Ότι χρειάζεται να γνωρίζετε για τις νέες ασφαλιστικές εισφορές

Από την 1η Ιανουαρίου 2017 λειτουργεί ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), ο οποίος είναι το αποτέλεσμα της ενοποίησης των προϋπαρχόντων φορέων κοινωνικής ασφάλισης, που λειτουργούσαν στη χώρα.

Μεταξύ των αλλαγών που προωθήθηκαν με την ασφαλιστική μεταρρύθμιση, είναι ότι, από 01.01.2017, οι ασφαλιστικές εισφορές των ασφαλισμένων, ελευθέρων επαγγελματιών και αυταπασχολουμένων, καταβάλλονται σε μηνιαία βάση και εκδίδονται εντός του μηνός που οφείλονται. Καταληκτική ημερομηνία καταβολής των εισφορών είναι η τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα.

Πλέον το νέο σύστημα καθορισμού εισφορών για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους του ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ και ΟΓΑ, έχει μεν ως βάση υπολογισμού τα πραγματικά εισοδήματα του προηγούμενου έτους, αλλά ορίζει κατώτατα και ανώτατα όρια υπολογισμού εισφορών.

Απάντηση σε πολλά ερωτήματα ασφαλισμένων δίνει, μιλώντας στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Βαγγέλης Κουμαριανός, Διδάκτωρ Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλισης και δικηγόρος Αθηνών.

Από την 1η Ιανουαρίου 2017, τέθηκε σε ισχύ το νέο σύστημα εισφορών, με τη θέσπιση ενιαίων κανόνων. Ποιοι ασφαλισμένοι θα κληθούν να πληρώσουν τις νέες εισφορές;

Το νέο σύστημα ασφαλιστικών εισφορών καλύπτει το σύνολο των ασφαλισμένων είτε πρόκειται για μισθωτούς είτε πρόκειται για ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους ή αγρότες. Αφορά, δηλαδή, όλους τους ασφαλισμένους φορέων κύριας ασφάλισης, οι οποίοι ενοποιούνται και εντάσσονται στο νεοσύστατο Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ). Με το νέο τρόπο υπολογισμού ασφαλιστικών εισφορών δεν υπάρχει διαφοροποίηση ούτε ανάμεσα σε «παλαιούς» και «νέους» ασφαλισμένους, δηλαδή σε ασφαλισμένους, για πρώτη φορά, πριν ή μετά την 01/01/1993.

Στην πράξη, τα ενοποιημένα ποσοστά έχουν ως βάση αναφοράς τα ποσοστά ασφαλιστικών εισφορών του μισθωτού υπαγόμενου στην ασφάλιση του ΙΚΑ, οπότε η κατηγορία αυτή υφίσταται τις μικρότερες αλλαγές. Σημαντικές, όμως, θα είναι οι διαφορές στους μέχρι τώρα υπαγόμενους στην ασφάλιση του ΟΑΕΕ, του ΕΤΑΑ και του ΟΓΑ, για τους οποίους αλλάζουν ο τρόπος υπολογισμού, τα τελικά ποσά, αλλά και η διαδικασία/συχνότητα καταβολής των εισφορών.

Πώς διαμορφώνονται τα ποσοστά εισφορών για κάθε περίπτωση; Τι θα ισχύσει για τα μπλοκάκια;

Τα ενιαία ποσοστά εισφορών κύριας ασφάλισης που αφορούν ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους είναι για τον κλάδο σύνταξης 20% και για τον κλάδο υγείας 6,95% (6,45% για παροχές σε είδος και 0,50% για παροχές σε χρήμα). Σε αυτές προστίθεται και η εισφορά ειδικού λογαριασμού ανεργίας, 10 ευρώ κάθε μήνα υπέρ ΟΑΕΔ.

Για τα λεγόμενα «μπλοκάκια», δηλαδή για εργαζόμενους που αμείβονται με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών και υπάγονται στην κύρια ασφάλιση του ΟΑΕΕ ή του ΕΤΑΑ, προβλέπεται διαφοροποίηση στις περιπτώσεις στις οποίες το εισόδημά τους προκύπτει σε ένα ή δύο πρόσωπα (φυσικά ή νομικά πρόσωπα οποιασδήποτε μορφής). Σε αυτές τις περιπτώσεις, εφόσον το εισόδημα προέρχεται από την άσκηση διαρκούς και όχι ευκαιριακής επαγγελματικής δραστηριότητας, οι ασφαλισμένοι εξομοιώνονται στο ύψος εισφορών και τον υπόχρεο καταβολής της εισφοράς με τους μισθωτούς. Αυτό συμβαίνει, επειδή ουσιαστικά υπάρχει αποκλειστικότητα μεταξύ ασφαλισμένου και αντισυμβαλλόμενου.

