Κατήφεια...μετά την τελετή λήξης (ΦΩΤΟ)

Την προπερασμένη Κυριακή η αυλαία έπεσε στους Ολυμπιακούς του Ρίο. Είθισται αμέσως μετά το τέλος μιας Ολυμπιάδας να αρχίζουν μακρές συζητήσεις σχετικά με το πόσο η διοργάνωση βοήθησε την πόλη και τη χώρα που την φιλοξένησε. Στην Βραζιλία, δεν θα υπάρξει άμεσα χρόνος για μια τέτοια αποτίμηση. Οι αγώνες, το κόστος των οποίων αναμένεται να ξεπεράσει κατά πολύ την επίσημη εκτίμηση των 12 δισ. δολαρίων, προσέφεραν ένα σύντομο διάλειμμα στην πολιτική αναταραχή που μαστίζει την χώρα από το 2013.

Οι αγώνες αποτελούν ιδανική ευκαιρία στους πολιτικούς και την ηγεσία της διοργανώτριας χώρας να επιδειχθούν. Όμως οι έντονες αποδοκιμασίες που επιφύλαξε το κοινό στον προσωρινό πρόεδρο της Βραζιλίας, Μισέλ Τέμερ, κατά την τελετή έναρξης, τον έκαναν να μην ξανατολμήσει να εμφανισθεί στους αγώνες, ούτε καν για την τελετή λήξης. Οι περισσότεροι Βραζιλιάνοι πολιτικοί έμειναν μακριά από τα στάδια. Η ατμόσφαιρα δεν τους σήκωνε. Για πρώτη ίσως φορά στην σύγχρονη Ολυμπιακή ιστορία, οι κύριοι πολιτικοί παράγοντες και σύσσωμη η ηγεσία της διοργανώτριας χώρας απείχαν. Οι περισσότεροι σιώπησαν ακόμη και στα social media. Τα πανό με το σύνθημα «Fora Temer!» (Έξω, Τέμερ!) έδωσαν τον τόνο στις κερκίδες, προς απορίαν όσων δεν γνώριζαν ποιος είναι ο Τέμερ ή τι συμβαίνει στη χώρα του κόσμου την τελευταία τριετία.

Οι Ολυμπιακοί έλαβαν χώρα σε μια χώρα βαθύτατα διαιρεμένη. Τα τελευταία 13 χρόνια η Βραζιλία πέρασε από μία καλπάζουσα οικονομική ανάπτυξη σε μία βαθύτατη οικονομική και πολιτική κρίση. Καθώς η δικαιοσύνη ξεδιπλώνει το νήμα του μεγαλύτερου οικονομικού σκανδάλου στην ιστορία της, σύσσωμη η πολιτική τάξη έχει απαξιωθεί. Δύσκολο να προβλέψει κανείς τα αποτελέσματα που ο πολιτικός σεισμός θα έχει σε μια κοινωνία που ήδη μαστίζεται από σοκαριστικές οικονομικές ανισότητες και έναν ατέρμονο κύκλο τυφλής βίας στις αχανείς φαβέλες των μεγαλουπόλεων.

Ο ενθουσιασμός της διοργάνωσης και η υπερηφάνεια για τα μετάλλια που απέσπασαν οι Βραζιλιάνοι αθλητές έχει ήδη δώσει την θέση του στην ανησυχία και την κατήφεια: η χώρα επιστρέφει στην οδυνηρή της ενδοσκόπηση. Το απόγευμα της Πέμπτης ξεκίνησε στην πρωτεύουσα Μπραζίλια το τελευταίο στάδιο της διαδικασίας για την οριστική αποπομπή της προέδρου Ντζίλμα Ρουσέφ. Η τελική απόφαση της Γερουσίας αναμένεται την Τρίτη ή Τετάρτη. Πώς όμως φθάσαμε εδώ και γιατί η Βραζιλία –επί μία δεκαετία το ανερχόμενο αστέρι της λατινικής Αμερικής– βρίσκεται σε πόλεμο με τον εαυτό της;

Η πολιτική αρρυθμία και η ακυβερνησία, για την οποία δυστυχώς φημίζεται η Βραζιλία, έχει τις ρίζες της στο ιδιαίτερα πολύπλοκο πολιτικό σύστημα που καθιερώθηκε μετά το πέρας της πολυετούς στρατιωτικής χούντας (1964-1985). Η προεδρική δημοκρατία εντός του ομοσπονδιακού συστήματος της Βραζιλίας είναι τόσο σύνθετη θεσμικά, ώστε προκαλεί πραγματικό εφιάλτη στον εξωτερικό παρατηρητή. Ο πληθωρισμός κομμάτων αποτελεί χαρακτηριστικό της πολιτικής ζωής. «Το σύστημα διευκολύνει τη δημιουργία πολιτικών κομμάτων και τους παρέχει προνόμια και χρηματοδότηση ακόμη και αν δεν έχουν αντιπροσώπευση στο Κογκρέσο. Η διαδικασία ίδρυσης κόμματος είναι απλούστατη» εξηγεί ο Marco Teixeira, καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Ίδρυμα Getúlio VargasWikipedia. «Σήμερα έχουμε στην Βραζιλία 35 καταγεγραμμένα κόμματα. Δεν υπάρχει ρήτρα ότι ένα κόμμα πρέπει να λάβει ελάχιστο ποσοστό στην επικράτεια. προκειμένου να εκπροσωπηθεί στο ομοσπονδιακό Κογκρέσο. Με 28 κόμματα να εκπροσωπούνται σε αυτό, έχουμε το πιο κατακερματισμένο Kογκρέσο στον κόσμο!»

Παρά το μέγεθος της Βραζιλίας (ο πληθυσμός της φθάνει τα 200 εκατομμύρια), ο πληθωρισμός των κομμάτων εκπλήσσει. Στις ΗΠΑ, που ξεπερνούν τον πληθυσμό της Βραζιλίας κατά το ένα τρίτο, υφίστανται μόνο δύο κόμματα στο Κογκρέσο, ενώ χώρες πολύ μεγαλύτερες, όπως η Ινδία, ουδέποτε γνώρισαν αντίστοιχο πληθωρισμό πολιτικών μορφωμάτων. Σύμφωνα με την Fernanda Figueiredo, πολιτική επιστήμονα που ειδικεύεται σε ζητήματα διαφθοράς, πίσω από τον πληθωρισμό των κομμάτων βρίσκεται η έλλειψη ιδεολογίας και τα πελατειακά συμφέροντα. «Τα κόμματα έγιναν απλά οχήματα για την κατάληψη εδρών στο Κογκρέσο, ώστε οι βουλευτές να κυνηγήσουν συμφέροντα, είτε προσωπικά τους, είτε άλλων παραγόντων –κυρίως οικονομικών. Είναι πολύ κοινή εκλογική συμπεριφορά σε μία αναμέτρηση όπου εκλέγονται ταυτόχρονα πρόεδρος, κυβερνήτης, γερουσιαστής και βουλευτής να ψηφίζει κανείς πρόσωπα από 4 διαφορετικά κόμματα. Πολύ συχνά ο εκλογέας ψηφίζει πρόσωπο, και δεν θυμάται καν σε ποιο κόμμα ανήκει αυτός. Την έλλειψη ιδεολογίας δείχνει η συχνότητα με την οποία βουλευτές μεταπηδούν από το ένα κόμμα στο άλλο: το ένα τρίτο των αντιπροσώπων αλλάζει κόμμα κατά την διάρκεια κάθε τετραετούς θητείας!»

