Η ελληνική κρίση από τoν Παπανδρέου έως τον Τσίπρα

«Εννέα προγράμματα λιτότητας, τρία πακέτα βοήθειας και μία
παραίτηση» τιτλοφορείται δημοσίευμα της γαλλικής εφημερίδας «Le Monde», η
οποία παραθέτει ένα διαδραστικό χρονολόγιο για την ελληνική κρίση, από
το 2009 έως την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα. 

2009: Με την άνοδο στην εξουσία, ο σοσιαλιστής Γιώργος
Παπανδρέου ανακαλύπτει χαλκευμένα δημοσιονομικά στοιχεία και εισάγει
μέτρα λιτότητας

Ενώ η βαθμολογία της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας μειώνεται
από τους οίκους αξιολόγησης, ο Παπανδρέου αποσύρει το πρόγραμμά του για
την ανάκαμψη της οικονομίας ύψους 2,5 δισ. ευρώ και παρουσιάζει πακέτο
μέτρων λιτότητας για να περιορίσει το έλλειμμα από 12,7 στο 3% του ΑΕΠ
πριν από το 2013:

·       μείωση κατά 10% των λειτουργικών εξόδων του κράτους,
·       πάγωμα στις προσλήψεις και τους μισθούς άνω των 2.000 ευρώ στον δημόσιο τομέα,
·       φορολόγηση των μπόνους στους δημοσίους υπαλλήλους,
·       μείωση των διοικητικών συμβουλίων των δημόσιων επιχειρήσεων και των μισθών τους,
·       φορολόγηση των μπόνους στελεχών ιδιωτικών τραπεζών με συντελεστή 90%,
·       επαναφορά του φόρου κληρονομιάς και φορολόγηση της μεγάλης ακίνητης περιουσίας
·       ιδιωτικοποιήσεις κρατικών εκτάσεων.

«Πρέπει μέσα σε τρεις μήνες να πάρουμε αποφάσεις που δεν είχαν ληφθεί
εδώ και δέκα χρόνια», είχε εξηγήσει τότε ο Γιώργος Παπανδρέου.

3η Μαρτίου 2010: Ένα δεύτερο πρόγραμμα λιτότητας 4,8 δισ. ευρώ

Υπό την πίεση των αγορών και των ευρωπαίων εταίρων, η κυβέρνηση
Παπανδρέου παρουσιάζει ένα νέο πακέτο μέτρων λιτότητας για την
αποδέσμευση 4,8 δισ. ευρώ. Ειδικότερα, προβλέπει:

·       αύξηση κατά δύο μονάδες του ΦΠΑ,
·       αύξηση της φορολογίας στα αλκοολούχα ποτά (+20%), τον καπνό (+63%), τα καύσιμα και τα είδη πολυτελείας,
·       πάγωμα των συντάξεων των δημοσίων υπαλλήλων και των υπαλλήλων του ιδιωτικού τομέα,
·       περικοπές κατά 60% του 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων και
κατά 30% του 13ου μισθού των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα.

2η Μαΐου 2010: Ένα πρώτο πρόγραμμα διεθνούς βοήθειας ύψους 110 δισεκατομμυρίων ευρώ

Έπειτα από μήνες επιφυλακτικότητας, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Διεθνές
Νομισματικό Ταμείο και η Ελλάδα συμφωνούν σε ένα πακέτο διάσωσης ύψους
110 δισεκατομμυρίων ευρώ για τρία χρόνια, εκ των οποίων τα 80 δισ.
βαρύνουν τα κράτη μέλη της ευρωζώνης και 30 δισ. το ΔΝΤ. Δημιουργείται
το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), με 750 δισ.
ευρώ για να βοηθήσει τα ευρωπαϊκά κράτη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

6η Μαΐου 2010: Τρίτο πακέτο μέτρων λιτότητας για την εξοικονόμηση 30 δισ. ευρώ

Σε αντάλλαγμα για το διεθνές πακέτο βοήθειας, η κυβέρνηση Παπανδρέου
αρχίζει ένα μεγάλο πρόγραμμα εξοικονόμησης 30 δισ. ευρώ,
συμπεριλαμβάνοντας κυρίως:

