Αποζημίωση για απόλυση ή αποχώρηση υπαλλήλου

Τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζουμε ένα
εργασιακό μεσαίωνα με την καταστρατήγηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων
και των συλλογικών συμβάσεων. Η απόλυση ή η αποχώρηση των εργαζομένων,
στον ιδιωτικό τομέα από την εργασία τους προστατεύεται από την εργατική
νομοθεσία. 
Παρακάτω σας παρουσιάζουμε μια εκτενή ανάλυση για την
ισχύουσα νομοθεσία αλλά και για τα δικαιώματα των υπαλλήλων Τεχνολόγων
ιατρικών εργαστηρίων και Παρασκευαστών, που απασχολούνται στον ιδιωτικό
τομέα.

Ειδικότερα το Υπουργείο εργασία αναφέρεται στον κανονισμό και την
νομοθεσία που αφορά την απόλυση εργαζομένων και τις αποζημιώσεις που
δικαιούνται στο υπ αριθ. 2255 έγγραφο του. 
Η ισχύουσα νομοθεσία η οποία
διέπει την απομάκρυνση εργαζομένων από την εργασία τους αποτελείται από
τους νόμους Ν.3198/1955 και Ν.2112/1920

Αναλυτικότερα το Υπουργείο Εργασίας αναφέρει τα ακόλουθα:

Το άρθρο 5, παρ. 1 του Ν.435/1976 (ΦΕΚ 251/Α-/1976) με το οποίο
αντικαταστάθηκε το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 8 του Ν.3198/1955, που
προστέθηκε με την παρ. 4 του άρθρου 8 του Ν.Δ.3789/1957, ορίζει ότι
Μισθωτοί εν γένει υπαγόμενοι εις την ασφάλισην οιουδήποτε ασφαλιστικού
οργανισμού, δια την χορήγησιν συντάξεως συμπληρώσαντες ή συμπληρούντες
τας προς λήψιν πλήρους συντάξεως γήρατος προϋποθέσεις, εάν έχουν την
ιδιότητα του υπαλλήλου, είτε να αποχωρώσιν είτε να απομακρύνωνται της
εργασίας των παρά του εργοδότου των λαμβάνοντες εις άπασας τας
περιπτώσεις ταύτας οι μεν επικουρικώς ησφαλισμένοι, τα 40% οι δε μη
ησφαλισμένοι επικουρικώς τα 50% της αποζημιώσεως της οποίας δικαιούνται
κατά τας εκάστοτε ισχύουσας διατάξεις, δια την περίπτωση απροειδοποιήτου
καταγγελίας της συμβάσεως εργασίας, εκ μέρους του εργοδότου. 
Δια την
κατά τα ανωτέρω χορηγουμένην, εις τους αποχωρούντας ή απομακρυνόμενους
μισθωτούς, αποζημίωσιν εφαρμόζονται κατά τα λοιπά, πάντα τα οριζόμενα
υπό των άρθρων 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 και 9 του Ν.3198/1955 ως και των
άνω διατάξεων του Ν.2112/1920 περί υποχρεωτικής καταγγελίας συμβάσεως
εργασίας ιδιωτικών υπαλλήλων ως ούτος ετροποποιήθη και συνεπληρώθη
μεταγενεστέρως και του Β.Δ. της 16/18 Ιουλίου 1920 περί επεκτάσεως του
Ν.2112/1920 Περί καταγγελίας της συμβάσεως εργασίας των ιδιωτικών
υπαλλήλων και επί των εργατών, τεχνιτών και υπηρετών, πλην των διατάξεων
που αφορούν την προειδοποίησιν.

Από την ανωτέρω διάταξη συνάγεται ότι για να δικαιούται ο υπάλληλος
αυτής της μειωμένης αποζημιώσεως πρέπει: 
α) να υπάγεται στην ασφάλιση
οποιουδήποτε ασφαλιστικού οργανισμού για τη χορήγηση της συντάξεως
γήρατος, 
β) να υπάρχουν οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση πλήρους
συντάξεως γήρατος και 
γ) είτε να αποχωρεί ο ίδιος οικειοθελώς, είτε να
απομακρύνεται από τον εργοδότη από την υπηρεσία του.