Για τον Marco Teixeira, η προώθηση τοπικών συμφερόντων από τις κατά τόπο ολιγαρχίες παίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική κατάτμηση. «Κανείς δεν έχει σήμερα εθνικό όραμα. Αυτό χάνεται στον κυκεώνα των τοπικών συμφερόντων, που διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των πτωχών πολιτειών του βορρά και των πολύ πλουσιότερων του νότου. Το Κόμμα των Εργατών (ΡΤWikipedia) θεωρείται εκφραστής των συμφερόντων των φτωχότερων πολιτειών του Βορρά, ιδίως από την εποχή του Λούλα. Το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (PSDBWikipedia), έχει την εκλογική του βάση σε πλούσιες πολιτείες, όπως το São Paulo και η Minas Gerais. Η Βραζιλία ακόμη αναζητεί λύση στο πώς να διαχειριστεί τα προβλήματα σε ομοσπονδιακό επίπεδο». Πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα της έλλειψης πολιτικής ιδεολογίας είναι το μεγαλύτερο κόμμα της χώρας, το Κόμμα του Βραζιλιανού Δημοκρατικού Κινήματος (PMDBWikipedia). «Το PMDB δεν είναι κόμμα, είναι ένας ετερόκλητος συνασπισμός όπου συστεγάζονται τάσεις από την εθνικιστική δεξιά και τον λαϊκισμό ως τον φιλελευθερισμό και την σοσιαλδημοκρατία. Ιδεολογία του είναι η εξουσία. Δεν είναι τυχαίο ότι το κόμμα αποτέλεσε μέλος σε κάθε κυβερνητικό συνασπισμό την τελευταία εικοσαετία».

Ο Teixeira σημειώνει πως η έλλειψη ισχυρών κομματικών ομάδων στο Κογκρέσο παραλύει τη διακυβέρνηση. «Το PMDB ελέγχει μόλις ένα 10% των εδρών στην Βουλή των Αντιπροσώπων. Kάθε πρόεδρος, προκειμένου να μπορέσει να κυβερνήσει, αναγκάζεται σε συνεχείς παραχωρήσεις. Για να ψηφιστεί οποιοδήποτε νομοσχέδιο, προβαίνει σε σωρεία ανταλλαγμάτων προς τα μικρότερα κόμματα, που αποκτούν έτσι βαρύτητα δυσανάλογη της εκλογικής τους αντιπροσώπευσης. Τα κυριότερα ανταλλάγματα αφορούν δημόσια αξιώματα. Ο νυν υπουργός εμπορίου και βιομηχανίας π.χ. δεν έχει καμία σχέση ούτε με το εμπόριο, ούτε με τη βιομηχανία!»

Η Fernanda Figueiredo έχει πολλές ιστορίες να διηγηθεί για την βραζιλιανή πολιτική κουλτούρα. «Όταν εργαζόμουν ως δημοσιογράφος στην Μπραζίλια, παρακολουθούσα την προεκλογική εκστρατεία της κυβερνήτη του ομοσπονδιακού διαμερίσματος, που επεδίωκε την επανεκλογή της. Συνέρρεε ο κόσμος στις συγκεντρώσεις και της ζητούσαν δουλειά, ένα κομμάτι γη για να χτίσουν, ένα σπίτι. Στην αρχή εξηγούσε πως δεν μπορούσε να τους δώσει κάτι από αυτά και τους παρέπεμπε στις αρμόδιες υπηρεσίες. Προς το τέλος της καμπάνιας, έχανε. Τότε άρχισαν να της ζητούν πράγματα όπως χρήματα για να πληρώσουν τον λογαριασμό του ηλεκτρικού, ένα σάκο τσιμέντο, ένα πιάτο φαΐ. Εκείνη πλέον αντί να αρνείται, σημείωνε τα ονόματα όσων της ζητούσαν. Με εντυπωσίασε ο καθαρά ατομιστικός χαρακτήρας των αιτημάτων, κανείς δεν ζητούσε ένα σχολείο ή ένα νοσοκομείο για την περιοχή του, να ασφαλτοστρωθεί ένας δρόμος. Νομίζω πως η σχέση εκλογέα-πολιτικού είναι αυτή ακριβώς η αρρωστημένη εξάρτηση». Θεωρεί πως η άγνοια του μέσου πολίτη και η έλλειψη μηχανισμού απόδοσης ευθυνών ευθύνονται για την πολιτική καχεξία της χώρας. «Οι πολιτικοί δεν λογοδοτούν και οι εκλογείς δεν ενδιαφέρονται να μάθουν τι ακριβώς κάνουν. Δεν γνωρίζουν πώς λειτουργεί το σύστημα. Αυτό έχει δημιουργήσει μια πολιτική τάξη με ίδια συμφέροντα, που κυβερνά για τον εαυτό της, όχι για τους πολίτες».

Έως την δεκαετία του 2000, η εικόνα της Βραζιλίας ως οικονομικού γίγαντα έμοιαζε να ανήκει οριστικά στο παρελθόν –μία μακρινή ανάμνηση ότι η χώρα υπήρξε άλλοτε η μεγαλύτερη εξαγωγέας αρχικά ζάχαρης, αργότερα χρυσού και τέλος καφέ. Την δεκαετία του 1930 η διεθνής οικονομική κρίση οδήγησε στην κατάρρευση της «οικονομίας του καφέ». Έκτοτε η παραπαίουσα οικονομία, η διαφθορά και οι σκανδαλώδεις κοινωνικές ανισότητες –με τις φαβέλες να αποτελούν την κυριότερη έκφραση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού– αποτελούν δυστυχώς βραζιλιανά στερεότυπα όσο το καρναβάλι, η σάμπα και το ποδόσφαιρο. Από την δεκαετία του 1970 σε αυτά προστέθηκε η εγκληματικότητα και η κοινωνική βία, επακόλουθα της φτώχειας σε μία από τις πλέον άνισες κοινωνίες της υφηλίου. Η εικόνα της πλούσιας χώρας των ευκαιριών απαντάτο πια μονάχα στη νοσταλγία. Η μεγαλύτερη οικονομία και η ισχυρότερη χώρα της Νότιας Αμερικής ήταν γίγαντας με πήλινα πόδια.