·       η νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης (από τα 60 έτη για τις
γυναίκες και τα 65 για τους άνδρες) στο εξής συνδέεται με το μέσο
προσδόκιμο ζωής και τη διάρκεια των εισφορών που αυξάνεται από τα 37 στα
40 έτη μέχρι το 2015,
·       παράταση στο πάγωμα των μισθών στο δημόσιο τομέα,
·       κατάργηση του 13ου και 14ου μισθού για τους δημοσίους υπαλλήλους που κέρδιζαν περισσότερα από 3.000 ευρώ το μήνα,
·       μείωση 8% των μέσων αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων,
·       κατάργηση της 13ης και 14ης σύνταξης για τους συνταξιούχους,
κάτι που εξισορροπείτο από το ΕΚΑΣ για τους χαμηλοσυνταξιούχους,
·       νέα αύξηση κατά δύο μονάδες του ΦΠΑ, από 21 σε 23%,
·       αύξηση κατά 10% των φόρων σε καύσιμα, αλκοόλ και τον καπνό,
·       απελευθέρωση των αγορών μεταφορών και ενέργειας,
·       δυνατότητα για τις επιχειρήσεις να απολύουν περισσότερο από το
2% του προσωπικού τους μηνιαίως, ένα μέτρο που μέχρι τότε απαγορευόταν.

Η μείωση του ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ αναβλήθηκε για το 2014.

Ιούνιος 2011: Ένα 4ο πρόγραμμα λιτότητας 28,4 δισ. ευρώ

Το ελληνικό κοινοβούλιο υιοθετεί ύστερα από μακρές διαπραγματεύσεις
ένα νέο σχέδιο λιτότητας 28,4 δισ. ευρώ για τέσσερα χρόνια που
υπαγορεύτηκε από το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, με αντάλλαγμα την
καταβολή της πέμπτης δόσης του προγράμματος διάσωσης:

·       το αφορολόγητο όριο μειώνεται στα 8.000 ευρώ ετησίως,
·       φόρος 450 ευρώ ετησίως στους αυτοαπασχολούμενους με δελτίο παροχής υπηρεσιών,
·       νέες αυξήσεις του ΦΠΑ και φόροι στο πετρέλαιο θέρμανσης,
·       αυστηρότερα κριτήρια για τις κοινωνικές παροχές,
συμπεριλαμβανομένης της ανεργίας, και μείωση ορισμένων επικουρικών
συντάξεων για 9 δημοσίους υπαλλήλους στους 10.
·       δυνατότητα απομάκρυνσης εργαζομένων σε δημόσιους οργανισμούς που καταργήθηκαν ή συγχωνεύτηκαν,
·       μαζικές ιδιωτικοποιήσεις (λιμάνια αεροδρόμια, ταχυδρομείο,
ενέργεια, τράπεζες, ΟΠΑΠ), για την αποδέσμευση επιπλέον 50
δισεκατομμυρίων ευρώ έως το 2015.

Η ψήφιση των μέτρων αυτών, στα τέλη Ιουνίου του 2011, προκαλεί μαζικές διαδηλώσεις στην Ελλάδα και σκηνές βίας.

20ή Ιουλίου του 2011: Σχέδιο δεύτερου προγράμματος βοήθειας

Ένα μήνα μετά το τρίτο πρόγραμμα λιτότητας, η τρόικα – ΔΝΤ, ΕΕ,
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – αναγκάζεται να καταρτίσει ένα δεύτερο
πακέτο διάσωσης 158 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 109 δισ. σε δάνεια που
κατανέμονται μεταξύ του ΔΝΤ και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής
Σταθερότητας (EFSF).

21η Σεπτεμβρίου 2011: 5ο πακέτο μέτρων λιτότητας ύψους 7,5 δισ. ευρώ

Η ελληνική κυβέρνηση ανακοινώνει νέα δημοσιονομική λιτότητα για να
απελευθερώσει την έκτη δόση του πρώτου διεθνούς πακέτου βοήθειας του
2010. Μέτρα που πλήττουν τους συνταξιούχους, τους δημοσίους υπαλλήλους
και η φορολόγηση αναμένεται να εξοικονομήσουν άλλα 7,5 δισ. ευρώ:

·       μείωση κατά 20% των συντάξεων άνω των 1.200 ευρώ,
·       30.000 δημόσιοι υπάλληλοι τίθενται σε "καθεστώς εφεδρείας",
·       το αφορολόγητο όριο μειώθηκε από 8.000 στα 5.000 ευρώ ετησίως,
·       νέος φόρος στα ακίνητα,
·       νέες ιδιωτικοποιήσεις.

