Αβέβαιο το μέλλον 30 κοινωνικών επιδομάτων

Φωτιά έχουν πάρει το "μολύβια" στο υπουργείο Οικονομικών, αλλά και στις έδρες των τεσσάρων "θεσμών", σβήνοντας και γράφοντας εναλλακτικά σενάρια των νέων μέτρων που θα καλύψουν το "κενό" του 2018 και –κυρίως– τον "κόφτη" δαπανών/φόρων που κομίζεται, για να υπάρξει συμφωνία με το ΔΝΤ, με ή χωρίς τη θέσπιση εκ των προτέρων του "μαξιλαριού" που ζητείται από τους δανειστές.

Και αν η κυβέρνηση "ξεκίνησε" τη θέση της με "περιφερειακές" παρεμβάσεις αξίας 550 εκατ. ευρώ για το 2018 και τη θέσπιση ρύθμισης-"κόφτη" χωρίς εκ των προτέρων ψήφιση προληπτικών μέτρων, οι πιέσεις από το ΔΝΤ αλλά και την πλευρά των θεσμών της ΕΕ παραμένουν και οι "κόκκινες" γραμμές "ξεθωριάζουν", τεστάροντας, όμως, παράλληλα και τις εσωκομματικές αντοχές.

Η μείωση του αφορολογήτου, η αύξηση του ΦΠΑ και άλλων ειδικών φόρων, η περικοπή των φοροαπαλλαγών, της προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις, αλλά και το "κούρεμα" των κοινωνικών/προνοιακών επιδομάτων και των παροχών ΕΟΠΥΥ βρίσκονται στο "τραπέζι". Και το τελικό "μείγμα" των παρεμβάσεων θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες, με κορυφαίο τη στάση και τον ρόλο που θα έχει το ΔΝΤ σε μια συμφωνία.

Τα μέτρα του 2018

Τα... πρωτοβρόχια των μέτρων είναι αυτά που θα κλείσουν το δημοσιονομικό "κενό" του 2018. Το πακέτο μέτρων που πρότεινε η κυβέρνηση για να καλύψει "κενό" 550 εκατ. ευρώ το 2018 απαρτίζεται από τουλάχιστον τέσσερις μικρής απόδοσης παρεμβάσεις που έχουν σε μεγάλο βαθμό δρομολογηθεί ή προαναγγελθεί στο παρελθόν. Αφορούν, σύμφωνα με πληροφορίες από υπηρεσιακά στελέχη των αρμόδιων υπουργείων:

•  Τη μείωση/κατάργηση της έκπτωσης φόρου 10% επί των ιατρικών δαπανών ως μία από τις προτάσεις παρεμβάσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας για τον "εξορθολογισμό" των προνοιακών επιδομάτων (απόδοσης 87 εκατ. ευρώ περίπου).
•  Νέα περικοπή της δαπάνης του ΕΟΠΥΥ.
•  Επιβολή φόρου 5% στις βραχυχρόνιες μισθώσεις κατοικιών μέσω ιντερνετικής πλατφόρμας (π.χ., Airbnb).
•  Περικοπή των αμυντικών δαπανών.

Ωστόσο, το παραπάνω πακέτο δεν το δέχονται –προς το παρόν– οι "θεσμοί" ως επαρκές για το 2018, ενώ δεν καλύπτει την απαίτηση του ΔΝΤ για 4,5 δισ. ευρώ μέτρα. Και, έτσι, ανοίγει η "βεντάλια" των "υποψήφιων" νέων μέτρων...

Τα σενάρια για τη μείωση του αφορολογήτου

Η κατάργηση των προσαυξήσεων στην έκπτωση δαπανών για οικογένεια/τέκνα (δηλαδή έκπτωση δαπάνης στα 1.900 ευρώ για όλους, που θα φέρει έσοδα 65 εκατ ευρώ περίπου) ή, εναλλακτικά, η μείωση του αφορολόγητου ορίου στα 7.273 ευρώ (δηλαδή μείωση της έκπτωσης δαπανών από τα 1.599 ευρώ για άγαμο) για να έρθουν πρόσθετα έσοδα 1 δισ. ευρώ στα κρατικά ταμεία είναι δύο από τα –πολλά– σενάρια παρεμβάσεων στο αφορολόγητο όριο που έχουν ποσοτικοποιηθεί, και μάλιστα με τη "βούλα" εξωτερικών οργανισμών.