Όταν η χώρα άρχισε επιτέλους να σημειώνει υψηλότατους ρυθμούς ανάπτυξης, η είδηση ήταν τόσο αναπάντεχη που έμοιαζε με θαύμα. Η ξαφνική ανοδική πορεία συνέπεσε με την εκλογή, το 2002, του πρώτου, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας (1985), αριστερών πεποιθήσεων προέδρου της χώρας. Ο τότε ηγέτης του Εργατικού Κόμματος (ΡΤ), Λούλα ντα Σίλβα, υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος προερχόμενος από την εργατική τάξη. Ήταν εργάτης στην μεταλλευτική βιομηχανία και αργότερα συνδικαλιστήςLula discursa aos trabalhadores grevistas, 1980, ενώ δεν έχει λάβει εκπαίδευση πέραν της βασικής. Ενώ οι πολιτικοί της χώρας είναι συνήθως γνωστοί με το μικρό τους όνομα, ο Λουίζ Ινάσιο ντα Σίλβα έγινε γνωστός με το παρατσούκλι Λούλα («καλαμάρι») από τις ημέρες που ήταν μαχητικός συνδικαλιστής. Η εκλογή του προκάλεσε ανησυχία στις αγορές ότι θα οδηγούσε την Βραζιλία σε πορεία «βενεζουελοποίσης». Ωστόσο, αποποιήθηκε τις άλλοτε ακροαριστερές ιδεοληψίες του και πρότεινε στην χώρα ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, που θα καταπολεμούσε την ανισότητα ενώ ταυτόχρονα θα προωθούσε την ανάπτυξη και την σταθερότητα.

Ο Λούλα έθεσε ως πρωταρχική του προτεραιότητα την εξάλειψη της φτώχειας, σε μία από τις πιο άνισες κοινωνικά χώρες του κόσμου. «Ήταν η σωστή αφετηρία, καθώς το βασικότερο πρόβλημα της Βραζιλίας είναι οι τεράστιες ανισότητες» λέει η Janaína Penalva, καθηγήτρια του συνταγματικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Μπραζίλια. Τα προγράμματα κοινωνικής αρωγής βρέθηκαν στην κορυφή της ατζέντας –η νέα κυβέρνηση επέκτεινε τα ήδη υπάρχοντα και δημιούργησε νέα. Παράλληλα διάλεξε τραπεζίτες και έμπειρους οικονομολόγους με εμπειρία στο εξωτερικό για το οικονομικό του επιτελείο, ενώ προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις –κατά γενική ομολογία ορθές– του φορολογικού και συνταξιοδοτικού συστήματος.

Το ότι ο Λούλα μπόρεσε να υλοποιήσει τις κοινωνικές του υποσχέσεις οφείλεται ακριβώς στην ταχύτατη ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας. «Η οικονομία», τονίζει ο Marco Teixeira, «εκτινάχθηκε επωφελούμενη της διεθνούς οικονομικής συγκυρίας. Ήταν η εποχή που η Κίνα και οι χώρες της Άπω Ανατολής χρειάζονταν τις πρώτες ύλες και τα ακατέργαστα προϊόντα της Βραζιλίας, ιδίως το πετρέλαιο. Η κυβέρνηση αύξησε τους μισθούς και τις συντάξεις και διοχέτευσε σημαντικά ποσά στην παιδεία. Με τα κοινωνικά προγράμματα αυξήθηκε σημαντικά η κατανάλωση στην εσωτερική αγορά. Η κατανάλωση αποτέλεσε έναν ακόμη μοχλό ανάπτυξης: τόνωσε την εγχώρια βιομηχανία, έσπρωξε τους μισθούς προς τα πάνω και δημιούργησε έναν κύκλο ευδαιμονίας. Υπολογίζεται πως σε μία δεκαετία, σχεδόν 40 εκατομμύρια Βραζιλιάνοι βγήκαν από την φτώχεια για να προστεθούν στην μικρομεσαία και μεσαία τάξη».

Παράλληλα, η διακυβέρνηση Λούλα άφησε ικανοποιημένες τις μεγάλες εγχώριες εταιρείες: τους εγγυάτο χρηματοδότηση με πολύ ευνοϊκούς όρους, ενώ εφάρμοζε σύστημα προστατευτισμού της εγχώριας βιομηχανίας. «Κατά την γνώμη μου, ο Λούλα άφησε τους πάντες ικανοποιημένους» λέει η Fernanda Figueiredo. «Οι μεγάλες εταιρείες κέρδισαν σημαντικές συμβάσεις και τους παρέχονταν δάνεια με πολύ χαλαρές προϋποθέσεις και χαμηλά επιτόκια από την Εθνική Τράπεζα Οικονομικής και Κοινωνικής Αναπτύξεως (BNDES). Η μεγαλοαστική τάξη επωφελήθηκε της χαμηλής ισοτιμίας του ρεάλ με το δολάριο για να αγοράσει πράγματα από το εξωτερικό. Οι μεσο- και μικροαστοί είχαν εύκολη πρόσβαση στον δανεισμό και μπόρεσαν να πραγματοποιήσουν σημαντικές αγορές πληρώνοντας σε δόσεις, ενώ οι πλέον ενδεείς επωφελήθηκαν από τα κοινωνικά προγράμματα».

Το άστρο της Βραζιλίας άρχισε να λάμπει πολύ πέραν της οικονομίας. Η μεγαλύτερη χώρα της Λατινικής Αμερικής έγινε από τις κύριες φωνές του αναπτυσσόμενου κόσμου στις διεθνείς συζητήσεις για την παγκοσμιοποίηση. Ο Λούλα είχε κερδίσει την εκτίμηση και συμπάθεια των Λατινοαμερικανών ηγετών, αλλά και του Ομπάμα. Όλα φαίνονταν πολύ καλά για να είναι αληθινά"Lula's Legacy", The Economist... Το παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου το 2014 και οι Ολυμπιακοί αγώνες το 2016 στόχευαν ακριβώς να προβάλλουν το ανερχόμενο στο διεθνές στερέωμα άστρο της Βραζιλίας.

Δυστυχώς, τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν κατ’ ευχήν. Η αλματώδης οικονομική ανάπτυξη δεν πατούσε σε σταθερές βάσεις, και ήταν σε μεγάλο βαθμό φούσκα, επισημαίνει η Figueiredo. «Ο Λούλα προώθησε μια ανάπτυξη βασισμένη αποκλειστικά στην αύξηση της κατανάλωσης. Δεν προέβη σε μεταρρυθμίσεις υποδομών και στηρίχθηκε σε υπερβολικό βαθμό στα έσοδα των εξαγωγών. Κάποια στιγμή, το σύστημα θα έσκαγε».