Αντιθέτως δεν δικαιούται της μειωμένης αποζημιώσεως όσοι αποχωρούν ή
απολύονται λαμβάνοντας μειωμένη σύνταξη γήρατος ή σύνταξη αναπηρίας (Αρ.
Παγ. 67/1991 - 1179/1988 - 414/1991 - 989/1991 - 850/1989 - 1125/1984 -
848/1990 κ.λπ.).

Κατ ακολουθίαν των ανωτέρω, για να τύχει κάποιος της κατά την παρ. 1
του άρθρου 5 του Ν.435/1976 μειωμένης αποζημιώσεως, πρέπει να συντρέχουν
σωρευτικώς οι αμέσως ανωτέρω προϋποθέσεις.

Οσον αφορά την ύπαρξη των προϋποθέσεων λήψεως πλήρους συντάξεως γήρατος αρμόδιο να πληροφορήσει είναι το ΙΚΑ.
Αποζημίωση απολύσεως υπαλλήλων

Η απόλυση των υπαλλήλων μπορεί να γίνει είτε με προειδοποίηση είτε
αμέσως χωρίς προειδοποίηση. Εγκυρη καθίσταται και στις δύο περιπτώσεις
εφόσον μαζί με το έγγραφο κοινοποίησης της καταγγελίας καταβληθεί και η
νόμιμη αποζημίωση.

Εάν η καταγγελία γίνει χωρίς προειδοποίηση ο απολυόμενος δικαιούται
αποζημίωση τόσων μηνιαίων μισθών, όσοι είναι οι μήνες προειδοποιήσεως
(ανάλογα με το χρόνο υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη).

Εάν η καταγγελία γίνει έπειτα από προειδοποίηση δικαιούται τη μισή
από την παραπάνω αποζημίωση. (άρθρα 3 Ν. 2112/1920, 4 Ν. 3198/1955).

Εάν η απόλυση γίνει πριν ο μισθωτός κλείσει δίμηνη υπηρεσία, δεν οφείλεται αποζημίωση λόγω καταγγελίας της συμβάσεως.

Στη συνέχεια παρατίθεται πίνακας με τις αναλογίες αποζημίωσης ή
προειδοποίησης σε σχέση με τον χρόνο υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη.

Αποχώρηση μισθωτού λόγω συνταξιοδοτήσεως

Μισθωτοί γενικά εφόσον αποχωρούν ή απομακρύνονται από την εργασία
τους και έχουν τις προϋποθέσεις πλήρης συνταξιοδοτήσεως λόγω γήρατος
δικαιούνται να λάβουν το 50% της οριζόμενης για την καταγγελία της
σύμβασης αποζημίωσης. Εάν έχουν και επικουρική ασφάλιση (σύνταξη από
επικουρικό) τότε η αποζημίωση περιορίζεται στο 40%. Σημειώνεται ότι το
δικαίωμα του αποχωρούντα με σκοπό τη συνταξιοδότηση με πλήρη σύνταξη
μισθωτού για λήψη του 50% ή 40% της αποζημιώσεως θεμελιώνεται χωρίς να
απαιτείται η συγκατάθεση του εργοδότη. (άρθρο 8 Ν. 3198/1955).

Αποχώρηση μισθωτού μετά συμπλήρωση 15ετίας

Μισθωτοί γενικά που υπάγονται για σύνταξη σε οποιοδήποτε ασφαλιστικό
φορέα, μπορούν να αποχωρούν από την εργασία τους, δικαιούμενη της μισής
αποζημίωσης του Ν. 2112/1920 ή του Β.Δ. 16/18.7.1920 για την καταγγελία
της σύμβασης εργασίας τους εφόσον υπάρχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις.

- Συνδέονται με τον εργοδότη τους με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου.

- Έχουν συμπληρώσει δεκαπενταετή υπηρεσία στον ίδιο εργοδότη ή το προβλεπόμενο όριο ηλικίας του ασφαλιστικού τους οργανισμού.

- Αποχωρούν από την εργασία τους με τη συγκατάθεση του εργοδότη.