27η Οκτωβρίου 2011: Μείωση ενός μέρους του χρέους και νέο πρόγραμμα βοήθειας

Στο τέλος μιας νέας μαραθώνιας συνόδου κορυφής, οι ευρωπαίοι ηγέτες
καταλήγουν σε συμφωνία με τις τράπεζες για τη διαγραφή μέρους του
ελληνικού χρέους που κατέχουν οι τράπεζες πιστωτές της χώρας. Οι
απαιτήσεις μειώνονται κατά 50% (ή 100 δισ. ευρώ επί συνολικού χρέους των
350 δισ. ευρώ) και 30 δισ. διατίθενται στις τράπεζες. Νέα διεθνή δάνεια
ύψους 100 δισ. ευρώ χορηγούνται επίσης στην Αθήνα (σε αντικατάσταση του
προγράμματος των 109 δισ. ευρώ που αποφασίστηκε τον Ιούλιο του 2011).
Σε αντάλλαγμα, η Ελλάδα πρέπει να αποδεχθεί αυστηρότερους ελέγχους στη
δημοσιονομική πολιτική της: έντονες επικρίσεις στη χώρα για την «απώλεια
της δημοσιονομικής κυριαρχίας».

Νοέμβριος 2011: Ο Παπανδρέου ανακοινώνει δημοψήφισμα, αλλά αποσύρει την πρότασή του και παραιτείται

Ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου κάνει την έκπληξη την 31η Οκτωβρίου
ανακοινώνοντας τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ευρωπαϊκή συμφωνία
για τη διαγραφή μέρους του ελληνικού χρέους με αντάλλαγμα έναν
αυστηρότερο έλεγχο της τρόικας στη δημοσιονομική πολιτική. Αντιμέτωπος
με επικρίσεις, διεθνείς και στους κόλπους την κυβέρνησής του, ο Γιώργος
Παπανδρέου συμφωνεί να αποσύρει την πρόταση του και να διαπραγματευτεί
με την αντιπολίτευση για τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας, στη
συνέχεια παραιτείται. Ένας τεχνοκράτης, ο πρώην διοικητής της Τράπεζας
της Ελλάδας Λουκάς Παπαδήμος αναλαμβάνει την πρωθυπουργία.

13η Φεβρουαρίου 2012: 6ο πρόγραμμα λιτότητας 350 εκατομμυρίων

Ο Λουκάς Παπαδήμος ζητεί την ψήφιση ενός νέου προγράμματος λιτότητας
για να καλύψει τρύπα του προϋπολογισμού 350 εκατομμυρίων ευρώ, η μη
κάλυψη του οποίου απειλεί τη χώρα με στάση πληρωμών. Τα μέτρα αυτά
προβλέπουν κυρίως:

·       μείωση κατά 22% του κατώτατου μισθού,
·       κατάργηση 15.000 θέσεων εργασίας στον δημόσιο τομέα,
·       νέα μείωση συντάξεων και των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων,
·       μείωση του προϋπολογισμού της κοινωνικής ασφάλισης και του στρατού,
·       ιδιωτικοποιήσεις τεσσάρων κρατικών επιχειρήσεων

Όπως και σε προηγούμενα προγράμματα λιτότητας, η ψήφιση των μέτρων
αυτών προκαλεί μαζικές διαδηλώσεις έξω από τη Βουλή των Ελλήνων.

21η Φεβρουαρίου 2012: Δεύτερο πακέτο διεθνούς βοήθειας ύψους
237 δισ. ευρώ και η μείωση κατά το ήμισυ του χρέους προς τον ιδιωτικό
τομέα

Οι υπεύθυνοι της ευρωζώνης υιοθετούν οριστικά ένα δεύτερο πακέτο
βοήθειας για την Ελλάδα, ύψους 237 δισ. ευρώ. Εκτός από τα δάνεια αυτά,
το πρόγραμμα προβλέπει τη απομείωση κατά το ήμισυ της ονομαστικής αξίας
του ελληνικού χρέους που κατέχουν ιδιώτες πιστωτές, τράπεζες και
επενδυτικά ταμεία, δηλαδή 107 δισ.

17η Ιουνίου 2012: Ο Αντώνης Σαμαράς σχηματίζει συνασπισμό με την αριστερά

Τρία χρόνια αφότου άφησε τη χώρα στο χείλος της χρεοκοπίας, το κόμμα
της δεξιάς, η Νέα Δημοκρατία, επέστρεψε στην εξουσία μετά τη νίκη του
στις εκλογές. Ο νέος πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς σχηματίζει συνασπισμό
με το ΠΑΣΟΚ και το μικρό αριστερό κόμμα ΔΗΜΑΡ. Υποστηρίζοντας μια
επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου λιτότητας που επιβλήθηκε από τους
διεθνείς πιστωτές, ο Σαμαράς δείχνει τελικά μάλλον συνεργάσιμος μαζί
τους. Υπόσχεται ότι η Ελλάδα θα ξαναγίνει από το 2014 μια «κανονική
χώρα» και αποκλείει οποιοδήποτε νέο διεθνές πακέτο διεθνούς βοήθειας.