Η διαφθορά είναι δυστυχώς ενδημική στην βραζιλιανή κοινωνία και συναντάται σε κάθε επίπεδό της· σε αυτό ομοφωνούν οι πάντες. Οι δύο τετραετίες Λούλα δεν αποτέλεσαν εξαίρεση. Η πρώτη σημαδεύτηκε από το σκάνδαλο mensalãoWikipedia (νεολογισμός που δηλώνει το μηνιαίο «επίδομα»). «Την κυβέρνηση στήριζαν το Κόμμα των Εργατών του Λούλα και το PMDB του Τέμερ. Καθώς από κοινού δεν συγκέντρωναν ποσοστό μεγαλύτερο του 30% στην Εθνοσυνέλευση, η θετική ψήφος βουλευτών άλλων κομμάτων ήταν κρίσιμη για να ψηφίζονται τα κυβερνητικά νομοσχέδια. Αποκαλύφθηκε πως η κυβέρνηση πλήρωνε γύρω στα 12.000 δολάρια τον μήνα σε βουλευτές τρίτων κομμάτων ώστε να ψηφίζουν τα νομοσχέδια της! Πολλά από αυτά ήταν στην απολύτως σωστή κατεύθυνση, αλλά τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για την επίτευξή τους ήταν αθέμιτα».

Το σκάνδαλο οδήγησε στην παραίτηση πολλών συμβούλων του Λούλα και ακόμη περισσότερων βουλευτών. Ωστόσο, δεν έπληξε τον ίδιο, που διαβεβαίωνε πως τελούσε εν αγνοία των πρακτικών εξαγοράς ψήφου. Εξίσου σοβαρές ήταν οι καταχρήσεις δημοσίου χρήματος για την χρηματοδότηση εταιρικών κολοσσών. «Η κυβέρνηση δεν αρκέσθηκε στη χειραγώγηση του Κογκρέσου. Προχώρησε και στη χειραγώγηση των αγορών. Χρησιμοποιούσε –και εξακολουθεί να χρησιμοποιεί– το δημόσιο ταμείο σαν ταμείο για τους οπαδούς της» λέει στέλεχος της αναπτυξιακής τράπεζας BNDES. «Μας ασκούν μεγάλη πίεση να δανείζουμε εθνικές εταιρείες, ακόμη και σε περιπτώσεις που ο δανεισμός μοιάζει απερισκεψία, τρέλα. Υποτίθεται πως αυτό γίνεται για να προστατευθούν οι ζωτικοί τομείς της εγχώριας βιομηχανίας. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για πολιτική εξαγορά του μεγάλου κεφαλαίου. Σήμερα, οι κρατικές τράπεζες έχουν μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς από τις ιδιωτικές, ενώ οι εκταμιεύσεις από την BNDES ξεπέρασαν κατ’ έτος τα 50 εκατομμύρια δολάρια, μεγαλύτερες από εκείνες της Παγκόσμιας Τράπεζας!»

Ο Λούλα και ο συνασπισμός PT-PMDB κατηγορούνται και για τις συμμαχίες που επεδίωξαν σε τοπικό επίπεδο. «Προκειμένου να διασφαλίσουν πλειοψηφία στο Κογκρέσο, εκτός από τους χρηματισμούς χρησιμοποίησαν και τις ανίερες συμμαχίες με τοπικούς φεουδάρχες από τις βόρειες πολιτείες, όπου ακόμη υφίστανται ημι-φεουδαρχικές δομές. Οι οικογένειες της εκεί ολιγαρχίας, όπως εκείνη του πρώην προέδρου José SarneyWikipedia, είναι διαβόητες για τη διαφθορά τους» σημειώνει ο Marco Teixeira. Ωστόσο, ο αναμφισβήτητα χαρισματικός χαρακτήρας του προέδρου Λούλα συνέτεινε ώστε να διατηρήσει ακέραιη τη δημοτικότητά του ως το πέρας της θητείας του, το 2010, παρά τα σκάνδαλα. Έχρισε ο ίδιος διάδοχό του την Ντζίλμα Ρουσέφ, η οποία έως τότε ήταν διευθύντρια του προεδρικού του γραφείου, το δεύτερο ισχυρότερο αξίωμα της εκτελεστικής εξουσίας στο βραζιλιάνικο πολιτικό σύστημα. Η Ντζίλμα κέρδισε τις εκλογές του 2010 και ανέλαβε την Πρωτοχρονιά του 2011.

Η ζωή της Ντζίλμα ΡουσέφWikipedia είναι, από πολλές απόψεις, μυθιστορηματική. Κόρη μετανάστη από τη Βουλγαρία και Βραζιλιάνας μητέρας, η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της χώρας μεγάλωσε στην Belo HorizonteWikipedia, την τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας. Ο πατέρας της ήταν κομμουνιστής όταν εγκατέλειψε τη Βουλγαρία. Στην Βραζιλία εξελίχθηκε σε επιτυχημένο εμπορικό αντιπρόσωπο και η Ντζίλμα μεγάλωσε σε μεγαλοαστικό περιβάλλον. Όταν εγκαθιδρύθηκε η χούντα στην Βραζιλία, ως έφηβη συναντήθηκε με τις ριζοσπαστικές ιδέες και πέρασε στο ένοπλο αντάρτικο πόλεων. Σπούδασε οικονομικά αλλά συνελήφθη εξαιτίας της ένοπλης δράσης της, βασανίστηκε από την αστυνομία της χούντας και φυλακίσθηκε για τρία σχεδόν χρόνια.

Μετά την αποφυλάκισή της επέστρεψε στις οικονομικές τις σπουδές και είχε μία ήσυχη ζωή, ώσπου να αναμιχθεί και πάλι με την πολιτική μετά την επαναφορά της δημοκρατίας. Πριν τις εκλογές του 2010, η άλλοτε αντάρτισσα δεν είχε εκλεγεί ποτέ σε αξίωμα, έχοντας μονάχα εργαστεί σε δημόσιες εταιρείες του ενεργειακό τομέα –συμπεριλαμβανομένης της τιτάνιας πετρελαϊκής PetrobrasΟ ιστότοπος– και διοριστεί σε κυβερνητικές θέσεις. «Η θέση της ήταν εξαρχής δύσκολη. Διαδέχθηκε μια φιγούρα χαρισματική όπως ο Λούλα, ενώ η ίδια είναι μια τεχνοκράτις, αδέξια στην πολιτική» επισημαίνει η Fernanda Figueiredo. «Είναι ανυπόμονη, δεν της αρέσουν οι συμβιβασμοί, δεν ξέρει να ελίσσεται και είναι τρομερά αναβλητική. Καθυστερεί αδικαιολόγητα να λάβει και την πιο ασήμαντη απόφαση. Η δημοτικότητά της δεν ήταν ποτέ υψηλή».