Σε αυτές τις περιπτώσεις υπαγωγής στην παράγραφο 9 του άρθρου 39 του νόμου για τον ΕΦΚΑ, οι εισφορές κλάδου σύνταξης και υγείας θα επιμεριστούν σε ασφαλισμένο (6,67% σύνταξη και 2,55% υγεία) και τον αντισυμβαλλόμενό του (13,33% σύνταξη και 4,55% υγεία), ο οποίος έχει -ως προς αυτό και μόνο στο βαθμό που συνεχίζουν οι προϋποθέσεις να ισχύουν- τις υποχρεώσεις εργοδότη σε μισθωτή εργασία. Αντίστοιχα, εάν υπάρχει επικουρικό ταμείο και εφάπαξ, επιμερίζονται εισφορές 3,5% και 2% έκαστος.

Εάν εργαζόμενος που αμείβεται με «μπλοκάκι» υπερβεί τους δύο αντισυμβαλλόμενους ή μείνει χωρίς αντισυμβαλλόμενο, τότε δεν καλύπτεται από τη ρύθμιση αυτή και ασφαλίζεται, όπως οι μη μισθωτοί.

Κάθε πότε θα αποστέλλονται τα ειδοποιητήρια καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών και, μέχρι πότε, θα πρέπει να καταβληθούν;

Από 01.01.2017, οι ασφαλιστικές εισφορές των ασφαλισμένων, ελευθέρων επαγγελματιών και αυταπασχολουμένων, καταβάλλονται σε μηνιαία βάση και εκδίδονται εντός του μηνός που οφείλονται. Καταληκτική ημερομηνία καταβολής των εισφορών είναι η τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα.

Ποια είναι η βάση υπολογισμού της εισφοράς;

Μέχρι το νόμο για τον ΕΦΚΑ, η βάση υπολογισμού των εισφορών ήταν ένα τεκμαρτό εισόδημα, το οποίο με κριτήριο, ιδίως, τα έτη ασφάλισης, διαφοροποιούταν ανά ασφαλιστική κατηγορία. Με το νέο σύστημα, βάση υπολογισμού των εισφορών θα αποτελέσει το πραγματικό εισόδημα που προκύπτει από την άσκηση επαγγέλματος.

Η βάση υπολογισμού της μηνιαίας εισφοράς είναι εφεξής το Καθαρό Φορολογητέο Αποτέλεσμα από την άσκηση δραστηριότητας κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος. Το σύνολο αυτό επιμερίζεται δια του 12 σε κάθε μήνα και αποτελεί τη μηνιαία βάση υπολογισμού στην οποία εφαρμόζονται τα νέα ενιαία ποσοστά.

Για το 2017, θα ληφθούν υπόψη τα εισοδήματα του 2015, επειδή είναι το τελευταίο εκκαθαρισμένο φορολογικό έτος. Στο Β’ εξάμηνο του 2017, όταν θα έχει ολοκληρωθεί η εκκαθάριση των εισοδημάτων του 2016, θα μπορέσουν να οριστικοποιηθούν οι ετήσιες ασφαλιστικές εισφορές του έτους και να συμψηφιστούν ή να αναζητηθούν, όποιες διαφορές προκύψουν.

Επί ποιου εισοδήματος θα υπολογιστούν οι εισφορές;

Για τον καθορισμό του ετήσιου Καθαρού Φορολογητέου Εισοδήματος συνυπολογίζονται όλα τα εισοδήματα από όλες τις δραστηριότητες ή τις ιδιότητες που δημιουργούν υποχρέωση ασφάλισης. Εάν ένας ασφαλισμένος ασκεί πολλαπλή επαγγελματική δραστηριότητα που εντάσσεται σε έναν από τους κλάδους κύριας σύνταξης του ΕΦΚΑ, τότε αθροίζεται το σύνολο των εισοδημάτων για τον καθορισμό του ενιαίου εισοδήματος.

Ποιο είναι το κατώτερο και ποιο το ανώτατο μηνιαίο ποσό εισοδήματος, επί του οποίου υπολογίζονται εισφορές; Ποια είναι τα μηνιαία ποσά των εισφορών, με βάση το κατώτατο και το ανώτατο όριο εισοδήματος; Τι εισφορά είναι υποχρεωμένος να πληρώσει ο απασχολούμενος με μπλοκάκι που δηλώνει μηδενικό εισόδημα;

Το νέο σύστημα καθορισμού εισφορών για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους του ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ και ΟΓΑ, έχει μεν ως βάση υπολογισμού τα πραγματικά εισοδήματα του προηγούμενου έτους, αλλά ορίζει κατώτατα και ανώτατα όρια υπολογισμού εισφορών.

