Ενίσχυση φοροδιαφυγής και «μαύρου» χρήματος με το «χτίσιμο» του αφορολόγητου...

Στο απυρόβλητο θα παραμείνει η φοροδιαφυγή και η διακίνηση «μαύρου» χρήματος στην Ελλάδα, παρά την εφαρμογή των διατάξεων του νέου νόμου 4446/2016 που προβλέπουν την παροχή κινήτρων προς τους μισθωτούς, τους συνταξιούχους και τους ελεύθερους επαγγελματίες για τη χρήση «πλαστικού» χρήματος και άλλων ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής σε όλες σχεδόν τις συναλλαγές τους, ώστε όλες σχεδόν οι επιχειρήσεις να αναγκαστούν να δηλώνουν το σύνολο των εισπράξεών τους στην Εφορία.

Τα κίνητρα που προβλέπει ο συγκεκριμένος νόμος εξασθένισαν σημαντικά με την έκδοση της εφαρμοστικής απόφασης από την υφυπουργό Οικονομικών Αικατερίνη Παπανάτσιου. Η απόφαση αυτή καθορίζει ποιες ακριβώς θα είναι οι δαπάνες που θα πρέπει από φέτος να εξοφλούν με «πλαστικό χρήμα» ή άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, για να κατοχυρώσουν την ετήσια έκπτωση φόρου των 1.900-2.100 ευρώ που αντιστοιχεί σε αφορολόγητο όριο εισοδήματος κυμαινόμενο από 8.636 έως 9.545 ευρώ.

Σύμφωνα, λοιπόν, με την απόφαση αυτή, στις δαπάνες που πρέπει να εξοφλούνται με «πλαστικό χρήμα» ή άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής για να κατοχυρώνεται το αφορολόγητο όριο εισοδήματος, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, όλα τα έξοδα για πληρωμές λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος, νερού, τηλεφώνων, internet, κοινόχρηστων, ακόμη και τα ασφάλιστρα υγείας, κατοικίας και αυτοκινήτων.

Περιλαμβάνονται, δηλαδή, δαπάνες για τις οποίες εκδίδονται ούτως ή άλλως αποδείξεις ή τιμολόγια. Με την πληρωμή, όμως, των δαπανών αυτών μέσω πλαστικού χρήματος ή άλλων ηλεκτρονικών μεθόδων οι περισσότεροι μισθωτοί, συνταξιούχοι και αγρότες φορολογούμενοι θα μπορούν να καλύπτουν άνετα το μεγαλύτερο μέρος ή ακόμα και ολόκληρο το απαιτούμενο ποσό για την κατοχύρωση του αφορολογήτου.

Είναι χαρακτηριστικό ότι όσοι έχουν ετήσια εισοδήματα μέχρι 10.000 ευρώ, το συνολικό ύψος των ετήσιων δαπανών που πρέπει να εξοφλούν με «πλαστικό» χρήμα ή άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής αντιστοιχεί μόνο στο 10% του ετήσιου εισοδήματος τους, δηλαδή δεν ξεπερνά τα 1.000 ευρώ. Ακόμη όμως και οι έχοντες εισοδήματα άνω των 10.000 ευρώ αρκεί να εξοφλήσουν με «πλαστικό» χρήμα ή άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής όλες τις παραπάνω δαπάνες και είναι σχεδόν βέβαιο ότι με τις πληρωμές αυτές θα καλύψουν εύκολα τα ποσοστά από 10%-18,75% του ετησίου εισοδήματός τους που απαιτούνται για να κατοχυρώσουν το αφορολόγητο.

Συνεπώς, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες δεν θα έχουν κανένα κίνητρο να χρησιμοποιήσουν «πλαστικό» χρήμα ή άλλα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής για τις υπόλοιπες κατηγορίες προσωπικών τους δαπανών, πολλές από τις οποίες έχουν ως αντισυμβαλλόμενους επιχειρηματίες και ελεύθερους επαγγελματίες με ροπή προς τη φοροδιαφυγή.

Γενικά, με τον τρόπο που εφαρμόζει το υπουργείο Οικονομικών τις διατάξεις για τα «κίνητρα» χρήσης ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής, αφήνει πολύ μεγάλα περιθώρια για να συνεχιστούν οι «μαύρες» συναλλαγές, όχι μόνο στις περιπτώσεις των χαμηλών εισοδημάτων αλλά και των μεσαίων και των υψηλών.

