Έως και δύο συντάξεις κινδυνεύουν να χάσουν οι συνταξιούχοι

Ακόμη και το καλύτερο σενάριο περικοπής της συνταξιοδοτικής δαπάνης, είναι καταστροφικό για την κυβέρνηση και το …πολιτικό της μέλλον. Ο υπολογισμός των επιπτώσεων που θα προκληθούν στο εισόδημα των συνταξιούχων από το συνδυασμό μείωσης αφορολογήτου και περικοπής των κύριων συντάξεων δείχνει ότι με εξαίρεση 640 χιλιάδες συνταξιούχους οι οποίοι επιβιώνουν με λιγότερα από 500 ευρώ τον μήνα, όλοι οι υπόλοιποι θα χάσουν από μια σύνταξη και… βάλε.

Το χειρότερο για την κυβέρνηση είναι ότι οι επιπτώσεις στο εισόδημα των συνταξιούχων θα αρχίσουν να φαίνονται από τον Ιανουάριο του 2019, έτος εκλογών, εφόσον φυσικά η κυβέρνηση αποφασίσει (ή κατορθώσει) να εξαντλήσει την 4ετία. Περίπου δύο εκατομμύρια συνταξιούχοι θα πάνε στις κάλπες γνωρίζοντας ότι το ετήσιο εισόδημά τους θα ψαλιδιστεί στην καλύτερη περίπτωση κατά 600 ευρώ ενώ στη χειρότερη περίπτωση οι απώλειες εισοδήματος μπορεί να ξεπεράσουν ακόμη και το 15-20%.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Το υπουργείο Εργασίας προσθέτει το "Παραπολιτικά", αρνείται πεισματικά να δώσει στοιχεία για την εξέλιξη του αριθμού των συνταξιούχων αλλά και την πορεία της συνταξιοδοτικής δαπάνης εδώ και περίπου δύο χρόνια. Έτσι, η επίσημη ενημέρωση μέσω του συστήματος Ήλιος, έχει μείνει στο ότι η Ελλάδα διαθέτει 2,65 εκατομμύρια συνταξιούχους και ότι τα ασφαλιστικά ταμεία διαθέτουν κάθε μήνα για την πληρωμή των συντάξεων περίπου 2,35 δισ. ευρώ. Όσο για την ετήσια δαπάνη, ξεπερνά τα 28 δισ. ευρώ. Με βάση τη συμφωνία που έκλεισε η κυβέρνηση στο Eurogroup του Φεβρουαρίου, η συνταξιοδοτική δαπάνη θα πρέπει να μειωθεί κατά 1% του ΑΕΠ μετά το 2019. Το πιο πιθανό είναι ότι οι υπολογισμοί θα γίνουν επί του ΑΕΠ του συγκεκριμένου έτους το οποίο εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 198-200 δισ. ευρώ αρκεί βέβαια να επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για ανάπτυξη κατά την επόμενη τριετία αρχής γενομένης από το 2,7% του 2017. Έτσι, η καθαρή περικοπή της συνταξιοδοτικής δαπάνης, θα πρέπει να φτάσει στα δύο δισ. ευρώ. Η λέξη «καθαρή» έχει τη σημασία της. Κόβοντας το εισόδημα ενός συνταξιούχου, αυτομάτως περιορίζεις και τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων όπως επίσης και τις εισπράξεις από την εισφορά αλληλεγγύης (σ.σ. στην πραγματικότητα, επηρεάζονται και τα έσοδα από τον ΦΠΑ λόγω μειωμένης αγοραστικής δύναμης του …θύματος, αυτό όμως είναι ένα μέγεθος που μπορεί να υπολογιστεί). Έτσι, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο, σε απόλυτο αριθμό η περικοπή της συνταξιοδοτικής δαπάνης να χρειαστεί να διαμορφωθεί ακόμη και στα 2,2-2,3 δισ. ευρώ. Μοναδική περίπτωση να αποφευχθεί αυτό το ποσό «μαμούθ» είναι να πειστεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ότι δεν απαιτούνται μέτρα 2% του ΑΕΠ για να φτάσουμε στο πρωτογενές πλεόνασμα του 3,5% το 2019 ή να πέσει ο πήχης από το 3,5% του ΑΕΠ. Και τα δύο αυτά ενδεχόμενα, φαντάζουν εξαιρετικά δύσκολα με την τροπή που έχουν πάρει οι διαπραγματεύσεις αλλά και με δεδομένη τη στάση που τηρεί ειδικά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