Υπολογισμός της αποζημίωσης

Ο υπολογισμός της αποζημίωσης γίνεται με βάση τις τακτικές αποδοχές
του τελευταίου μήνα υπό καθεστώς πλήρους απασχολήσεως (άρθρο 5 Ν.
3198/1955).

Τακτικές αποδοχές θεωρούνται ο μισθός και κάθε άλλη παροχή που
δίδεται αντί μισθού όπως προμήθειες, παροχές σε είδος κ.λπ. Ποσοστά επί
κερδών ή εισπράξεων εφόσον χορηγούνται ανεξάρτητα της κανονικής αμοιβής
της εργασίας δεν θεωρούνται τακτικές αποδοχές (άρθρο 3 παρ. 2 Ν.
2112/1920). Για τον υπολογισμό αποζημίωσης στις τακτικές αποδοχές
περιλαμβάνονται τα επιδόματα εορτών και αδείας, καθώς και οι τακτικές
πρόσθετες αμοιβές για εργασία υπερωριακή, νυκτερινή ή κατά τις Κυριακές.

Μισθωτός που έχει την υπαλληλική ιδιότητα κατά το χρόνο της απόλυσης,
ενώ αρχικά είχε προσληφθεί σαν εργάτης και η ιδιότητά του μετατράπηκε
σε υπαλληλική χωρίς να λυθεί η σύμβασή του, δικαιούται αποζημίωση
υπαλλήλου, βάσει της συνολικής υπηρεσίας του στον αυτό εργοδότη (Α.Π.
636/71, 760/81).

Στις περιπτώσεις μισθωτών μειωμένης απασχολήσεως η αποζημίωση
υπολογίζεται με βάση τις καταβαλλόμενες μειωμένες αποδοχές. Το ίδιο
ισχύει και στη διαλείπουσα εργασία.

Η αποζημίωση μισθωτών που αμείβονται με ποσοστά, κατ' αποκοπή ή κατά
μονάδα παραγόμενης εργασίας, υπολογίζεται βάσει του μέσου όρου των
αποδοχών αυτών των δύο τελευταίων πριν την απόλυση μηνών. (άρθρο 5 παρ. 2
Ν. 3198/1955). Σε καμία όμως περίπτωση το ποσό αποζημίωσης της παραπάνω
περίπτωσης δεν μπορεί να είναι κατώτερο αυτού που προκύπτει με βάση τη
μισθολογική κλάση του Ι.Κ.Α. που ανήκει ο μισθωτός.

Η αποζημίωση αμειβομένων με μισθό και ποσοστά υπολογίζεται για το
μισθό βάσει των τακτικών αποδοχών του τελευταίου μήνα και για τα ποσοστά
βάσει του μέσου όρου των δύο τελευταίων πριν την καταγγελία μηνών (Α.Π.
1103/88 Τμ. Β').

Για την εξεύρεση του ποσού της αποζημιώσεως που δικαιούται ο
απολυόμενος μισθωτός, λαμβάνεται υπόψη η τελευταία συνεχής απασχόλησή
του στον εργοδότη που κάνει την καταγγελία της σύμβασης εργασίας (Α.Π.
86/70).

Είναι νόμιμη η συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου, κατά την
οποία για τον καθορισμό της αποζημίωσης, συνυπολογίζεται και άλλη
υπηρεσία ή στον ίδιο ή σε άλλο εργοδότη (Α.Π. 231/59).

Χρόνος αναστολής της σύμβασης εργασίας λόγω ασθένειας ή άλλης αιτίας
συνυπολογίζεται στον προσδιορισμό της αποζημίωσης λόγω απόλυσης (Εφ.
Θεσ/νίκης 2920/88).

Η μεταβολή του προσώπου του εργοδότη, με όποιον τρόπο κι αν επέλθει
δεν επηρεάζει τα δικαιώματα των εργαζομένων στο δικαίωμα αποζημίωσής
τους σε περίπτωση απόλυσής τους. (άρθρο 6 παρ. 1 Ν. 2112/1920, άρθρο 9
παρ. 1 Β.Δ. 16/18.7.1920). Από τη νομολογία έχει κριθεί ότι σε
οποιοδήποτε μετασχηματισμό της επιχείρησης που διατηρεί την ενότητά της
ως οικονομική μονάδα, υπό νέο φορέα, ο διάδοχος του αρχικού εργοδότη
υποχρεούται να συνυπολογίσει στην αποζημίωση του απολυόμενου και όλη την
υπηρεσία του στον αρχικό εργοδότη.

