Σήμερα η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του μαστού

Υπολογίζεται ότι 1 στις 10 γυναίκες παγκοσμίως θα εκδηλώσει καρκίνο του μαστού σε κάποια φάση της ζωής της.
Ωστόσο, η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να θεραπεύσει και να σώσει ζωές. Σύμφωνα με την Κορνηλία Α. Αναστασάκου, ειδική χειρούργο μαστού και διευθύντρια χειρούργο μαστού στο Ιατρικό Αθηνών, η έγκαιρη διάγνωση είναι το βασικό όπλο κατά του καρκίνου του μαστού.

Διαβάστε τη συνέντευξή της, στην οποία μιλά για την πρόληψη και τη θεραπεία του Καρκίνου του Μαστού:

Πώς δημιουργείται ο καρκίνος του μαστού; Πώς μπορούμε να τον προλάβουμε;

Η αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζουμε πώς δημιουργείται ο καρκίνος του μαστού. Γνωρίζουμε μόνο κάποιους επιβαρυντικούς παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες μίας γυναίκας να πάθει καρκίνο του μαστού. Ως εκ τούτου δε μπορούμε πάντα να τον προλάβουμε. Μπορούμε όμως να μειώσουμε τις πιθανότητες να νοσήσουμε από καρκίνο του μαστού ή έστω να τον βρούμε νωρίς. Ο καρκίνος μαστού που ανιχνεύεται νωρίς έχει μία εξαιρετική πρόγνωση.

Είναι σημαντικό για κάθε γυναίκα να ξέρει το προσωπικό της ρίσκο να νοσήσει από καρκίνο του μαστού. Για να σταθμιστεί αυτό το ρίσκο πρέπει κάποιος ειδικός μαστολόγος να ασχοληθεί λεπτομερώς με τους επιβαρυντικούς παράγοντες που υπάρχουν καθώς και με το οικογενειακό ιστορικό για καρκίνο του μαστού, των ωοθηκών, καθώς και για άλλους καρκίνους.

Με βάση το οικογενειακό τους ιστορικό κάποιες γυναίκες έχουν ένδειξη να υποβληθούν σε γονιδιακό έλεγχο για μεταλλάξεις που σχετίζονται με τον καρκίνο του μαστού

Πριν επιλέξει μία γυναίκα να υποβληθεί σε έλεγχο για την ανεύρεση γονιδιακής μετάλλαξης καλό είναι να γνωρίζει τη βαρύτητα αυτής της πληροφορίας για να ξέρει πώς να τη διαχειριστεί. Πρέπει δηλαδή να συνειδητοποιήσει ότι ακόμη και αν υπάρχει η γονιδιακή μετάλλαξη στην οικογένειά της στη, η ίδια μπορεί να την έχει ή να μην την έχει. Αν δεν την έχει ο προσωπικός της κίνδυνς είναι εκεινος του γενικού πληθυσμού.

Σε περίπτωση που υπάρχουν όντως μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 η προφυλακτική μαστεκτομή με ταυτόχρονη αποκατάσταση μειώνει τον κίνδυνο να νοσήσει μία γυναίκα από καρκίνο του μαστού πάνω από 95%. Επίσης η προφυλακτική αμφοτερόπλευσρη ωοθηκεκτομή που γίνεται λαπαροσκοπικά μειώνει κατά 97-98% τον κίνδυνο να νοσήσει από καρκίνο ωοθηκών-σαλπίγγων ή περιτοναίου. Οι επεμβάσεις όμως αυτές έχουν αλλάζουν τη ζωή της ασθενούς και πρέπει να υπάρξει εκτεταμένη συμβουλευτική πριν από τη λήψη μίας τέτοιας απόφασης.

Διάγνωση καρκίνου μαστού

Ο μαστός είναι ένα όργανο σύνθετο στη διαγνωστική του προσέγγιση. Η πλειοψηφία των γυναικών θα παρουσιάσουν κάποιο εύρημα ή κάποιο πρόβλημα στο μαστό στη διάρκεια της ζωής τους, αλλά μόνο περίπου μία στις 10 θα αναπτύξει σε κάποια χρονική στιγμή καρκίνο. Για την πρόγνωση του καρκίνου αυτού είναι σημαντικότατο να διαγνωσθεί και να αντιμετωπισθεί εγκαίρως.