ΣΕΝΑΡΙΑ

Πώς μπορούν να εξασφαλιστούν αυτά τα 2,2-2,3 δισ. ευρώ. Όλα τα εναλλακτικά σενάρια είναι εφιαλτικά:

1. Να γίνει οριζόντια περικοπή όλων των συντάξεων κατά 7-8%. Αυτή η λύση θα έπληττε 2,65 εκατομμύρια συνταξιούχους και προφανώς δεν είναι μια λύση που θα ήθελε η ελληνική πλευρά καθώς από το «προστατεύουμε όλες τις κύριες συντάξεις» θα περνούσε στο «τσεκουρώνουμε ακόμη και τους 650.000 συνταξιούχους που επιβιώνουν με 300-500 ευρώ τον μήνα.
2. Να μειωθούν όλες οι συντάξεις άνω των 700 ευρώ μεσοσταθμικά περίπου κατά 10%. Με αυτό το σενάριο, τα «θύματα» περιορίζονται από τα 2,65 εκατομμύρια, στα 1,45 εκατομμύρια και ουσιαστικά γλιτώνουν τα χειρότερα 1,2 εκατομμύρια συνταξιούχοι. Αυτοί όμως που θα υποστούν την περικοπή της σύνταξης, θα χάσουν πάνω από το 13% του εισοδήματός τους καθώς το «κούρεμα» της σύνταξης θα συμπέσει με τη μείωση του αφορολογήτου, πιθανότατα στα 5910 ευρώ. Να σημειωθεί επίσης ότι η λέξη «μεσοσταθμική» μείωση σημαίνει ότι το 10% μπορεί να γίνει 5% για αυτούς που βρίσκονται στο κάτω εύρος (π.χ. στα 700 ευρώ) αλλά μπορεί να γίνει και 20% στο πάνω εύρος.
3. Να μειωθούν όλες οι συντάξεις άνω των 1000 ευρώ μεσοσταθμικά κατά 14-15%. Σε αυτή την περίπτωση, ο αριθμός των θυμάτων περιορίζεται ακόμη περισσότερο στα 905 χιλιάδες άτομα τα οποία –αθροιστικά- εισπράττουν 1,3 δισ. ευρώ τον μήνα. Αυτό το σενάριο, βγάζει απώλειες περίπου δύο συντάξεων μαζί με τη μείωση του αφορολογήτου και ουσιαστικά τινάζει στον αέρα κάθε έννοια ανταποδοτικότητας του ασφαλιστικού συστήματος καθώς αυτοί οι 905 χιλιάδες συνταξιούχοι με τις υψηλότερες συντάξεις, είναι αυτοί που έχουν υποστεί και όλες τις προηγούμενες περικοπές ενώ έχουν πληρώσει και τις περισσότερες ασφαλιστικές εισφορές.

Μείωση εισοδήματος, αύξηση φόρου

Το τι σημαίνει περικοπή της σύνταξης κατά 10%, συνδυαστικά μάλιστα με τη μείωση της έκπτωσης φόρου στα 1.300 ευρώ από τα 1.900 ευρώ που είναι σήμερα, προκύπτει από το ακόλουθο παράδειγμα: συνταξιούχος των 1.000 ευρώ μηνιαίως, εισπράττει σήμερα 12.000 ευρώ ετησίως. Αν η σύνταξή του μειωθεί κατά 10%, θα χάσει αυτομάτως 1.200 ευρώ. Το φορολογητέο του εισόδημα θα μειωθεί από τις 12.000 ευρώ στις 10.000 ευρώ. Αντί όμως ο φόρος εισοδήματος να μειωθεί, θα αυξηθεί λόγω αφορολογήτου. Συγκεκριμένα, θα διαμορφωθεί στα 1.076 ευρώ αντί για 740 ευρώ που είναι ο φόρος που αναλογεί σε εισόδημα 12.000 ευρώ αλλά με έκπτωση φόρου στα 1.900 ευρώ.
Ο εφιάλτης των αριθμών είναι αυτός που υποχρεώνει την ελληνική πλευρά να διεκδικήσει την μετάθεση των περικοπών των συντάξεων στο μετεκλογικό (σε κάθε περίπτωση) 2020 αλλά και να σπάσει τη συνολική απώλεια εισοδήματος σε τρεις ετήσιες δόσεις. Ακόμη και αυτό το ενδεχόμενο όμως σε αυτή τη φάση φαντάζει ιδιαίτερα δύσκολο.