Επί πτωχεύσεως της επιχειρήσεως ο εργαζόμενος δικαιούται να λάβει
ολόκληρη τη νόμιμη αποζημίωση λόγω καταγγελίας της σύμβασης εργασίας
κατατασσόμενος μεταξύ των προνομιακών δανειστών των άρθρων 940 & 941
του Κωδ. Πολ. Δικονομίας.

Στη διακοπή εργασιών της επιχείρησης λόγω ανωτέρας βίας (πυρκαγιά
κ.λπ.) αν ο εργοδότης είναι ασφαλισμένος κατά των περιστατικών αυτών και
προβεί σε απολύσεις λόγω κάποιου γεγονότος ανωτέρας βίας, οφείλει στους
απολυομένους τα 2/3 της νόμιμης αποζημίωσης (άρθρα 6 παρ. 2 εδ. 2 Ν.
2112/1920 όπως ισχύει με το άρθρο 4 Ν. 4558/30).

Στις διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου, χωρίς να
μεσολαβούν διακοπές και χωρίς να δικαιολογείται από τη φύση των εργασιών
ο καθορισμός ορισμένης διάρκειας θεωρείται ότι καταρτίσθηκε μία σύμβαση
εργασίας αορίστου χρόνου (Α.Π. 1363/82 Τμ. Δ', Α.Π. 603/94 Τμ. Β').

Καταβολή της αποζημίωσης

Η αποζημίωση του Ν. 2112/20 και του Β.Δ. 16/18.7.1920 καταβάλλεται
στον απολυόμενο μισθωτό κατά τη στιγμή της κοινοποιήσεως της καταγγελίας
της σύμβασης εργασίας.

Αν η οφειλόμενη αποζημίωση είναι μεγαλύτερη από τις αποδοχές έξι
μηνών ο εργοδότης έχει την ευχέρεια να την καταβάλει σε δόσεις ως εξής:

Με την κοινοποίηση της καταγγελίας το τμήμα της αποζημίωσης που
ισούται με τις αποδοχές έξι μηνών και το υπόλοιπο τμήμα της σε
τριμηνιαίες δόσεις κάθε μία από τις οποίες δεν μπορεί να είναι κατώτερη
των αποδοχών τριών μηνών. Καθυστέρηση πληρωμής έστω και μιας δόσης
καθιστά άκυρη την καταγγελία της σύμβασης.

Για να είναι έγκυρη η απόλυση δεν αρκεί η προσφορά της αποζημίωσης
στον απολυόμενο, αλλά σε περίπτωση αρνήσεως του τελευταίου για να την
εισπράξει, απαιτείται η δημόσια κατάθεσή της.

Κάθε αξίωση του μισθωτού για καταβολή ή συμπλήρωση της αποζημίωσης
είναι απαράδεκτη αν η σχετική αγωγή δεν ασκηθεί εντός έξι (6) μηνών από
τότε που έγινε απαιτητή (άρθρο 6 παρ. 2 Ν. 3198/55).

Υπολογισμός ασφαλιστικών εισφορών και φορολογία αποζημιώσεως

Ι. Υπολογισμός ασφαλιστικών εισφορών

Η αποζημίωση λόγω καταγγελίας της σύμβασης εργασίας δεν υπόκειται σε
καμία κράτηση υπέρ Ι.Κ.Α. ή άλλου ασφαλιστικού οργανισμού, γιατί δεν
θεωρείται ότι συνιστά αμοιβή παρασχεθείσας εργασίας.

Το ίδιο ισχύει για την καταβαλλόμενη στο μισθωτό αποζημίωση λόγω μη ληφθείσας άδειας.

Αντίθετα το για την ίδια αιτία καταβαλλόμενο επίδομα αδείας θεωρείται
ότι αποτελεί προσαύξηση των αποδοχών και συνεπώς υπόκειται σε
ασφαλιστικές εισφορές.