Η άχαρη αυτή τεχνοκράτις κλήθηκε να αντιμετωπίσει μία ιδιαίτερα δυσμενή διεθνή οικονομική συγκυρία, η οποία, σιγά σιγά άρχισε να επιδρά στην βραζιλιανή οικονομία. Οι τιμές του πετρελαίου και των πρώτων υλών που εξήγαγε η χώρα έπεσαν δραματικά λόγω της κρίσης στις οικονομίες της Άπω Ανατολής. «Επί Λούλα περάσαμε κάποια πολύ καλά χρόνια, αλλά λίγο μετά την εκλογή της Ντζίλμα τα χρήματα είχαν τελειώσει και το κράτος δεν μπορούσε να αντεπεξέλθει στα κοινωνικά του προγράμματα» εξηγεί το στέλεχος της αναπτυξιακής τράπεζας BNDES. «Η δέσμευση της Ντζίλμα να δείξει την ίδια προσήλωση με τον προκάτοχό της άρχισε να δημιουργεί δυσαρέσκεια, όταν δεν μπορούσε να ανταποκριθεί».

Το 2011, πρώτο έτος της διακυβέρνησής της, η Ντζίλμα αναγκάσθηκε να αλλάξει επτά υπουργούς της λόγω σκανδάλων διαφθοράς. «Η διαφθορά, ενδημική στο πολιτικό μας σύστημα, είναι από τα σοβαρότερα προβλήματα της Βραζιλίας» τονίζει η Figueiredo. «Όμως ενοχλεί περισσότερο σε εποχές ισχνών αγελάδων. Όταν ξέσπασε το σκάνδαλο mensalãoWikipedia, η δημοτικότητα του Λούλα παρέμεινε αλώβητη. Και αυτό γιατί η Βραζιλία αναπτυσσόταν χάρη στο boom των εξαγωγών, υπήρχε άφθονο χρήμα και αγοραστική δύναμη. Λίγο μετά την εκλογή της Ντζίλμα, τα χρήματα άρχισαν να λιγοστεύουν. Παρότι εκείνη επιμένει πως φταίει αποκλειστικά η διεθνής συγκυρία, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τον ρόλο της διαφθοράς και της αναποφασιστικότητας της οικονομικής πολιτικής της».

Η πρώτη μεγάλη έκρηξη σημειώθηκε το 2013, όταν η Βραζιλία συγκλονίστηκε από αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Την αφορμή έδωσε η αύξηση της τιμής των εισιτηρίων στα μέσα μαζικής μεταφοράς και τα βασικά καταναλωτικά αγαθά και ο καλπάζων πληθωρισμός. Βαθύτερη αιτία του ξεσηκωμού, ωστόσο, υπήρξε η διαφθορά και η δυσαρέσκεια για τις κυβερνητικές προτεραιότητες. Σκάνδαλα στα οποία εμπλέκονταν κυβερνητικά στελέχη έρχονταν στην επιφάνεια το ένα μετά το άλλο. Σημαντικό μέρος του πληθυσμού, που είχε αρχίσει να ζορίζεται οικονομικά, δυσανασχετούσε με την ανεπάρκεια των κοινωνικών προγραμμάτων. Η κυβέρνηση δαπανούσε τεράστια ποσά για τη διοργάνωση του διεθνούς κυπέλλου και των Ολυμπιακών, σε έργα όπου καταβλήθηκαν μίζες εκατομμυρίων δολαρίων. Παράλληλα, παραμελούσε την δημόσια εκπαίδευση και υγεία. Την αγανάκτηση φούντωσαν και τα προνόμια που διατηρούσαν (και διατηρούν) οι 513 βουλευτές και 81 γερουσιαστές της χώρας. Ανήκουν μεταξύ των πιο καλοπληρωμένων παγκοσμίως –οι αποδοχές τους αποτελούνται από 15 μισθούς πολλών χιλιάδων δολαρίων, σειρά επιδομάτων, δωρεάν στέγη και περίθαλψη και εισιτήρια για τους ιδίους και τις οικογένειές τους για μετακινήσεις εντός της χώρας αλλά και για ταξίδια στο εξωτερικό. Σε μια αναπτυσσόμενη χώρα με μείζον πρόβλημα φτώχειας, τα νούμερα προκαλούν ίλιγγο.

Η Ντζίλμα επιβίωσε των διαδηλώσεων και διεξήγαγε μια ιδιαίτερα διχαστική καμπάνια προκειμένου να επανεκλεγεί, το 2014. «Η προεκλογική εκστρατεία βασίσθηκε σε μια ρητορεία του “εμείς” εναντίον “εκείνων”» λέει η Figueiredo. «Η πρόεδρος επέμενε πως αν κέρδιζε ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης, θα έδινε τέλος στις κοινωνικές παροχές και θα αναιρούσε όλα τα κοινωνικά κεκτημένα που οι κυβερνήσεις του ΡΤ είχαν κατορθώσει για τους φτωχούς. Επέμενε πως η δεινή οικονομική συγκυρία ήταν αποτέλεσμα της διεθνούς κρίσης και καθόλου της δικής της οικονομικής πολιτικής. Κατέστησε σαφές πως αν εκλεγόταν δεν θα λάμβανε μέτρα λιτότητας και περικοπές στα κοινωνικά προγράμματα, ενώ με διάφορα τεχνάσματα επεδίωξε να κρύψει το έλλειμμα του προϋπολογισμού. Όλα αυτά με μοναδικό γνώμονα την επανεκλογή της. Και αμέσως μόλις κέρδισε –με οριακή πλειοψηφία– τις εκλογές, προχώρησε στη λήψη των μέτρων ακριβώς που υποσχόταν ότι δεν θα λάμβανε...»

