Παιδική εργασία: Το πρόβλημα, ο ρόλος της οικονομικής κρίσης και η αντιμετώπιση

Το ζήτημα των ανήλικων εργαζόμενων παιδιών στην Ελλάδα φαντάζει ως ένα
πρόβλημα ελάσσονος σημασίας στους περισσότερους. Ωστόσο η πραγματικότητα
απέχει πολύ από αυτήν την υπόθεση. Πάνω από 100.000 ανήλικα παιδιά
εργάζονται στην Ελλάδα ενώ η κρίση τα «ενθαρρύνει» να παρατήσουν το
σχολείο για να βοηθήσουν οικονομικά τις οικογένειές τους.

Το πρόβλημα

Ο ακριβής αριθμός των ανήλικων παιδιών που εργάζονται στην Ελλάδα είναι
δύσκολο να υπολογιστεί. Τα επίσημα στοιχεία δεν αντιπροσωπεύουν την
πραγματικότητα ενώ πολύ συχνά τα παιδιά πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης από
την ίδια τους την οικογένεια.

Τα επίσημα στοιχεία δεν ανταποκρίνονται σε καμία περίπτωση στα
πραγματικά. Το υπουργείο Εργασίας, «μετρά» 1.500 βιβλιάρια εργασίας
ανηλίκων ενώ η Ελληνική Στατιστική Αρχή υπολογίζει τον αριθμό των
εργαζομένων ηλικίας 15-18 ετών σε 8.886 (σύμφωνα με τα στοιχεία του
2011).

Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο από την άλλη εκτιμά ότι το 70% των μαθητών που
διακόπτουν το σχολείο εισέρχονται με κάποιο τρόπο στην αγορά εργασίας.
Συγκεκριμένα, παρατηρεί αυξητική τάση στα παιδιά που εγκαταλείπουν το
σχολείο.

Λαμβάνοντας υπόψιν τα στοιχεία αυτά καθώς και πληροφορίες από μαθητές,
εκπαιδευτικούς και μη κυβερνητικές οργανώσεις, ο Συνήγορος του Παιδιού
εκτιμά ότι ο αριθμός των παρανόμως εργαζομένων παιδιών στη χώρα μας
είναι εξαιρετικά μεγάλος και συγκεκριμένα ξεπερνά τις 100.000.

Στα 100.000 – 150.000 υπολογίζει και το Κέντρο Έρευνας Γυναικείων
Θεμάτων τον αριθμό των παιδιών κάτω των 18 που εργάζονται σε μαγαζιά,
βιοτεχνίες, εργοστάσια, αγροτικές και τουριστικές εκμεταλλεύσεις, στο
δρόμο, σε πορνεία κ.α., όπως παρουσίασε πέρσι, σε ευρωπαϊκή ημερίδα με
θέμα "Trafficking – παράνομη διακίνηση και καταναγκαστική εργασία
γυναικών και παιδιών".

Έκπληξη προκαλεί, επίσης, παλιότερη έρευνα της Unicef σχετικά με την
παιδική εργασία στην Ελλάδα, σύμφωνα με την οποία τα ποσοστά μεταξύ
αλλοδαπών και Ελληνοπούλων (συμπεριλαμβανομένων και των Ρομά) είναι
περίπου τα ίδια.

Το πρόβλημα δεν περιορίζεται σε παιδιά που εγκαταλείπουν τα σχολεία για
να βοηθήσουν τις οικογένειές τους. Αρκετές είναι οι περιπτώσεις μικρών
παιδιών που αναγκάζονται να ασχοληθούν με μορφές εργασίας που θέτουν σε
υψηλό κίνδυνο την ψυχική και σωματική τους υγεία.

Σύμφωνα με την Unicef και το γενικό διευθυντή της, κ. Ηλία Λυμπέρη
«είναι χιλιάδες τα παιδιά που πέφτουν θύματα trafficking και
εκμετάλλευσης». Ωστόσο δεν χρειάζεται να πάει κανείς «μακριά» (στη
ζητιανιά, την πορνεία και τα εργοστάσια) για να συναντήσει ακατάλληλες
συνθήκες εργασίας μεταξύ των παιδιών.

«Ακόμα και η εργασία στον αγροτικό τομέα δεν είναι κατάλληλη για την
υγεία των παιδιών καθώς είναι ευάλωτα στα λιπάσματα, δεν παίρνονται
προφυλάξεις και μπορεί να πέσουν θύματα των μηχανημάτων που
χρησιμοποιούνται», διευκρινίζει ο ίδιος.

Οικονομική κρίση και παιδική εργασία

Παιδική εργασία

Όσο η οικονομική κρίση αυξάνει και βαθαίνει, τόσο η εκμετάλλευση φτωχών
και πεινασμένων ανθρώπων καθώς και η καταναγκαστική εργασία αυξάνονται. 

Ο γενικός διευθυντής της Unicef Ελλάδος, κ. Ηλίας Λυμπέρης δήλωσε στο
mama365.gr ότι η κρίση έχει επιδεινώσει την κατάσταση καθώς επηρεάζεται
το εισόδημα των νοικοκυριών.

Πρόσφατη έρευνα της Unicef κατέληξε στο θλιβερό συμπέρασμα ότι
περισσότερα από 439.000 παιδιά στην Ελλάδα, ζουν κάτω από το όριο της
φτώχειας ενώ το 25%-45% ζουν σε νοικοκυριά που στερούνται βασικών
στοιχείων για να μεγαλώσουν. 

Σύμφωνα με τον κ. Λυμπέρη, η οικονομική κρίση χτυπά τα μεσαία και
μικρότερα στρώματα, μονογονεϊκές οικογένειες, διαζευγμένες μητέρες,
οικογένειες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, Ρομά, μειονότητες και φτωχές
συνοικίες της Αττικής. Όλα αυτά συντελούν στην επιδείνωση της
οικονομικής κατάστασης μιας  οικογένειας. 