Συγκεκριμένα, ακόμα και αν τα καθαρά έσοδα από την επαγγελματική δραστηριότητα είναι μηδενικά έως και 7.031 ευρώ, ο ασφαλισμένος θα κληθεί να καταβάλει εισφορές για τουλάχιστον:

• Κατώτατο ετήσιο εισόδημα 7.032,96 ευρώ
• Κατώτατο μηνιαίο εισόδημα 586,08 ευρώ
• Κατώτατη μηνιαία ασφαλιστική εισφορά κλάδου σύνταξης 117,22 ευρώ
• Κατώτατη μηνιαία ασφαλιστική εισφορά κλάδου υγείας 40,73 ευρώ

Άρα, ακόμα και ο απασχολούμενος με «μπλοκάκι» που δηλώνει μηδενικό εισόδημα, είναι υποχρεωμένος να πληρώσει την κατώτατη ασφαλιστική εισφορά, όπως περιγράφεται παραπάνω και 10 ευρώ τη μηνιαία ειδική εισφορά υπέρ ΟΑΕΔ.

Αντίστοιχα, ακόμα και αν τα καθαρά έσοδα από την επαγγελματική δραστηριότητα είναι περισσότερα από την ανώτατη βάση, δηλαδή περισσότερα από 70.329,61 ευρώ, ο ασφαλισμένος θα κληθεί να καταβάλει εισφορές, μέχρι:

1. Ανώτατο ετήσιο εισόδημα 70.329,61 ευρώ
2. Ανώτατο μηνιαίο εισόδημα 5.860,80 ευρώ
3. Ανώτατη μηνιαία ασφαλιστική εισφορά κλάδου σύνταξης 1.172,16 ευρώ
4. Ανώτατη μηνιαία ασφαλιστική εισφορά κλάδου υγείας 407,33 ευρώ

Τι εισφορές θα καταβάλει κάποιος που εργάζεται παράλληλα και ως μισθωτός και ως ελεύθερος επαγγελματίας;

Ο εργαζόμενος που ασκεί επαγγελματική δραστηριότητα και ως μισθωτός και ως ελεύθερος επαγγελματίας καταβάλλει εισφορές ανάλογα με τον εάν εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας στην ίδια εταιρεία που είναι μισθωτός ή όχι.

Ειδικότερα, το υπουργείο Εργασίας με πρόσφατες εγκύκλιες οδηγίες ορίζει ότι ο ασφαλισμένος που εργάζεται ως μισθωτός σε μία εταιρεία και «κόβει» Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών σε άλλη εταιρεία οφείλει στην πρώτη τις εισφορές που του αναλογούν ως μισθωτός και διακριτά τις εισφορές που αναλογούν στα εισοδήματα του ως ελεύθερου επαγγελματία.

Αντίθετα, εάν ο ασφαλισμένος που εργάζεται ως μισθωτός σε εταιρεία και «κόβει» Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών στην ίδια εταιρεία, τότε υπολογίζεται το σύνολο των εισοδημάτων του ως μισθωτού και η εταιρεία καταβάλλει τις εισφορές εργοδότη που αναλογούν στο σύνολο του εισοδήματος από μισθό ή Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών.

Ποιες διατάξεις ισχύουν για τους ασφαλισμένους του ΟΑΕΕ και του ΕΤΑΑ που έχουν έως πέντε χρόνια ασφάλισης και ποιες για όσους έχουν πάνω από πέντε έτη ασφάλισης;

Ιδιαίτερη πρόβλεψη γίνεται για όσα πρόσωπα υπάγονται στην ασφάλιση του ΕΤΑΑ και αυτοαπασχολούμενοι απόφοιτοι ΑΕΙ και είναι εγγεγραμμένοι σε επιστημονικούς συλλόγους και επιελητήρια υπό μορφή ΝΠΔΔ και οι οποίοι, μέχρι σήμερα, όφειλαν ασφαλιστικές εισφορές μειωμένες κατά την πρώτη πενταετία ασφάλισης.