Το 2015 η ύφεση οδήγησε στην απώλεια 1.500.000 θέσεων εργασίας, ενώ ο πληθωρισμός εκτοξεύθηκε σε διψήφια νούμερα. Στα μέσα της χρονιάς αποκαλύφθηκε πως η κυβέρνηση προέβη σε περίπλοκα δημοσιονομικά τεχνάσματα προκειμένου να κρύψει το μέγεθος του ελλείμματος στον προϋπολογισμό. Η ίδια η πρόεδρος ισχυρίζεται πως οι «δημιουργικές λογιστικές πρακτικές» (!) της δεν είχαν άλλο σκοπό παρά να διευκολύνουν την χρηματοδότηση των κοινωνικών προγραμμάτων για τα φτωχότερα στρώματα. Πληθαίνουν ωστόσο οι καταγγελίες πως τα χρήματα που εξοικονομήθηκαν με τον αθέμιτο αυτόν τρόπο χρησιμοποιήθηκαν για την χρηματοδότηση επιδοτούμενων εταιρειών και όχι των φτωχών. Στο μεταξύ, οι περικοπές των μισθών άρχισαν να προκαλούν απελπισία. «Μπορεί να μην έγιναν απολύσεις στο δημόσιο, αλλά πραγματοποιήθηκαν σημαντικές μειώσεις μισθών» λέει το τραπεζικό στέλεχος. «Επειδή κάθε μείωση συνόδευε κύμα αυτοκτονιών που συγκλόνιζαν την Μπραζίλια, σε πολλά κτίρια του δημοσίου ασφάλισαν τα παράθυρα για να μην πηδούν οι υπάλληλοι στο κενό…»

Στην κακή αυτή οικονομική συγκυρία ξέσπασε στις αρχές του 2014 το μεγαλύτερο οικονομικό σκάνδαλο στην ιστορία της χώρας, δίνοντας τη χαριστική βολή στην προεδρία της Ντζίλμα. Ανεξάρτητη εισαγγελική έρευνα αποκάλυψε πως δισεκατομμύρια δολάρια εκταμιεύθηκαν από την κρατική εταιρεία πετρελαίων Petrobras και μοιράστηκαν σε πολιτικά κόμματα, πολιτικούς και παράγοντες του επιχειρηματικού κόσμου. Οι βρώμικες συναλλαγές έλαβαν χώρα την περίοδο 2003-2010, όταν η Ρουσέφ ήταν μέλος του ΔΣ της Petrobras. Καθώς χρησιμοποιήθηκαν πολύπλοκα εταιρικά σχήματα για το ξέπλυμα των δωροδοκιών, στο σκάνδαλο δόθηκε το όνομα Lava JatoWikipedia («πλυντήριο αυτοκινήτων»).

Η επιτυχία των εισαγγελικών αρχών στην διαλεύκανση του σκανδάλου έγκειται σε συμφωνίες με τους κατηγορουμένους, οι οποίοι λαμβάνουν μικρότερες ποινές αν επιστρέψουν τα ποσά που έλαβαν και καταθέσουν κατά άλλων εμπλεκομένων. Έτσι, οι γλώσσες λύνονται και η δικαιοσύνη συλλέγει πολύτιμα στοιχεία. Πάνω από 200 άτομα είναι αναμεμιγμένα στο σκάνδαλο, ενώ ο αριθμός τους αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά. Ανάμεσά τους, πολιτικοί όλων σχεδόν των κομμάτων και μεγιστάνες της οικονομικής ζωής της χώρας. Εναντίον της ίδιας της Ντζίλμα δεν υπάρχουν ενδείξεις πως γνώριζε ή διευκόλυνε τις δωροδοκίες.

Ο πλέον επιφανής των κατηγορουμένων δεν είναι άλλος από τον πρώην πρόεδρο Λούλα. Κατηγορείται πως ενθάρρυνε τη λειτουργία της διανομής του χρήματος από την Petrobras, ενώ ο ίδιος δεν μπόρεσε να δικαιολογήσει την ιδιοκτησία ενός υπερπολυτελούς ρετιρέ σε γνωστό θέρετρο της χώρας και άλλα περιουσιακά στοιχεία της οικογενείας του. Κατηγορείται ταυτόχρονα για κατάχρηση εξουσίας, καθώς μεσολάβησε υπέρ κατασκευαστικής εταιρείας για να συνάψει κερδοφόρες συμβάσεις στο εξωτερικό. Καθώς ο Λούλα κινδύνευε να συλληφθεί, η Ντζίλμα προέβη στην μέχρι σήμερα πλέον ατυχή πολιτική της κίνηση: τον διόρισε επικεφαλής του προεδρικού της γραφείου"Dilma Rousseff makes former president Lula chief of staff to shield him from prosecution", Τhe Telegraph. Δίνοντάς του τη δεύτερη σημαντικότερη κυβερνητική θέση στην Βραζιλία, επεδίωκε να τον προστατεύσει προσφέροντάς του την ασυλία που χαίρουν τα κυβερνητικά στελέχη. Η κίνηση ερμηνεύθηκε φυσικά ως προσπάθεια παρακώλυσης της δικαιοσύνης. Το Ανώτατο Δικαστήριο παρενέβη και ακύρωσε τον διορισμό"Brazil judge blocks Lula appointment to government", BBC.

Η κοινή γνώμη στην Βραζιλία εξεμάνη. «Το μέγα-σκάνδαλο έσκασε σε μια στιγμή που το έλλειμμα του προϋπολογισμού είναι τεράστιο, η ανεργία καλπάζει και αντιμετωπίζουμε πληθωρισμό και ύφεση ταυτόχρονα. Η Petrobras, η μεγαλύτερη ενεργειακή εταιρεία μας, έχασε ήδη πάνω από το 60% της αξίας της. Σχεδόν 4 εκατ. άνθρωποι επέστρεψαν στις τάξεις των απόρων. Το μέγεθος της διαφθοράς αλλά και η προσπάθεια των Ντζίλμα και Λούλα να παρακωλύσουν τη δικαιοσύνη προκάλεσε την λαϊκή οργή» εξηγεί το τραπεζικό στέλεχος. «Τρία χρόνια πριν, τον Λούλα τον έβλεπαν σαν Μεσσία, σαν τον νέο Χριστό. Με την κρίση και την διαφθορά, η εικόνα του καταποντίστηκε στα τάρταρα. Aπό την άλλη, η Ντζίλμα δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα δημοφιλής». Το σκάνδαλο Lava Jato έκανε την αγανάκτηση του κόσμου, που έβλεπε τις κοινωνικές παροχές να μειώνονται και τους πολιτικούς να θησαυρίζουν με βρώμικο χρήμα, να εκραγεί. Στα μέσα Μαρτίου η Βραζιλία συγκλονίστηκε από τις μεγαλύτερες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις της ιστορίας της καθώς σχεδόν 7 εκατομμύρια άνθρωποι πήραν τους δρόμους ζητώντας την καθαίρεση της Ρουσέφ και την παραπομπή της σε δίκη.

Μέσα στην γενική κατακραυγή, το PMDB, το μεγαλύτερο κόμμα της χώρας, εγκατέλειψε τον κυβερνητικό συνασπισμό. Ο ηγέτης του, Μισέλ Τέμερ, ένωσε τις δυνάμεις του με τον τότε πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, Εντουάρντο Κούνια, επίσης από το PMDB, ώστε να κινηθεί η κοινοβουλευτική διαδικασία αποπομπής της προέδρου. Η Ρουσέφ δεν κατηγορήθηκε για διαφθορά, αλλά για δημοσιονομικές ατασθαλίες και κατάχρηση εξουσίας. «Ενόσω δεν υπάρχουν αποδείξεις περί δωροδοκίας ή παράνομου πλουτισμού της, η Ντζίλμα εγκαλείται για την πολιτική της ανεπάρκεια και τα δημοσιονομικά της μαγειρέματα» εξηγεί η Figueiredo. «Καθώς μάλιστα ο κόσμος αγνοεί πώς λειτουργεί το δαιδαλώδες πολιτικό σύστημα, όλη η προσοχή στρέφεται στον εκάστοτε Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Εκείνος επωμίζεται όλη την πολιτική ευθύνη».