Σε αυτό το πλαίσιο ένα παιδί αν έχει τη δυνατότητα να επιλέξει, τότε θα
προτιμήσει να δουλέψει από το να συνεχίσει το σχολείο ζώντας στη
φτώχεια. Δεν είναι, βέβαια, λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες οι γονείς
τα παροτρύνουν. Σε κάθε περίπτωση, εν μέσω οικονομικής κρίσης, το
περιβάλλον γίνεται πιο εύκολο για την εγκατάλειψη του σχολείου. 

Τι μπορεί να κάνει η Πολιτεία

Ο Βοηθός Συνήγορος για τα Δικαιώματα του Παιδιού κ. Γιώργος Μόσχος,
ενημέρωσε την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων
του Ανθρώπου της Βουλής για το ζήτημα της παιδικής εργασίας.

Ο κ. Μόσχος επεσήμανε την υποχρέωση της Πολιτείας να προστατεύει τα
παιδιά από την παιδική εργασία και εκμετάλλευση, όπως επιτάσσει και η
Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (αρ. 32 ν.2101/92).

Ο Συνήγορος του Παιδιού υποστηρίζει ότι για την καταπολέμηση της
παιδικής εργασίας χρειάζεται να γίνει πολύπλευρη προσπάθεια για τη
μείωση της σχολικής διαρροής και να ενισχυθούν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί
αλλά και οι κοινωνικές υπηρεσίες παιδικής προστασίας που υπάγονται στις
ευθύνες της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Η κατάλληλη και επαρκής στελέχωση των κοινωνικών υπηρεσιών των δήμων,
που θα πρέπει να λάβει χώρα στο πλαίσιο του Προγράμματος "Καλλικράτης",
μπορεί να τους δώσει τη δυνατότητα να συνεργάζονται με τα σχολεία και να
παρεμβαίνουν για την υποστήριξη των οικογενειών και την προστασία των
παιδιών από τους κινδύνους της παράνομης απασχόλησής τους, επισημαίνει ο
Συνήγορος του Παιδιού.

Για την καταπολέμηση της επαιτείας και της εργασίας των παιδιών στο
δρόμο, χρειάζεται μια συντονισμένη προσπάθεια Δήμων, Αστυνομίας και Μη
Κυβερνητικών Οργανώσεων ώστε το φαινόμενο αυτό να εξαληφθεί, εκτιμά ο
Συνήγορος του Παιδιού.

Ο κ. Ηλίας Λυμπέρης, υποστηρίζει ότι το πρόβλημα θα μειωθεί μέσα από τις
κοινωνικές μεταβιβάσεις του κράτους, τις φοροαπαλλαγές στις οικογένειες
και τα επιδόματα.

Ο ίδιος, επισημαίνει στο mama365.gr ότι παρατηρείται πως στην Ελλάδα οι
κοινωνικές μεταβάσεις δεν «πιάνουν τόπο». Ακόμα, δηλαδή, κι όταν
υπάρχουν, δεν έχουν αποτελέσματα στη μείωση της φτώχειας. «Αυτό σημαίνει
ότι δεν πηγαίνουν σε αυτούς που πραγματικά το έχουν ανάγκη»,
υπογραμμίζει ο κος Λυμπέρης, προσθέτοντας: «Πρέπει οι κοινωνικές
μεταβιβάσεις να είναι στοχευμένες και να δημιουργούν ένα δίχτυ
προστασίας στις οικογένειες που πραγματικά το έχουν ανάγκη».

Τέλος, ο κ. Λυμπέρης εκτιμά ότι οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να καταβάλουν
προσπάθειες για να κρατήσουν το παιδί στο σχολείο. «Θα πρέπει να
προσεγγίζουν τα παιδιά και τις οικογένειές τους έτσι ώστε να τους
καθοδηγούν, να δείχνουν κατανόηση στα παιδιά που αντιμετωπίζουν
προβλήματα και να μην τα αποθαρρύνουν».

Τι μπορούν να κάνουν οι Πολίτες

Κάθε γονιός, παιδί και οποιοσδήποτε πολίτης, ο οποίος αντιλαμβάνεται ότι
υπάρχει παραβίαση των δικαιωμάτων του παιδιού μπορεί να υποβάλει γραπτή
αναφορά στον Συνήγορο του Πολίτη με τα στοιχεία και την υπογραφή του
καθώς και σαφείς πληροφορίες για την υπόθεση, τα πρόσωπα και τους
εμπλεκόμενους φορείς και να συνοδεύεται από κάθε αποδεικτικό στοιχείο
που μπορεί να βοηθήσει στη διερεύνησή της.

Η αναφορά υποβάλλεται  αυτοπροσώπως ή με επιστολή στα γραφεία του
Συνηγόρου του Πολίτη (Χατζηγιάννη Μέξη 5, Αθήνα 11528 - περιοχή Χίλτον /
Μέγαρο Μουσικής) ή με φαξ στο 210.7292129. Διευκρινίσεις στα τηλέφωνα
210.7289600 (Δευτέρα - Παρασκευή 8:30-14:00) και 210.7289703.

Οι ανήλικοι, που θέλουν να αναφέρουν παραβιάσεις δικαιωμάτων τους,
γίνονται δεκτοί από το προσωπικό του Συνηγόρου του Παιδιού σε κατάλληλο
περιβάλλον. Επίσης μπορούν να επικοινωνήσουν τηλεφωνικά με εξειδικευμένο
προσωπικό στο τηλέφωνο 800.11.32.000 (γραμμή χωρίς χρέωση για
ανηλίκους).