Η νέα πρόβλεψη ορίζει ότι σε αυτές τις κατηγορίες ασφαλισμένων κατά την πρώτη πενταετία στον κλάδο κύριας σύνταξης οι εισφορές θα κλιμακώνονται, ως εξής:

• 14% για τα δύο πρώτα έτη ασφάλισης
• 17% από το 3ο έως και το 5ο έτος ασφάλισης
• 20%, μετά το 5ο έτος ασφάλισης
• Οι θεσμοθετημένες εκπτώσεις επιστρέφονται κατά 1/5 κατ’ έτος για τα έτη που τα εισοδήματα υπερβαίνουν τα 18.000 ευρώ και, σε κάθε περίπτωση, μέχρι τη συμπλήρωση 15ετίας ασφάλισης.

Τι θα ισχύσει για όσους έχουν ασφαλιστικές οφειλές έως το 2016;

Όσοι ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ και του ΕΤΑΑ έχουν ληξιπρόθεσμες και εμπρόθεσμες οφειλές, συνεχίζουν να οφείλουν να τις καταβάλουν, όπως και πριν. Όσοι έχουν ενταχθεί σε ρύθμιση, οφείλουν να την διατηρήσουν, καταβάλλοντας παράλληλα με τις τρέχουσες εισφορές τις δόσεις. Όσοι δεν έχουν κάνει διακανονισμό των χρεών τους προς τον ασφαλιστικό τους φορέα, μπορούν να ενταχθούν εξ αρχής και, όσοι έχουν χάσει τη ρύθμιση, να επανενταχθούν με ρύθμιση των 12 δόσεων.

Τι θα πληρώσει ο ελεύθερος επαγγελματίας που έκανε έναρξη εργασιών το 2016;

Ο ελεύθερος επαγγελματίας που έκανε έναρξη εργασιών το 2016, ελλείψει εισοδημάτων του 2015, θα κληθεί να καταβάλει την ελάχιστη ασφαλιστική εισφορά. Όταν θα εκκαθαριστούν από τη φορολογική διοίκηση τα εισοδήματα του 2016, θα γίνουν οι αναγκαίες τροποποιήσεις.

Πλέον, δίνεται το δικαίωμα μερικής καταβολής των εισφορών. Σε αυτή την περίπτωση, θα υπάρξει επιβάρυνση για τον ασφαλισμένο όσον αφορά το ποσό της υπολειπόμενης οφειλής;

H δυνατότητα μερικής καταβολής εισφορών συνεπάγεται ετήσια προσαύξηση 8% ή μηνιαία προσαύξηση 0,667% για τις εισφορές που είναι ληξιπρόθεσμες.

Με βάση ποιο εισόδημα θα υπολογιστούν οι εισφορές για ένα μέλος εταιρείας και τι εισφορά θα πληρώσουν τα μέλη μίας αγροτικής οικογενειακής εκμετάλλευσης;

Για τα μέλη των προσωπικών εταιρειών, ετήσιο εισόδημα που υπολογίζεται στον καθορισμό των ασφαλιστικών εισφορών θεωρείται το ποσό που προκύπτει από το ποσοστό συμμετοχής κάθε μέλους στην εταιρεία επί των συνολικών κερδών της εταιρείας. Σε περίπτωση μηδενικών κερδών ή ζημίας, τα μέλη καταβάλλουν τις κατώτατες εισφορές.

Εάν το μέλος προσωπικής εταιρείας ασκεί πολλαπλή επαγγελματική δραστηριότητα ελεύθερου επαγγελματία, τότε βάση υπολογισμού των εισφορών θα αποτελεί το άθροισμα των επιμέρους επαγγελματικών δραστηριοτήτων.

Τα μέλη οικογενειακής αγροτικής εκμετάλλευσης οφείλουν εισφορές με βάση το 70% του κατώτατου ασφαλιστέου εισοδήματος, δηλαδή τα 410,26 ευρώ. Εάν το άθροισμα του συνολικού ετήσιου οικογενειακού εισοδήματος ξεπερνά το γινόμενο του αριθμού των μελών επί την ελάχιστη βάση υπολογισμού, τότε οφείλεται αυξημένη εισφορά για όλα τα μέλη της οικογενειακής αγροτικής εκμετάλλευσης κατά το ποσό που για κάθε μέλος αυξάνεται το φορολογητέο εισόδημα.

Το ποσοστό της εισφοράς καθορίζεται, ως εξής:

• 14% επί του φορολογητέου εισοδήματος για το 2017
• 16% επί του φορολογητέου εισοδήματος για το 2018
• 18% επί του φορολογητέου εισοδήματος για το 2019
• 19% επί του φορολογητέου εισοδήματος για το 2020
• 19,5% επί του φορολογητέου εισοδήματος για το 2021
• 20% επί του φορολογητέου εισοδήματος για το 2022 και μετά.

---