Πριν από λίγες μέρες μια απόφαση δικαστηρίου της Νέας Υόρκης έδωσε τέλος σε μια μακρά διαμάχη ανάμεσα σε ένα συμβούλιο επιτρόπων (Board of Trustees) ενός ελληνικού σχολείου και το Δ.Σ. του σωματείου που φέρει τον τίτλο Ελληνοαμερικανικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα, δηλαδή ανάμεσα στο με έδρα τη Νέα Υόρκη συμβούλιο των επιτρόπων και τον πρόεδρο και το Διοικητικό Συμβούλιο του Κολεγίου Αθηνών. (διαβάστε εδώ την απόφαση)
Με την εξαίρεση σύντομων αρνητικών κρίσεων εναντίον των επιτρόπων από τον πρόεδρο του σχολείου στην ετήσια έκθεσή του, η διαμάχη αυτή παρέμεινε άγνωστη στην αθηναϊκή δημόσια ζωή, παρά –ή, μάλλον, εξαιτίας– της εμπλοκής ισχυρών παραγόντων της πολιτικής και οικονομικής σκηνής.
Αφήνοντας κατά μέρος τις λεπτομέρειες, αν και αποκαλυπτικές του χαρακτήρα της σημερινής αθηναϊκής ελίτ, η υπόθεση ξεκινάει στην αρχή της δεκαετίας του ’90, όταν διαπιστωνόταν από πολλές πλευρές –δασκάλους και καθηγητές, αποφοίτους, γονείς, ακόμη και από μαθητές– η αθέτηση της αποστολής του «να προσφέρει παιδεία ανωτάτου επιπέδου –με διεθνή κριτήρια– στους πιο άξιους».
Γιγαντισμός, εμπλοκή των μελών του Δ.Σ. του Ιδρύματος στην καθημερινή διαχείριση του σχολείου, προσλήψεις χωρίς αξιοκρατικά κριτήρια, κακές σχέσεις εκπαιδευτικών με τη διοίκηση, ιδιαίτερα μαθήματα από καθηγητές του σχολείου, εισαγωγή μαθητών με περίεργα κριτήρια, υποχρέωσαν τους επιτρόπους να δουν τον ελέφαντα που είχε μπει στο δωμάτιο.
Η παρέμβασή τους ήταν σχεδόν υποχρεωτική. Κατά την παραδοσιακή καταστατική αρχή των checks and balances της αμερικανικής ζωής, τα δύο συμβούλια οφείλουν να ομονοούν στις καίριες αποφάσεις λειτουργίας του σχολείου και στην επιλογή του διευθυντή του.
Η προσπάθεια των επιτρόπων να αναδιατυπωθεί η εκπαιδευτική πολιτική σταδιακά πήρε τη μορφή ρήξης, όταν το 2006 ο πρόεδρος του Δ.Σ. του Ιδρύματος κ. Αλέξανδρος Σαμαράς, αδελφός του πρώην πρωθυπουργού, δήλωσε πως όλα θα ξεκινήσουν από μηδενική βάση, με τον ρόλο των επιτρόπων να περιορίζεται στην άντληση κεφαλαίων. Ως εκπρόσωπος μιας ισχυρής ομάδας επιχειρηματιών που δεν έχουν συνηθίσει να μην παίρνουν αυτό που θέλουν, τον Νοέμβριο του 2008 διακόπτει κάθε επαφή και καταγγέλλει το συμβούλιο των επιτρόπων για αδικοπραγία. Επιπλέον μηνύει οκτώ (περίπου τους μισούς) επιτρόπους για απάτη, απαιτώντας αποζημίωση 300 εκατομμυρίων δολλαρίων.
Η απόφαση του δικαστηρίουκατά το δημοσίευμα του greek report, δικαίωσε πλήρως τους επιτρόπους στα ζητήματα διακυβέρνησης και τήρησης των αρχών που έθεταν, και απέρριψε όλα τα επιχειρήματα της πλευράς του Ιδρύματος, το οποίο, κατά την κρίση του δικαστή, προσπάθησε διά του προέδρου του να υποβιβάσει τον ρόλο των επιτρόπων σε «ασχέτους παρατηρητές» και να υφαρπάξει τις εξουσίες τους.
Εντύπωση προκαλούν οι βαρείς χαρακτηρισμοί του δικαστή για τον κ. Αλ. Σαμαρά, όταν σημειώνει πως, ενώ βρίσκει τον κ. Μίχα, πρόεδρο των επιτρόπων, άνθρωπο αρχών, έντιμο και ευθύ, δεν μπορεί να πει το ίδιο για τον κ. Αλ. Σαμαρά.
Με λύπη διαβάζει κανείς όσα καταλογιζει στην ελληνική πλευρά του Ιδρύματος, λύπη γιατί αναγνωρίζει σε αυτά τη μικροπρέπεια παραγόντων της κοινωνικής ζωής της χώρας.
Η απόφαση καταλήγει καυτηριάζοντας τη στάση του Ιδρύματος και του νομικού του συμβούλου πως επέλεξαν τη δικαστική οδό υπό το πρίσμα «αν κερδίσουμε, κερδίσαμε, αν χάσουμε, πάλι κερδίσαμε», επειδή κρίνουν πως η απόφαση δεν θα είναι εκτελεστή στην Ελλάδα. Ο στόχος ήταν να εξαντληθούν οικονομικά και ψυχικά οι επίτροποι, η μικροπρέπεια που λέγαμε.
Είναι ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς τη συνέχεια, ας προστεθεί μόνο πως το κόστος της μέχρι σήμερα υπολογίζεται σε περίπου 12 εκατομμύρια δολλάρια.
Με τη χώρα να κατατάσσεται στις χαμηλότερες θέσεις στις ικανότητες των μαθητών, είναι καιρός να συζητηθεί η κατάσταση όλων των βαθμίδων και όλων των φορέων σε βάθος, όχι υπό το πρίσμα διοικητικών ρυθμίσεων και συντεχνιακών συμφερόντων, αλλά υπό το ερώτημα της παιδείας που χρειάζεται η ελληνική κοινωνία. Χωρίς τα ιδεολογήματα στα οποία καταφεύγουν οι εκάστοτε υπουργοί Παιδείας.