7η Νοεμβρίου 2012: 7ο πρόγραμμα μέτρων λιτότητας 18 δισ. ευρώ

Η συντηρητική κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά ζητεί τη ψήφιση από το
κοινοβούλιο του έκτου προγράμματος λιτότητας από την έναρξη της κρίσης. Η
τρόικα απαιτεί την εφαρμογή του προγράμματος αυτού για την αποδέσμευση
βοήθειας περίπου 30 δισ. ευρώ από την Ευρώπη και το ΔΝΤ. Το πρόγραμμα
αυτό προβλέπει κυρίως:

·       αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 65 στα 67 έτη,
·       μείωση ορισμένων συντάξεων,
·       τη μείωση των μισθών στον δημόσιο τομέα,
·       απορρύθμιση των αγορών εργασίας και υπηρεσιών.

26η Νοεμβρίου 2012: Νέο πρόγραμμα ελάφρυνσης του χρέους κατά 40 δισ. ευρώ

Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης και το ΔΝΤ συμφωνούν σε μια
μείωση κατά 40 δισ. ευρώ του ελληνικού χρέους και στην δεκαετή αναβολή
της καταβολής των επιτοκίων. Το χρέος αναμένεται να μειωθεί στο 124% του
ΑΕΠ το 2020, έναντι 120% που απαιτείτο από το ΔΝΤ αρχικά. Ο φόβος τότε
ήταν μήπως το χρέος έφθανε το 190% του ΑΕΠ το 2014 (έφτασε το 177% στα
τέλη του 2014).

Ιανουάριος 2013: Ένα 8ο πρόγραμμα λιτότητας 2,5 δισ. ευρώ

Η κυβέρνηση Σαμαρά ψηφίζει νέο νόμο που προβλέπει κυρίως:

·       αύξηση της φορολογίας των ελευθέρων επαγγελμάτων & αύξηση
της φορολογίας για τους εργαζόμενους που κερδίζουν περισσότερα από
21.000 ευρώ ετησίως,
·       φορολόγηση των εφοπλιστών για πρώτη φορά από το 1953.
Ο νόμος αυτός, που επικρίθηκε ιδιαίτερα με την κατηγορία ότι
«στραγγαλίζει τη μεσαία τάξη», επιτρέπει στο ελληνικό δημόσιο να
αποδεσμεύσει 2,5 δισ. ευρώ για το 2013.

26η Ιανουαρίου 2015: Νικητής των εκλογών το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς ΣΥΡΙΖΑ, ο Τσίπρας στην εξουσία

Στο τέλος μιας εκστρατείας που κατήγγειλε τις πολιτικές λιτότητας που
επιβλήθηκαν από την τρόικα, ο συνασπισμός της ριζοσπαστικής αριστεράς
ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει τις εκλογές. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας αρχίζει ένα
μπρα ντε φερ με τους Ευρωπαίους και το ΔΝΤ με στόχο την χαλάρωση των
μέτρων λιτότητας, την αναδιάταξη του ελληνικού χρέους και την
αποδέσμευση της τελευταίας δόσης του διεθνούς πακέτου βοήθειας ώστε να
επιτραπεί στην Αθήνα να τηρήσει την προσεχή καταβολή των δόσεών της.

26η Ιουνίου 2015: Μετά το τελεσίγραφο των πιστωτών, ο Τσίπρας ανακοινώνει το δημοψήφισμα και κλείνει τις τράπεζες

Ύστερα από μήνες συνομιλιών, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Αθήνας
και των πιστωτών της λαμβάνουν δραματική τροπή, ενώ πλησιάζει η κρίσιμη
προθεσμία της 30ής Ιουνίου, της ημέρας που η Ελλάδα πρέπει να πληρώσει
μια δόση στο ΔΝΤ γιατί διαφορετικά θα βρεθεί σε στάση πληρωμών. Ενώ η
ελληνική κυβέρνηση αρνείται τους όρους που τής έχουν τεθεί, οι Ευρωπαίοι
στέλνουν τελεσίγραφο. Ο Έλληνας πρωθυπουργός αποφασίζει να ζητήσει να
διεξαχθεί δημοψήφισμα την 5η Ιουλίου προκειμένου ο λαός να αποφανθεί επί
της ευρωπαϊκής πρότασης και ζητεί από τους πολίτες να την καταψηφίσουν.
Η κυβέρνηση κλείνει προσωρινά τις τράπεζες για να αποτρέψει τη μαζική
ροή κεφαλαίων.