Σύμφωνα με την απόφαση που εξέδωσε η κα Παπανάτσιου:

1) Μισθωτοί, συνταξιούχοι και κατά κύριο επάγγελμα αγρότες για να εξασφαλίσουν έκπτωση φόρου που φθάνει μέχρι τα επίπεδα των 1.900 – 2.100 ευρώ ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών τους, η οποία αντιστοιχεί σε αφορολόγητο όριο κλιμακούμενο από 8.636 έως και 9.545 ευρώ, θα πρέπει να πραγματοποιήσουν φέτος δαπάνες με πλαστικό ή ηλεκτρονικό χρήμα ύψους:

•  10% του ετησίου εισοδήματος, εφόσον αυτό ανέρχεται έως 10.000 ευρώ,
•  10% επί των πρώτων 10.000 ευρώ και 15% επί του υπερβάλλοντος ποσού, εφόσον το εισόδημα ανέρχεται σε 10.001 έως και 30.000 ευρώ, και
•  10% επί των πρώτων 10.000 ευρώ, 15% επί των επόμενων 20.000 ευρώ και 20% επί του υπερβάλλοντος ποσού, εφόσον το εισόδημα ξεπερνά τις 30.000 ευρώ.

2) Στο ποσό των δαπανών που απαιτείται να πραγματοποιηθούν με πλαστικό ή ηλεκτρονικό χρήμα για να καλυφθεί το αφορολόγητο όριο περιλαμβάνονται όλα σχεδόν τα έξοδα για αγορές αγαθών και λήψη υπηρεσιών.

Συγκεκριμένα, αγαθά και υπηρεσίες των παρακάτω κατηγοριών:

• Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά: Ψωμί, δημητριακά, ρύζι, ζυμαρικά, κρέας, ψάρια, αλλαντικά, γαλακτοκομικά, έλαια, φρούτα, λαχανικά, σοκολάτες, γλυκά, παγωτά, χυμοί, νερό, αναψυκτικά κλπ.
• Αλκοολούχα ποτά και καπνός: Αλκοολούχα, οινοπνευματώδη ποτά, κρασιά, μπύρες, καπνός, τσιγάρα, πούρα, πουράκια.
• Ένδυση και υπόδηση: Υφάσματα, ενδύματα, καθαρισμός και μεταποίηση ενδυμάτων, παπούτσια, επιδιορθώσεις υποδημάτων.
• Στέγαση: Ηλεκτρικό ρεύμα, ύδρευση, φυσικό αέριο, υγραέριο, πετρέλαιο θέρμανσης, αποχέτευση, κοινόχρηστα, δημοτικά τέλη, επισκευή και συντήρηση κατοικία, εργασίες υδραυλικού, ηλεκτρολόγου, ελαιοχρωματιστή κ.λπ., υπηρεσίες για τη συντήρηση πολυκατοικιών.
• Διαρκή αγαθά, είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες: Έπιπλα, διακοσμητικά είδη, έπιπλα κήπου, φωτιστικά, χαλιά, μοκέτες, κουρτίνες, κλινοσκεπάσματα, οικιακές συσκευές, ψυγεία, πλυντήρια, ηλεκτρικές κουζίνες, κλιματιστικά, συσκευές θέρμανσης, εργαλεία, υπηρεσίες καθαρισμού, είδη καθαρισμού κ.α.
• Μεταφορές: Ποδήλατα, ανταλλακτικά και αξεσουάρ αυτοκινήτου, καύσιμα, λιπαντικά, μίσθωση γκαράζ και χώρων στάθμευση, μαθήματα οδήγησης, εισιτήρια τρένου, λεωφορείων, ταξί, αεροπλάνων και πλοίων.
• Επικοινωνίες: Κινητή και σταθερή τηλεφωνία, σύνδεση Internet, ταχυδρομικές υπηρεσίες.
• Αναψυχή, πολιτιστικές δραστηριότητες: Υπολογιστές, κάμερες, μουσικά όργανα, άνθη, κατοικία ζώα, αθλητικές δραστηριότητα, θέατρα, κινηματογράφος, συναυλίες, μουσεία, βιβλία,εφημερίδες, περιοδικά, πακέτα διακοπών.
• Εκπαίδευση: Δίδακτρα για προσχολική, πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση.
• Ξενοδοχεία, καφέ, εστιατόρια, κυλικεία.
• Άλλα αγαθά και υπηρεσίες: Κουρεία, κομμωτήρια, κοσμήματα, ρολόγια, είδη για μωρά, οίκοι ευγηρία και ιδρύματα για άτομα με ειδικές ανάγκες, υπηρεσίες για βοήθεια στο σπίτι, ασφάλιση κατοικίας, υγείας, οχημάτων.