Η πρόταση αποπομπής της Ντζίλμα δεν είναι η πρώτη στην ιστορία της Βραζιλίας. Αντίστοιχη διαδικασία εκίνησε το Κογκρέσο το 1992 κατά του πρώτου, μετά την χούντα, εκλεγμένου προέδρου. Ο Fernado Collor de MelloWikipedia κατηγορήθηκε για διαφθορά και κατάχρηση εξουσίας και παραιτήθηκε προτού η διαδικασία φθάσει στο στάδιο της συζήτησης, αυτοεξοριζόμενος στο Μαϊάμι. Η Ντζίλμα, ωστόσο, αρνείται να παραιτηθεί, διαμαρτυρόμενη πως δεν έχει συμμετάσχει σε σκάνδαλα και πως δεν κατηγορείται καν για διαφθορά. Χαρακτηρίζει μάλιστα τη διαδικασία αποπομπής της «κοινοβουλευτικό πραξικόπημα». Η διαδικασία προβλέπεται, ωστόσο, από το Σύνταγμα, και είναι νόμιμη.

Στην μαραθώνια συνεδρία της 17ης Απριλίου η Κάτω Βουλή έδωσε την θλιβερή εικόνα γηπέδου, ίσως και τσίρκου. Οι βουλευτές φορούσαν μπλουζάκια της Εθνικής Βραζιλίας και τραγουδούσαν τον ύμνο της, έβριζαν, γιούχαραν και έφτυναν το ένας τον άλλον, χοροπηδούσαν και φώναζαν συνθήματα, πετούσαν χαρτιά και κομφετί. Στην πιο θλιβερή στιγμή της βραδιάς, ο ακροδεξιός βουλευτής Jair Bolsonaro"Pro-Torture, Anti-Gay and Brazil's Future President?", Αmericas Quarterly ύμνησε την άλλοτε στρατιωτική διακυβέρνησηWikipedia και αφιέρωσε την ψήφο του στον στρατηγό επικεφαλής της ασφάλειας της χούντας"Feared Brazil ex-army intelligence chief Brilhante Ustra dies", ΒΒC, που επέβλεπε τον βασανισμό αντιφρονούντωνWikipedia όπως της Ρουσέφ! Τελικά, η Κάτω Βουλή υπερψήφισε την αποπομπή της"Dilma Rousseff: Brazilian congress votes to impeach president", The Guardian με 367 ψήφους επί συνόλου 513. Η Ρουσέφ θα απέχει των καθηκόντων της για έξι μήνες, ενώ προσωρινός πρόεδρος ανέλαβε ο Τέμερ. Στις 10 Αυγούστου, η Γερουσία ψήφισε με μεγάλη πλειοψηφία να προχωρήσει στην εκδίκαση της υπόθεσης.

Πιστεύει ότι η έκτρωση (που τυπικά ακόμη απαγορεύεται στην Βραζιλία) πρέπει να απαγορευτεί ακόμα και για περιπτώσεις βιασμού ή που κινδυνεύει η ζωή της μητέρας, ότι τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων πρέπει να καταργηθούν, οι φεμινιστικές οργανώσεις να απαγορευτούν και η εκκοσμίκευση του κράτους και της εκπαίδευσης να περιοριστεί σημαντικά. Οι εισαγγελείς που ερευνούν την υπόθεση Lava Jato αποκάλυψαν πως ο Κούνια διατηρεί στην Ελβετία λογαριασμό με πάνω από 40 εκατ. δολάρια που συγκέντρωσε από μίζες και άλλες προμήθειες. Στις 5 Μαΐου το Ανώτατο Δικαστήριο τον έπαυσε από την θέση του προέδρου της Κάτω Βουλής, καθώς εκκρεμούν εναντίον του κατηγορίες για δωροδοκία, απειλές κατά βουλευτών και παρακώλυση της δικαιοσύνης.

Τα έντονα γιουχαΐσματα που εισέπραξε ο ΤεμέρMichel Temer vaiado na abertura das Olimpiadas 2016 στην τελετή έναρξης της Ολυμπιάδας οφείλονται στο ότι η βραζιλιανή δικαιοσύνη έχει πάμπολλα ράμματα και για τη δική του γούνα. Ο ηγέτης του PMDBWikipedia έχει ήδη καταδικασθεί για παράβαση της νομοθεσίας περί εκλογικής χρηματοδότησης, ενώ σε διάστημα ενός μηνός από τότε που ανέλαβε την προεδρία έχει αναγκαστεί να παύσει τρεις υπουργούς του λόγω διαφθοράς και απόπειρας παρακώλυσης της δικαστικής διερεύνησης του σκανδάλου Lava Jato. Οι 15 από τους 26 υπουργούς που διόρισε αντιμετωπίζουν κατηγορίες για σειρά εγκλημάτων, ενώ τα ονόματα 9 εξ αυτών εμπλέκονται στο σκάνδαλο Lava Jato. Με διαταγή του Ανωτάτου Δικαστηρίου έχει ήδη υποβληθεί πρόταση για την αποπομπή του Τέμερ στην Κάτω Βουλή, καθώς οι εισαγγελείς έχουν αποδείξεις πως εισέπραξε δωροδοκίες εκατομμυρίων δολαρίων. «Η αποπομπή του είναι απλώς θέμα χρόνου» τονίζει η συνταγματολόγος Janaína Penalva. «Το πρόσωπο που, χάρη στην αποπομπή της Ντζίλμα, βρέθηκε στην κορυφή του κράτους, είναι ασύγκριτα πιο διεφθαρμένο από εκείνην, και πολύ πιο μισητό. Εξ ου και τα συνθήματα στους Ολυμπιακούς».

Δυστυχώς η πολιτική κατάσταση είναι ακόμη πιο απελπιστική. Αρκεί να κοιτάξει κανείς το Κογκρέσο για να καταλάβει την ένταση που έχει προσλάβει η σήψη. Σε μια χώρα όπου λίγο παραπάνω από το ήμισυ του πληθυσμού είναι μιγάδες και νέγροι, η συντριπτική πλειοψηφία των 594 μελών του Κογκρέσου είναι λευκοί άνδρες. Αλλά αυτό είναι, ίσως, το λιγότερο. Το Κογκρέσο της χώρας αποτελεί κάτι χειρότερο από κακόγουστο αστείο. Εναντίον του 60% των μελών του εκκρεμούν κατηγορίες για σειρά εγκλημάτων, που κυμαίνονται από δολοφονίες, απαγωγές, βιασμούς και πλαστογραφίες έως εκλογικές απάτες, εμπόριο ναρκωτικών και αποδοχή δωροδοκίας. «Είναι πράγματι παγκόσμιο ρεκόρ το 60% των βουλευτών της χώρας να αποτελούν εγκληματίες!» διαμαρτύρεται η Figueiredo.