5η Ιουλίου 2015: Το 61% των Ελλήνων τάσσεται κατά της πρότασης των πιστωτών

Ο ελληνικός λαός κλήθηκε να αποφανθεί για το πρόγραμμα λιτότητας που
πρότειναν οι πιστωτές. Οι πολίτες ακολούθησαν την προτροπή του
πρωθυπουργού και ψήφισαν με ποσοστό 61,31% «όχι». Ο Τσίπρας στάθμισε το
μέλλον της κυβέρνησής του, παρά ταύτα ο Γιάνης Βαρουφάκης – υπουργός
Οικονομικών – παραιτείται «για να βοηθήσει τον Αλέξη Τσίπρα να
εκμεταλλευτεί όπως εκείνος προτίθεται το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος».

16η Ιουλίου 2015: Η Βουλή των Ελλήνων ψηφίζει το ένατο πακέτο μέτρων

Το ίδιο το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, του οποίου προεδρεύει ο πρωθυπουργός,
τάχθηκε κατά του προγράμματος λιτότητας. Αρκετοί από τους βουλευτές του
(μαζί με βουλευτές του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας και του
νεοναζιστικού κόμματος Χρυσή Αυγή) το καταψήφισαν, αλλά το κοινοβούλιο
στο σύνολό του, κατά πλειοψηφία (κυρίως με τις ψήφους της δεξιάς και των
σοσιαλιστών) υιοθέτησε στις 16 Ιουλίου ένα 9ο πρόγραμμα λιτότητας με
229 ψήφους υπέρ, 64 κατά και 6 αποχές.

Το νέο πρόγραμμα λιτότητας περιλαμβάνει κυρίως:

·       μεταρρύθμιση του ΦΠΑ για τον "εξορθολογισμό" των συντελεστών,
·       μέτρα για τη βελτίωση της "βιωσιμότητας" του συνταξιοδοτικού συστήματος ενόψει μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης του,
·       την εφαρμογή μέτρων σχεδόν αυτόματων περικοπών στις δαπάνες σε περίπτωση δημοσιονομικής απόκλισης.

11η Αυγούστου 2015: Η Ελλάδα και το Eurogroup καταλήγουν σε συμφωνία

Μετά την εξεύρεση πολιτικής συμφωνίας την 13η Ιουλίου, η Ελλάδα και
οι πιστωτές της συμφωνούν στις τεχνικές λεπτομέρειες ενός τρίτου πακέτου
βοήθειας ύψους σχεδόν 85 δισ. ευρώ για την προσεχή τριετία – που πρέπει
να επικυρωθεί από το Eurogroup. Ο συμβιβασμός αυτός, που επιτρέπει στην
Αθήνα να παραμείνει στην ευρωζώνη με τη δέσμευση να εφαρμόσει νέα μέτρα
λιτότητας τέθηκε προς ψήφιση στη Βουλή των Ελλήνων την 16η Ιουλίου. Το
νέο πρόγραμμα λιτότητας επιβάλλει στην ελληνική κυβέρνηση την υιοθέτηση
ορισμένων μεταρρυθμίσεων. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας δήλωσε μετά τη
συμφωνία της 13ης Ιουλίου ότι «αναλαμβάνει την ευθύνη ενός κειμένου στο
οποίο δεν πιστεύει αλλά το υπογράφει για να αποτραπεί η καταστροφή της
χώρας».

20ή Αυγούστου 2015: ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας παραιτείται

Ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε την παραίτησή του και προκήρυξε πρόωρες
βουλευτικές εκλογές, οι οποίες μπορεί να διεξαχθούν την 20ή Σεπτεμβρίου.
Μια μεταβατική κυβέρνηση αναμένεται να σχηματιστεί ενόψει των εκλογών.
Στο τέλος μιας πολύπλοκης διαδικασίας, καθώς η παραίτηση ανακοινώνεται
σε διάστημα λιγότερο των 12 μηνών από τις προηγούμενες βουλευτικές
εκλογές. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας αναθέτει στα άλλα κόμματα τη
διερευνητική εντολή για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Αν αυτό δεν
επιτευχθεί, θα διεξαχθούν πρόωρες εκλογές.