Ποιες δαπάνες εξαιρούνται

- Τα ενοίκια
- Τα τέλη κυκλοφορίας
- Αγορές οχημάτων (αυτοκινήτων, δίκυκλων)
- Αγορές σκαφών, αεροπλάνων και αεροσκαφών.
- Αγορές κατοικιών, οικοπέδων και λοιπών ακινήτων.
- Οι πληρωμές φόρων
- Οι πληρωμές δόσεων δανείων
- Οι αγορές επενδυτικών προϊόντων (μετοχών, ομολόγων κλπ).

Επίσης, τα έξοδα ιατρικής και φαρμακευτικής περίθαλψης (για αμοιβές γιατρών, νοσήλια, διαγνωστικά κέντρα, φάρμακα, φαρμακευτικά είδη κ.λπ.) βρίσκονται εκτός της λίστας των δαπανών που χτίζουν το αφορολόγητο όριο καθώς γι’ αυτά προβλέπεται έκπτωση φόρου 10% εφόσον υπερβαίνουν το 5% του εισοδήματος.

Ποιοι φορολογούμενοι εξαιρούνται

Σύμφωνα με την υπουργική απόφαση, εξαιρούνται από την υποχρέωση πληρωμών με ηλεκτρονικά μέσα, αλλά υποχρεούνται να προσκομίσουν αποδείξεις ίσης αξίας για δαπάνες των παραπάνω μη εξαιρουμένων κατηγοριών οι φορολογούμενοι 70 ετών και άνω, τα άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, όσοι βρίσκονται σε δικαστική συμπαράσταση, οι φορολογικοί κάτοικοι της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης στην Ελλάδα και φορολογούνται με την κλίμακα από μισθωτή εργασία και συντάξεις.

Τα ίδια ισχύουν και για τις παρακάτω κατηγορίες:

- Δημόσιοι λειτουργοί και δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούν στο εξωτερικό.
- Ανήλικοι που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος και φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών και συνταξιούχων.
- Φορολογούμενοι που κατοικούν μόνιμα σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων εκτός αν πρόκειται για τουριστικούς τόπους.
- Φορολογούμενοι που δεν έχουν εισόδημα από καμία κατηγορία ή έχουν εισόδημα μόνο από κεφάλαιο ή/και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου και το τεκμαρτό τους εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ.
- Φορολογούμενοι που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο ανέργων του ΟΑΕΔ, για τη διαφορά που προκύπτει μεταξύ του τεκμαρτού και του συνολικού εισοδήματός τους.
- Φορολογούμενοι που είναι δικαιούχοι Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ).
- Υπηρετούντες την υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία.
- Φορολογούμενοι που βρίσκονται σε κατάσταση μακροχρόνιας νοσηλείας (πέραν των 6 μηνών).
- Όσοι διαμένουν σε οίκο ευγηρίας και σε ψυχιατρικό κατάστημα καθώς και οι φυλακισμένοι.

Τέλος, διευκρινίζεται από το dikaiologitika.gr, ότι το ποσό των δαπανών δηλώνεται ατομικά από κάθε σύζυγο ή από κάθε μέρος συμφώνου συμβίωσης. Σε περίπτωση που καλύπτεται το απαιτούμενο ποσό δαπανών από οποιονδήποτε εκ των δυο συζύγων ή μερών συμφώνου συμβίωσης, το τυχόν πλεονάζον ποσό δύναται κατά την εκκαθάριση να μεταφερθεί στον άλλο σύζυγο ή στο άλλο μέρος συμφώνου συμβίωσης για τυχόν κάλυψη του ελάχιστου απαιτούμενου ποσού δαπανών.