Καθώς όμως το ΔΝΤ ζητά 4,5 δισ. ευρώ νέα μέτρα, και (σε ένα σενάριο) επιχειρείται να αποφευχθεί και το νέο "κούρεμα" στις συντάξεις, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων υπάρχουν και άλλα σενάρια. Ο λόγος για τις "ασκήσεις" στις οποίες προβαίνουν στελέχη του οικονομικού επιτελείου, των 4 "θεσμών" αλλά και οργανισμών που έχουν ενεργό ρόλο στις επιχειρούμενες "μεταρρυθμίσεις", μεταξύ των οποίων και η Παγκόσμια Τράπεζα, την έκθεση της οποίας για την αναμόρφωση επιδομάτων/παροχών επικαλείται και η κυβέρνηση για να κλείσει το "κενό" του 2018 (συστήνει, μεταξύ πολλών άλλων, και την κατάργηση της έκπτωσης φόρου στις δαπάνες).

Στο τραπέζι βρίσκονται, επίσης, η αύξηση του ΦΠΑ από το 14% στο 15% σε είδη διατροφής και ΔΕΚΟ, που θα φέρει νέα βάρη στα χαμηλά και μεσαία στρώματα, αλλά και η κατάργηση μιας σειράς εκπτώσεων/απαλλαγών που υπολογίζονται κοντά στα 400 εκατ. ευρώ.

Ασφαλιστικό Νο 2 προ των πυλών

Πρωτοφανές "σοκ" περιμένει τουλάχιστον 1 εκατομμύριο συνταξιούχους σε περίπτωση που ο δημοσιονομικός "κόφτης" ενεργοποιηθεί σε βάρος των συντάξεων.

Η "λεία" του "κόφτη" στις συντάξεις είναι κοντά στο 1-1,5 δισ. ευρώ και αυτή θα εξασφαλιστεί με μειώσεις έως 20% στις μισές κύριες συντάξεις.

Η κυβέρνηση υποστηρίζει την υλοποίηση αυτών των μειώσεων σταδιακά, μέσω της μη απόδοσης των ονομαστικών αυξήσεων τις οποίες προβλέπει ο νόμος Κατρούγκαλου από 1/1/2019.

Ωστόσο, το ΔΝΤ ζητά την υλοποίησή τους μέσω της άμεσης ονομαστικής περικοπής των συντάξεων. Παράλληλα, οι "θεσμοί" ζητούν νέες περικοπές στα εφάπαξ, αλλά και στις επικουρικές συντάξεις.

Ο "μηχανισμός" μέσω του οποίου θα μπορούσε να εφαρμοστεί ο "κόφτης" στις συντάξεις που δίδει ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) θα είναι έτοιμος μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2017 και ακούει στο όνομα "προσωπική διαφορά".

Τη "διαφορά" αυτή θα αποκτήσει κάθε κύρια σύνταξη, μετά τον επαναϋπολογισμό της με βάση τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού.

Ο επαναϋπολογισμός αυτός αναμένεται να "βγάλει" τις συντάξεις έως και κατά 20% χαμηλότερες από ό,τι είναι σήμερα, λόγω των χαμηλότερων ποσοστών αναπλήρωσης που φέρνει το νέο ασφαλιστικό για όσους είχαν μέσες αποδοχές πάνω από 1.000 ευρώ καθ' όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού βίου τους.

Για παράδειγμα, μια κύρια σύνταξη η οποία σήμερα φτάνει τα 1.300 ευρώ μπορεί, μετά τον επαναϋπολογισμό της, να φτάσει τα 1.040 ευρώ. Έτσι, η "προσωπική διαφορά" θα ανέλθει στα 260 ευρώ.

Ο νόμος Κατρούγκαλου, όμως, προβλέπει ότι η "προσωπική διαφορά" δεν θα καταργηθεί μέχρι 31/12/2018. Κοινώς, οι συντάξεις οι οποίες καταβάλλονταν ή έπρεπε να καταβληθούν μέχρι 12/5/2016 (ημερομηνία έναρξης ισχύος νέου ασφαλιστικού) δεν θα υποστούν καμία μείωση μέχρι τις 31/12/2018, αν και θα έχουν λογιστικά επαναϋπολογιστεί. Στο παραπάνω παράδειγμα, ο συνταξιούχος θα συνεχίσει να εισπράττει έως 31/12/2018 τα 1.300 ευρώ που εισέπραττε πριν από τον επαναϋπολογισμό της σύνταξής του (1.040 ανταποδοτική σύνταξη συν 260 ευρώ "προσωπική διαφορά").

Από την 1/1/2019, όμως, προβλέπεται ο σταδιακός "συμψηφισμός" της "προσωπικής διαφοράς" με τις ονομαστικές αυξήσεις τις οποίες υποτίθεται θα λάβουν οι συντάξεις από 1/1/2019 λόγω της εφαρμογής της "ρήτρας ανάπτυξης".