Το σώμα, που μοιάζει περισσότερο με εγκληματική συμμορία παρά με νομοθετικό όργανο, προφανώς αποτελεί την πιο ακραία έκφραση του πολιτικού προβλήματος της χώρας. Κανείς δεν πιστεύει πως η λύση στο πολιτικό αδιέξοδο, πόσω μάλλον η κάθαρση της πολιτικής ζωής, θα ξεκινήσει από εκεί. Αντιθέτως, τα μάτια και οι ελπίδες όλων είναι στραμμένες στην νέα γενιά των εισαγγελέων και των δικαστών, που φαίνεται πως έχουν φέρει έναν καινούριο, καθαρό αέρα στη χώρα. «Σύσσωμη η πολιτική τάξη και η οικονομική ελίτ της Βραζιλίας είναι βυθισμένες στην διαφθορά, από την αρχή της αυτόνομης πολιτικής ύπαρξης της χώρας. Αυτό που φαίνεται ότι αλλάζει, στην εξελικτική πορεία της δημοκρατίας μας, είναι ότι η δικαιοσύνη και η αστυνομία έχουν ωριμάσει και επιτελούν το έργο τους ανεξάρτητα από πολιτικές πιέσεις» πιστεύει η Janaína Penalva. Ο Marco Teixeira συμφωνεί. «Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να δραστηριοποιείται μια γενιά εισαγγελέων, δικαστών και αστυνομικών"Who is Sergio Moro, the judge making Brazil’s headlines?", BBC News που είναι ιδεαλιστές. Δεν έχουν πολιτικές διασυνδέσεις και υπηρετούν το κράτος δικαίου, όχι τα συμφέροντα. Έτσι, η δικαιοσύνη φαίνεται πως θα αποτελέσει τον κινητήριο μοχλό των θετικών αλλαγών στον δημόσιο βίο της χώρας».

Κατά τον Teixeira, η δυναμική παρέμβαση της δικαιοσύνης κατέστη αναγκαία λόγω της επίμονης άρνησης της νομοθετικής εξουσίας να αντιμετωπίσει το μείζον πρόβλημα της διαφθοράς. «Η πρωταρχική ευθύνη ανήκει στον νομοθέτη, να παρέμβει και με σειρά νόμων και συστημάτων αξιολόγησης να καταπολεμήσει το φαινόμενο της διαφθοράς. Η πολιτική τάξη, ωστόσο, κωφεύει εδώ και δεκαετίες, παρά την αγανάκτηση μεγάλου μέρους της κοινής γνώμης. Έτσι η δικαιοσύνη αναγκάσθηκε να επέμβει καλύπτοντας το κενό. Σε αντίθεση με όσα συχνά λέγονται, οι εισαγγελείς και οι δικαστές δεν προσπαθούν να υφαρπάξουν τον ρόλο του νομοθέτη. Κινούνται να τιμωρήσουν το έγκλημα, όπως είναι ο ρόλος τους, ενώ εκείνος του νομοθέτη είναι να προσπαθήσει να το αποτρέψει δια του νόμου».

Οι εισαγγελείς και οι δικαστές που καταπολεμούν την διαφθορά και ιδίως εκείνοι που εκδικάζουν το σκάνδαλο Lava Jato τυγχάνουν του θαυμασμού της κοινής γνώμης, και χαίρουν δημοτικότητας μεγαλύτερης από οποιουδήποτε πολιτικού. «Τους βλέπουν ως ήρωες» λέει ο Teixera. «Ο κόσμος βλέπει για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, μερικούς από τους μεγαλύτερους ολιγάρχες να οδηγούνται στη φυλακή και η εικόνα προκαλεί δάκρυα χαράς». Τα εντάλματα σύλληψης στα πλαίσια του Lava Jato έχουν ξεπεράσει κατά πολύ τα 100. Πολλοί αναλυτές υπολογίζουν πως η υπόθεση θα καταλήξει στη φυλάκιση του μεγαλύτερου αριθμού βουλευτών στην παγκόσμια ιστορία, καθαρίζοντας μεσοπρόθεσμα το πολιτικό σύστημα της χώρας.

Όσο για την Ντζίλμα και την πολιτική κατάσταση στην χώρα, θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως η Γερουσία θα εκδώσει απόφαση υπέρ της οριστικής αποπομπής της. Καθώς αντίστοιχη διαδικασία για τον Τέμερ είναι πολύ πιθανή, το αδιέξοδο και η παράλυση της πολιτικής ζωής θα συνεχίσει για μήνες. «Η πόλωση έχει φθάσει σε επίπεδο βλακείας, καμία από τις δύο πλευρές δεν θέλει να ακούσει τα επιχειρήματα της άλλης. Είναι σαν αγώνας ποδοσφαίρου» λέει η Figueiredo. «Ιδανικά, η λύση θα ήταν να οδηγηθούμε σε εκλογές, αλλά με την διχόνοια που βασιλεύει στην παρούσα συγκυρία το βλέπω μάλλον αδύνατο. Αν οι εκλογές πραγματοποιηθούν κατά το πρόγραμμα, το 2018, θα ζήσουμε άλλα δύο χρόνια αστάθειας, οικονομικής καχεξίας και διχόνοιας» λέει ο Teixeira.

Η Figuereido διατηρεί πολλές ελπίδες για την κάθαρση, μεσοπρόθεσμα, της πολιτικής από την δικαιοσύνη, που φαίνεται πως βάζει τέλος σε μια κουλτούρα ατιμωρησίας που κράτησε δεκαετίες. «Η βεβαιότητα πως θα επιβληθούν ποινές είναι πρωταρχικής σημασίας». Αν κι δηλώνει αισιόδοξη, παραδέχεται πως η χώρα περνά μία δύσκολη περίοδο. «Το χειρότερο πράγμα είναι η απόλυτη απαξίωση της πολιτικής μας τάξης. Αλλά νομίζω πως τα πράγματα σιγά σιγά θα βελτιωθούν. Ίσως να μην ζήσω να δω την Βραζιλία που θα ήθελα. Μας μεγάλωσαν λέγοντάς μας πως είναι η χώρα του μέλλοντος, αλλά δυστυχώς αυτό το μέλλον φαίνεται να μην φτάνει ποτέ!»

Πηγή: insidestory.gr

---