ΙΙ. Φορολογία αποζημιώσεως

«Ο φόρος υπολογίζεται με συντελεστή είκοσι τοις εκατό (20%) στο
καθαρό ποσό της αποζημίωσης μετά την αφαίρεση ποσού είκοσι χιλιάδων
(20.000) ευρώ και παρακρατείται κατά την πληρωμή της στο δικαιούχο.»

ΙΙΙ Χαρτοσήμανση αποζημίωσης

ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ.

IV. Παρακράτηση και απόδοση φόρου

Ο φόρος , που βαρύνουν τον απολυόμενο, παρακρατούνται κατά την πληρωμή της αποζημίωσης από τον εργοδότη.

Ο εργοδότης έχει την υποχρέωση απόδοσής τους στην οικεία Δ.Ο.Υ.
αυτοτελώς με δήλωση, η οποία περιλαμβάνει τους απολυθέντες μισθωτούς και
τα σχετικά ποσά για κάθε μήνα. Προθεσμία αποδόσεως ο επόμενος μήνας. Τα
ποσά που αποδίδονται μ' αυτή τη δήλωση δεν περιλαμβάνονται ούτε στις
τριμηνιαίες ούτε στην ετήσια εκκαθαριστική δήλωση Φ.Μ.Υ. (Υπ. Οικ. Πολ.
1170/1989).

Μη οφειλή αποζημίωσης

Στις παρακάτω περιπτώσεις απολύσεως ή αποχωρήσεως μισθωτού δεν οφείλεται αποζημίωση:

- Πριν τη συμπλήρωση διμήνου υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη.

- Στην οικειοθελή αποχώρηση του μισθωτού από την εργασία του.

- Λόγω λήξης σύμβασης εργασίας ορισμένου χρόνου.

- Λόγω λήξης σύμβασης εργασίας ορισμένου έργου.

- Αν η καταγγελία ήταν αποτέλεσμα δόλιας αντισυμβατικής συμπεριφοράς του μισθωτού.

- Αν η καταγγελία έγινε λόγω υποβολής μήνυσης εναντίον του μισθωτού
για αξιόποινη πράξη κατά την υπηρεσία, ή αδίκημα που φέρει το χαρακτήρα
τουλάχιστον πλημμελήματος. (άρθρο 5 παρ. 1 Ν. 2112/1920 και άρθρο 6 παρ.
2 Β.Δ. 16/18-7-20).

Παραδείγματα υπολογισμού αποζημίωσης

1. Υπάλληλος προσλήφθηκε την 1-12-2006 με σύμβαση αορίστου χρόνου και
απολύθηκε (καταγγέλθηκε η σύμβαση εργασίας του) την 31-5-2007
(συνολικός χρόνος απασχόλησης 6 μήνες). Ο μισθωτός αμειβόταν με μηνιαίο
μισθό (περιλαμβανομένων όλων των λοιπών πλην εορτών και αδείας
επιδομάτων) 1.000 ευρώ. Ο παραπάνω μισθωτός δικαιούται αποζημίωση για
την απόλυσή του ως εξής:

α) Λόγω καταγγελίας της σύμβασης ένα μηνιαίο μισθό σύμφωνα με τις
διατάξεις του Ν. 2112/1920. Στον τακτικό μηνιαίο μισθό του (1.000)
πρέπει να προστεθεί αναλογία των δώρων εορτών (Πάσχα &
Χριστουγέννων) και επιδόματος αδείας (τα δώρα εορτών και το επίδομα
αδείας ισούνται με δύο (2) μηνιαίους μισθούς). Για να βρεθεί η μηνιαία
αποζημίωση για την καταγγελία της σύμβασης πολλαπλασιάζουμε τις τακτικές
μηνιαίες αποδοχές με 14 και ύστερα διαιρούμε με 12 (μήνες του έτους).
Αρα στο παράδειγμά μας η μηνιαία αποζημίωση ισούται 1.000 Χ 14 : 12 =
1.166,67.

Συνολικά ο υπάλληλος του παραδείγματος θα πρέπει να λάβει κατά την απόλυσή του:
- Αποζημίωση λόγω καταγγελίας της σύμβασης

1 μηνιαίος μισθός = 1.000 Χ 14 /12 = 1.166,67.
+ Αποζημίωση Αδείας + Επίδομα αδείας