Προϋποθέσεις εναλλακτικής θητείας για τους αντιρρησίες συνείδησης

Με εισήγηση του Συνηγόρου, το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας επισήμανε στους φορείς απασχόλησης αντιρρησιών συνείδησης ότι υποχρεούνται να τους παρέχουν επαρκείς συνθήκες στέγασης ή να εξασφαλίζουν εγκαίρως τα αναγκαία ποσά προκειμένου να τους καταβάλλουν το προβλεπόμενο αντίτιμο.

Σε δύο αντιρρησίες συνείδησης, οι οποίοι εκπλήρωναν εναλλακτική υπηρεσία σε νοσοκοµείο της Πελοποννήσου, παρασχέθηκε ως κατάλυµα ένα δωµάτιο προοριζόµενο για εναλλασσόµενη διανυκτέρευση εφηµερευόντων ιατρών και χωρίς εγκαταστάσεις ατοµικής υγιεινής, µε µόνες διαθέσιµες εκείνες τις οποίες χρησιµοποιούσαν οι νοσηλευόµενοι του ίδιου ορόφου.

Οι αναφερόµενοι αρνήθηκαν να κάνουν χρήση του, νοίκιασαν στέγη εκτός νοσοκοµείου και ζήτησαν από τη διοίκηση του ιδρύµατος να τους καταβάλει το ποσό που ορίζει ο νόµος. Η διοίκηση συνοµολόγησε την ανεπάρκεια του χώρου, αντέτεινε όµως ότι δεν είχε προβλεφθεί ανάλογο κονδύλι στον προϋπολογισµό.

Σύµφωνα µε το άρθρο 64 § 3δ΄ του νόµου 3421/2005, «όσοι εκπληρώνουν εναλλακτική υπηρεσία δικαιούνται τροφή και στέγη από τον φορέα στον οποίο  διατίθενται, και εφόσον αυτός αδυνατεί, καταβάλλεται σ’ αυτούς χρηµατικό ποσό ως αντίτιµο», το ύψος του οποίου καθορίζεται µε υπουργική απόφαση.
Συνεπώς εναπόκειται στην επιλογή του φορέα απασχόλησης, αν θα παράσχει στέγη και τροφή ή το αντίτιµό τους. Ωστόσο η επιλογή της παροχής σε είδος είναι νόµιµη µόνον όταν τα παρεχόµενα πληρούν τις προϋποθέσεις καταλληλότητας, άλλως ο φορέας υποχρεούται να καταβάλει το προβλεπόµενο αντίτιµο. Αντίστοιχα ο υπηρετών αντιρρησίας συνείδησης δεν έχει αξίωση σε καταβολή χρηµάτων αν επιλέξει οικειοθελώς να µην κάνει χρήση της προσφερόµενης κατάλληλης στέγης, τα δικαιούται, όµως, αν αρνηθεί να κάνει χρήση ακατάλληλης στέγης.

Απευθυνόµενος στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άµυνας, ο Συνήγορος του Πολίτη επισήµανε ότι η ανωτέρω νοµοθετική ρύθµιση, είκοσι χρόνια µετά την αρχική θέσπισή της (νόµος 2510/1997), παραµένει ουσιαστικά ανεφάρµοστη εφόσον:

• ούτε υπάρχει πρωτόκολλο µε τις ελάχιστες προϋποθέσεις καταλληλότητας των χώρων ενδιαίτησης και εστίασης,
• ούτε αξιολογούνται οι χώροι αυτοί πριν από την τοποθέτηση των αντιρρησιών,
• ούτε υποχρεώνονται οι φορείς απασχόλησης να έχουν εγκαίρως εξασφαλίσει τα αντίστοιχα ποσά για την περίπτωση που δεν διαθέτουν κατάλληλους χώρους.

Ανταποκρινόµενο, και παραπέµποντας ρητά στην πρόταση του Συνηγόρου του Πολίτη, το ΓΕΕΘΑ εξέδωσε την υπ’ αρ. Φ.429.39/8/490598/Σ.572/31.1.2017 εγκύκλιο προς όλους τους φορείς απασχόλησης, στην οποία:

• αφενός περιγράφονται αναλυτικά οι στοιχειώδεις προδιαγραφές καταλληλότητας,
• αφετέρου διευκρινίζεται ότι οι φορείς υποχρεούνται να εξασφαλίζουν τα αναγκαία ποσά ήδη πριν καν ζητήσουν την τοποθέτηση αντιρρησιών,
• µάλιστα δε µε τη δέσµευση ότι το ΓΕΕΘΑ «δεν θα τοποθετεί πλέον αντιρρησίες σε φορείς που δηλώνουν µεν ότι µπορούν να παράσχουν τροφή και στέγη, διαπιστώνεται όµως στη συνέχεια ότι οι εν λόγω παροχές κρίνονται ακατάλληλες κατά τα προεκτεθέντα».

Ήδη, το Σεπτέµβριο 2017, το ΓΕΕΘΑ επανέλαβε τα παραπάνω και στην πρώτη πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος που ακολούθησε.

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΓΕΕΘΑ