριάσιου είχε αρχίσει.
Στην περιοχή, σύμφωνα με στοιχεία του 2011, βρίσκεται το 40% της βιομηχανίας της χώρας. Διυλιστήρια, χαλυβουργεία, τσιμεντοβιομηχανίες, βιομηχανία πυρομαχικών, εγκαταστάσεις αποθήκευσης και διακίνησης προϊόντων πετρελαίου, χημικές βιομηχανίες, βιοτεχνίες πλαστικών-ελαστικών, λατομεία. Το 90% της επικίνδυνης βιομηχανικής και εμπορικής δραστηριότητας συντελείται στο Θριάσιο. Ενδεικτικά, από τους 600.000 τόνους τοξικών αποβλήτων που παράγονται σε όλη την Ελλάδα, οι 150.000 παράγονται στο Θριάσιο.
«Υπάρχει διαπλοκή σε κάθε επίπεδο, η πολιτεία επί δεκαετίες έκανε τα στραβά μάτια στο έγκλημα που συντελούνταν εδώ», θα πει ο δημοτικός σύμβουλος Βαγγέλης Παπανικολάου. «Το κράτος δεν έλεγξε ποτέ κανέναν. Και παρά τους νεκρούς που θρηνούμε συνεχώς –όπως έγινε πρόσφατα με τους ανθρώπους στα ΕΛ.ΠΕ.- η τοπική κοινωνία δεν θυμώνει τόσο, ώστε να οργανωθεί και να διεκδικήσει».
«Πώς να διενεργήσουμε ελέγχους, όταν έχουμε μόνο δύο επιθεωρητές Περιβάλλοντος;», θα αναρωτηθεί ο αντιπεριφερειάρχης Δυτικής Αττικής, Γιάννης Βασιλείου. «Κάθε επιθεωρητής πρέπει να ελέγξει ακόμα και 2.000 επιχειρήσεις -πρακτικά είναι αδύνατον. Στην περιοχή υπάρχει χωροταξική αναρχία, δεν ξέρεις πού τελειώνει το εργοστάσιο και αρχίζει το σπίτι. Μια βιομηχανική ζώνη εκτός σχεδίου! Στη Δυτική Αττική λειτουργούν 24 επιχειρήσεις που υπάγονται στην οδηγία Σεβέζο, μονάδες δηλαδή στις οποίες μπορεί να εκδηλωθεί ατύχημα μεγάλης βιομηχανικής κλίμακας. Από αυτές 15 βρίσκονται στον Ασπρόπυργο.
»Μιλάμε για ένα χάος που το κράτος επέτρεψε να δημιουργηθεί εδώ και δεκαετίες. Από τις αρχές Σεπτεμβρίου του 2014 υπάρχουν 98,3 τόνοι υδραργύρου αποθηκευμένοι παράνομα σε αποθήκη του Ασπρόπυργου. Παρά τις άπειρες προσπάθειές μας δεν έχουν ακόμα αποσυρθεί στη Γερμανία. Ο υδράργυρος, παρ’ ότι όπως μας διαβεβαιώνουν είναι με ασφάλεια φυλαγμένος, αποτελεί μια επιπλέον έκτακτη και μάλιστα αχαρτογράφητη Σεβέζο. Η περιοχή μας αντιμετωπίζει ασύμμετρη επικινδυνότητα».
Στον Ασπρόπυργο η ανθρώπινη ζωή έχει τόση αξία όση το μεροκάματο. «Ακόμα και την επομένη του ατυχήματος υπήρχαν άνθρωποι που έψαχναν απεγνωσμένα δουλειά στα διυλιστήρια», λέει ο Βαγγέλης. «Η ανάγκη είναι μεγαλύτερη από τον φόβο». Οι εργάτες ρισκάρουν τη ζωή τους καθημερινά. Τα στοιχεία που δημοσίευσε ο «Ριζοσπάστης» είναι αποκαλυπτικά: στο Θριάσιο εκτιμάται ότι λειτουργούν 7.000-10.000 μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις. Και για τον έλεγχό τους η Επιθεώρηση Εργασίας διαθέτει μόλις έξι άτομα! Επιπλέον, δεν υπάρχει η στοιχειώδης υποδομή, για να γίνουν οι έλεγχοι στις επιχειρήσεις, αφού λείπουν αυτοκίνητα, κονδύλια για λειτουργικά έξοδα κ.ά.

«Το νέφος κάνει τα παιδιά χρυσαυγίτες», λέει ένα σύνθημα στον τοίχο του γηπέδου της τοπικής ομάδας. Στις εκλογές του Ιανουαρίου στον Ασπρόπυργο η Χρυσή Αυγή πήρε 14,54% -το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό της πανελλαδικά. Στις εκλογές του 2012 η ναζιστική συμμορία έλαβε εκεί το υψηλότερο ποσοστό της (16,75%). Ο Γιώργος χαμογελάει, αν και είναι εξαιρετικά θυμωμένος: «Οταν τα παιδιά νιώθουν ότι ζουν στον απόπατο θα στραφούν και προς τους ναζί. Εμείς οι υπόλοιποι τι κάνουμε; Εμείς αφήνουμε τον χώρο, για να παίζουν μπάλα. Εμείς πρέπει να πάρουμε ανάποδες και να οργανωθούμε».