Έτσι το capital.gr προσθέτει πως οι συντάξεις με αρνητική "προσωπική διαφορά", δηλαδή εκείνες που μετά τον επαναϋπολογισμό τους προκύπτουν χαμηλότερες από ο,τι είναι μέχρι εκείνη τη στιγμή, δεν θα λάβουν ονομαστικές αυξήσεις, προκειμένου να αποσβεστεί το κόστος αυτής της "διαφοράς". Έστω ότι προβλεφθούν αυξήσεις 2% στις κύριες συντάξεις από 1/1/2019. Η κύρια σύνταξη των 1.300 ευρώ του παραδείγματός μας πρέπει να αυξηθεί κατά 26 ευρώ. Η αύξηση αυτή δεν θα δοθεί. Έτσι, θα αποσβέσει το 1/10 του κόστους της "προσωπικής διαφοράς" των 260 ευρώ. Για να αποσβεστεί ολόκληρο το κόστος της "προσωπικής διαφοράς" των 260 ευρώ, θα χρειαστούν δέκα χρόνια, εφόσον ο ρυθμός αύξησης των συντάξεων διατηρηθεί υποθετικά στο 2% ετησίως.

Οι μέχρι τώρα "ασκήσεις" του επαναϋπολογισμού των ήδη καταβαλλομένων ή καταβλητέων κατά τις 12/5/2016 (ημερομηνία έναρξης ισχύος νόμου Κατρούγκαλου), με βάση τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού, δείχνουν ότι θα έπρεπε να ήταν κατά 20% χαμηλότερες σε σχέση με το σημερινό επίπεδό τους.

Το ΔΝΤ επιμένει να ζητά την κατάργηση της "προσωπικής διαφοράς" το αργότερο έως την 1/1/2019 και, έτσι, τη μείωση έως 20% των μισών, περίπου, σημερινών κύριων συντάξεων.

Μεγάλοι χαμένοι αναμένεται να είναι:

1.  Οι συνταξιούχοι του Δημοσίου.
2.  Οι συνταξιούχοι των πρώην ΔΕΚΟ (ΔΕΗ, ΟΤΕ κ.λπ.).
3.  Οι συνταξιούχοι των τραπεζών.
4.  Οι συνταξιούχοι του πρώην ΤΕΒΕ.

Στην "καραντίνα" 30 κοινωνικά επιδόματα

Κάθε άλλο παρά έχουν διαφύγει την προσοχή των "θεσμών" τα κοινωνικά επιδόματα, αφού το ετήσιο κόστος των κοινωνικών επιδομάτων για τον κρατικό Προϋπολογισμό κάθε άλλο παρά είναι αμελητέο, δεδομένου ότι ανήλθε το 2016 κοντά στα 1,5 δισ. ευρώ.

Στο επίκεντρο της προσοχής των "θεσμών" βρίσκονται τα οικογενειακά επιδόματα (ενιαίο επίδομα τέκνων, ειδικό επίδομα για τις οικογένειες με τρία παιδιά και πάνω), μιας και κοστίζουν ετησίως 803 εκατ. ευρώ, δηλαδή πάνω από τα μισά κεφάλαια τα οποία δαπανά ο κρατικός Προϋπολογισμός για κοινωνικά επιδόματα.

Στην "καραντίνα", όμως, του εξορθολογισμού βρίσκονται και τα υπόλοιπα κοινωνικά επιδόματα, και συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:

•  Ειδικό επίδομα προστασίας μητρότητας.
•  Επιδόματα για οικογένειες των οποίων τα παιδιά σπουδάζουν μακριά.
•  Επιδόματα για απροστάτευτα παιδιά.
•  Μεταφορικές κάρτες για παιδιά πολύτεκνων οικογενειών.
•  Άλλες εκπαιδευτικές δαπάνες (π.χ., επίδομα στέγασης και σίτισης για μαθητές τεχνικών σχολείων).
•  Εισοδηματική ενίσχυση για παιδιά οικογενειών χαμηλού εισοδήματος.
•  Επικουρικές συντάξεις αναπηρίας για πλήρως ανάπηρους.
•  Επικουρικές συντάξεις σε τυφλούς.
•  Επίδομα θέρμανσης.
•  Επίδομα μακροχρονίως ανέργων.
•  Χρηματοδότηση ΟΑΕΔ προς συνδικαλιστικές οργανώσεις.
•  Επίδομα νεοεισερχομένων στην αγορά εργασίας.
•  Επιδόματα για διακοπές ανέργων.
•  Επιδόματα διακοπών για συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα.
•  Πρόγραμμα Κοινωνικού Τουρισμού ΟΑΕΔ.
•  Θερινές κατασκηνώσεις ΟΑΕΔ.
•  Δημόσιες κατασκηνώσεις για παιδιά.
•  Πρόγραμμα για κατασκηνώσεις αναπήρων.