1.    H έγκαιρη διάγνωση είναι το σημαντικότερο όπλο που διαθέτουμε κατά του καρκίνου του μαστού σήμερα. Για την επίτευξη αυτού του στόχου συνιστώνται τα εξής:
2.    Μία μαστογραφία αναφοράς στα 35
3.    Αυτοεξέταση μία φορά το μήνα
4.    Μαστογραφία μία φορά το χρόνο μετά τα 40 (ή υπερηχογράφημα σε περίπτωση πυκνού μαστού)
5.    Κλινική εξέταση από ειδικό χειρουργό μία φορά το χρόνο μετά τα 40 (μετά τη μαστογραφία)

Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να οδηγήσει στην διατήρηση του μαστού και στην ίαση στις περισσότερες των περιπτώσεων. Σε νέες γυναίκες το υπερηχογράφημα είναι η καταλληλότερη εξέταση, επειδή ο μαστός τους είναι πυκνός και η μαστογραφία δεν παρέχει επαρκείς πληροφορίες. Επίσης, σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας με πυκνό μαστό πρέπει να γίνεται υπερηχογράφημα. Σε μεγάλα κέντρα, όπου υπάρχει εμπειρία, χρησιμοποιείται επίσης η μαγνητική τομογραφία, όπου υπάρχει ένδειξη.
Σε γυναίκες υψηλού κινδύνου πρέπει ο χειρουργός να συστήσει μία εξατομικευμένη διαδικασία που μπορεί να περιλαμβάνει πιο συχνούς ελέγχους ή κάποιο γονιδιακό έλεγχο.
Με τις προαναφερθείσες εξετάσεις είμαστε σε θέση να ανιχνεύσουμε σχεδόν το σύνολο των καρκίνων του μαστού. Όταν υπάρχει ψηλαφητό εύρημα ή όταν υπάρχει οποιαδήποτε υποψία κακοήθειας πρέπει η βλάβη να "ταυτοποιηθεί", δηλαδή να γίνει βιοψία. Σε κάποιες περιπτώσεις όχι και τόσο ύποπτων βλαβών και σε συνάρτηση με την ηλικία της ασθενούς μπορεί να επιλέξει κανείς να παρακολουθήσει την βλάβη.

Καρκίνος μαστού: Θεραπεία

Ποιά είναι η αντιμετώπιση του καρκίνου μαστού;

Ο καρκίνος μαστού είναι τόσο μία τοπική-χειρουργική νόσος όσο και μία συστηματική νόσος, δηλαδή μία νόσος του οργανισμού. Στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού οι ογκολογικοί στόχοι είναι δύο:

1. Η εκρίζωση της νόσου από το μαστό

2. Η εκρίζωση της νόσου από τον οργανισμό

Ο πρώτος στόχος επιτυγχάνεται με το χειρουργείο και την ακτινοβολία. Μία σωστή χειρουργική επέμβαση στο μαστό έχει κάποιες προϋποθέσεις και κάποιο στόχο. Η προϋπόθεση είναι να γνωρίζει κανείς ήδη πριν το χειρουργείο τη διάγνωση και την τυχόν πολυκεντρικότητα του καρκίνου (αν δηλαδή βρίσκεται σε περισσότερα σημεία στο μαστό σε διαφορετικά τεταρτημόρια) και να έχει προγραμματίσει καλά την επέμβαση από την άποψη όχι μόνο του ογκολογικού αλλά και του αισθητικού αποτελέσματος (ογκοπλαστικές επεμβάσεις). Σε περίπτωση που χρειάζεται μαστεκτομή πρέπει η γυναίκα να είναι από πριν πλήρως ενημερωμένη γα τα είδη της αποκατάστασης και αυτή να έχει προγραμματιστεί άμεσα ή απώτερα. Ο στόχος της χειρουργικής επέμβασης είναι η εκτομή του καρκίνου με ασφαλή καθαρά όρια, η σταδιοποίηση της νόσου όσον αφορά την επέκτασή της στο μαστό και τη μασχάλη και η ταυτόχρονη επίτευξη καλού αισθητικού αποτελέσματος.

Η ακτινοβολία ακολουθεί αργότερα και έχει ως στόχο να εμποδίσει την επανεμφάνιση του όγκου στο ίδιο σημείο. Ο μαστός, εφόσον διατηρηθεί, πρέπει να ακολουθήσει ακτινοβολία για να μην υπάρξουν τοπικές υποτροπές. Επίσης σε κάποιες περιπτώσεις πρέπει να ακτινοβοληθούν λεμφαδένες που βρίσκονται στη μασχαλιαία ή υπερκλείδια χώρα ή λεμφαδένες που βρίσκονται παραστερνικά.

Ο δεύτερος στόχος στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού, που είναι η εκρίζωση της νόσου από τον οργανισμό επιτυγχάνεται με τη συστηματική θεραπεία, δηλαδή με τα φάρμακα. Στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού η φαρμακευτική αντιμετώπιση πραγματοποιείται με την χημειοθεραπεία, την ορμονοθεραπεία και τις στοχευμένες θεραπείες κατά κύριο λόγο. Το αν είναι απαραίτητη η χημειοθεραπεία σχετίζεται με το είδος και την έκταση του όγκου.

Σε περίπτωση που είναι αναγκαία η χημειοθεραπεία αυτή ξεκινάει περίπου 3 εβδομάδες μετά  το χειρουργείο και διαρκεί μερικούς μήνες, ανάλογα με το σχήμα που θα δοθεί. Η ορμονοθεραπεία δεν δίνεται παράλληλα με τη χημειοθεραπεία. Η ακτινοβολία ακολουθεί περίπου 3 εβδομάδες μετά τη χημειοθεραπεία και κρατάει ενάμιση μήνα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει λιγότερο.

Σε περίπτωση που δεν χρειάζεται χημειοθεραπεία μπορεί μετά το χειρουργείο να ξεκινίσει η ακτινοβολία και η ορμονοθεραπεία.

Η ορμονοθεραπεία διαρκεί τουλάχιστον 5 χρόνια.

Καρκίνος μαστού: Σύγχρονη χειρουργική μαστού- Κριτήρια ποιότητος

Ο μαστός ως όργανο έχει κάποιες ιδιομορφίες. Σε αντίθεση με άλλα όργανα οι καλοήθεις παθήσεις στο μαστό είναι τόσο συχνές που αποτελούν σχεδόν τον κανόνα. Σε αυτήν την κατηγορία κατατάσσονται οι απλές κύστεις, τα ινοαδενώματα, οι πορεκτασίες, τα λιπώματα, οι καλοήθεις αποτιτανώσεις, οι ινοκυστικές βλάβες κλπ. Από την άλλη μεριά ο καρκίνος του μαστού είναι επίσης πολύ συχνός και πλήττει περίπου μία στις 9 γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της και όλες οι γυναίκες είναι λίγο έως πολύ υποψήφιες.

Πώς λοιπόν θα ανιχνεύσουμε εγκαίρως τον καρκίνο χωρίς να υποβάλλουμε τις γυναίκες σε άσκοπους επαναληπτικούς ελέγχους και επανειλημμένες βιοψίες και χειρουργεία. Αν μία γυναίκα πρέπει να χειρουργηθεί για να μάθει αν έχει καρκίνο ή όχι τότε οι περισσότερες γυναίκες μετά από μία ηλικία θα έπρεπε να βρίσκονται κάθε τόσο στο χειρουργείο.

Για τους λόγους αυτούς η διεθνής επιστημονική κοινότητα θέσπισε κάποια κριτήρια που είναι η βάση της σύγχρονης μαστολογίας και χειρουργικής του μαστού. Τα κριτήρια αυτά πρέπει να πληρούνται στα Διαπιστευμένα Κέντρα Μαστού κα τα συνεργαζόμενα εργαστήρια:

Οι γυναίκες πρέπει να εξετάζονται για το μαστό τους από ειδικούς μαστολόγους- χειρουργούς μαστού.
Οι ακτινοδιαγνωστικές εξετάσεις πρέπει να γίνονται από ειδικούς ακτινοδιαγνωστές μαστού και ο τεχνολογικός εξοπλισμός πρέπει να πληροί κάποιες προδιαγραφές
Τα ακτινολογικά ευρήματα (μαστογραφίας, υπερήχων, μαγνητικής τομογραφίας) πρέπει να κατατάσσονται από τον ακτινοδιαγνωστή μαστού σύμφωνα με το σύστημα BIRADS που κατατάσσει τις βλάβες σε σαφείς καλοήθειες, πιθανότατες καλοήθειες, ενδιάμεσου τύου βλάβες και πιθανότατες κακοήθειες.
Όταν συντρέχει λόγος να διερευνηθεί μία βλάβη στο μαστό αυτό πρέπει να γίνεται πρώτα με βιοψία με κόπτουσα βελόνη υπό υπέρηχο ή με στερεοτακτική βιοψία.
Η ασθενής όταν οδηγείται στο χειρουργείο πρέπει να υπάρχει ήδη ιστολογική διάγνωση (τουλάχιστον στο 90% των περιπτώσεων)
Σε λίγες περιπτώσεις υπάρχει ένδειξη να οδηγηθεί η ασθενής χωρίς διάγνωση στο χειρουργείο (αποτιτανώσεις κάποιων ειδών ανάλογα με τη θέση τους και το μέγεθος του μαστού)
Σε περίπτωση καρκίνου η ασθενής πρέπει να παρουσιάζεται προεγχει ρητικά στο ογκολογικό συμβούλιο
Πρέπει να γίνεται προσπάθεια διατήρησης του μαστού όταν δεν υπάρχει ογκολογική ένδειξη μαστεκτομής
Ο χειρουργός μαστού πρέπει να κατέχει ογκοπλαστικές τεχνικές προκειμένου να διατηρηθεί ο μαστός με καλο αισθητικό αποτέλεσμα
Σε περίπτωση μαστεκτομής η ασθενής πρέπει να ενημερώνεται προεγχειρητικά εκτενώς για όλες τις τεχνικές άμεσης και απώτερης αποκατάστασης
Μετά το χειροργείο ο φάκελλος της ασθενούς πρέπει να παρουσιάζεται στο ογκολογικό συμβούλιο των ειδικών Εκεί λεμβάνονται οι αποφάσεις για την περαιτέρω σύσταση για πιθανή χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, ορμονοθεραπεία ή άλλες στοχευμένες θεραπείες
Η ασθενής πρέπει να λαμβάνει ψυχολογική υπεοστήριξη.