"Έκρηξη" πλειστηριασμών-αθρόες πωλήσεις "κόκκινων" καταναλωτικών δανείων

Σε "έκρηξη" πλειστηριασμών και αθρόες πωλήσεις "κόκκινων" καταναλωτικών δανείων οδηγούν τα stress tests στις τράπεζες. Μέχρι και τον Μάιο, οπότε αναμένονται τα αποτελέσματα του τεστ αντοχής για την κεφαλαιακή κατάσταση των ελληνικών τραπεζών, οι τελευταίες θα έχουν βγάλει στο "σφυρί" 1 εκατομμύριο καταναλωτικά δάνεια και περίπου 4.000 ακίνητα. Με δεδομένους και τους φιλόδοξους στόχους για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, πλειστηριασμοί και πωλήσεις NPLs θα αυξηθούν γεωμετρικά από το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, παγιώνοντας το νέο περιβάλλον για τους οφειλέτες δανειολήπτες. Οι τραπεζίτες εκτιμούν ότι άλλα 700.000 καταναλωτικά δάνεια θα βγουν στο σφυρί το β' εξάμηνο, ενώ οι πλειστηριασμοί μπορεί να φτάσουν έως τις 14.000 το ίδιο διάστημα.

Όπως άλλωστε συμπληρώνει το " "Κεφάλαιο" οι νέες συνθήκες για τους δανειολήπτες, που θα οριστικοποιηθούν επίσης μέχρι τον Μάιο με την ψήφιση των αλλαγών στον νόμο Κατσέλη, δίνουν ένα τελευταίο περιθώριο δύο μηνών για τη ρύθμιση των οφειλών τους με ευνοϊκούς όρους με τις τράπεζες. Μετά αντισυμβαλλόμενος των δανειοληπτών θα είναι τα funds που θα αγοράσουν τα "κόκκινα" δάνεια.

Πλειστηριασμοί και πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων θα λειτουργήσουν μεταξύ τους ως συγκοινωνούντα δοχεία, με την υστέρηση των στόχων που θα σημειώνεται στους πλειστηριασμούς να "φουσκώνει" τον λογαριασμό των σχεδιαζόμενων πωλήσεων. Τα δύο αυτά "εργαλεία", μαζί με τη στροφή των τραπεζών σε πιο μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις και λύσεις οριστικής διευθέτησης οφειλών, θα σηκώσουν το βάρος της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών κατά 15 δισ. ευρώ μέσα στο τρέχον έτος.

Οι πωλήσεις NPLs
Μέχρι στιγμής οι τράπεζες έχουν προχωρήσει σε πωλήσεις 535.000 "κόκκινων" δανείων καταναλωτικής πίστης, ενώ άλλα 500.000 μη εξυπηρετούμενα δάνεια χωρίς εξασφαλίσεις θα πωληθούν μέσα στο προσεχές δίμηνο. Όπως αναφέρουν τραπεζίτες, τουλάχιστον άλλα 700.000 δάνεια της κατηγορίας αυτής θα βγουν προς πώληση στο δεύτερο εξάμηνο του έτους.

Ήδη, δηλαδή, πάνω από 1 εκατομμύριο "κόκκινα" δάνεια 626.000 οφειλετών έχουν βγει προς πώληση, με τον αριθμό των προς πώληση δανείων να προσεγγίζει τα 2 εκατομμύρια μέχρι τα τέλη του τρέχοντος έτους και χωρίς να υπολογίζονται οι δρομολογημένες ή οι υπό εξέταση πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων με εξασφαλίσεις (δάνεια μικρομεσαίων επιχειρήσεων) που θα ακολουθήσουν. Και όχι πολύ μακριά, αφού μέσα στον Απρίλιο αναμένεται να κλείσει η πώληση του πρώτου "πακέτου" εξασφαλισμένων δανείων από την Τράπεζα Πειραιώς (χαρτοφυλάκιο Amoeba, ονομαστικής αξίας 1,6 δισ. ευρώ, το οποίο περιλαμβάνει 700 μη εξυπηρετούμενα δάνεια που ανήκουν σε 120 μικρομεσαίες επιχειρήσεις).

• Όπως διαφαίνεται, στρατηγική των τραπεζών είναι να τελειώνουν φέτος με τις πωλήσεις "κόκκινων" δανείων τα οποία δεν φέρουν εξασφαλίσεις (πρόκειται για δάνεια καταναλωτικά, από κάρτες και υπεραναλήψεις) και από το επόμενο έτος να ρίξουν όλο το βάρος στο δύσκολο κομμάτι της πώλησης δανείων με εξασφαλίσεις (ακίνητα).

Στο πλαίσιο αυτό, η Eurobank έχει πωλήσει ήδη "πακέτο" καταναλωτικών NPLs, με την επωνυμία Eclipse, ονομαστικής αξίας 1,5 δισ. ευρώ (τα 620 εκατ. ευρώ εντός του ισολογισμού της τράπεζας) και συνολικής αξίας 2,8 δισ. ευρώ μαζί με τους τόκους. Το "πακέτο" αφορούσε 220.000 καταναλωτικά δάνεια και οφειλές από κάρτες και αγοράστηκε από τη σουηδική Intrum στο 3% της αξίας του, έναντι τιμήματος 45 εκατ. ευρώ.

Τις προηγούμενες ημέρες, η Alpha Bank ολοκλήρωσε τη συμφωνία πώλησης χαρτοφυλακίου καταναλωτικών NPLs στον νορβηγικό όμιλο B2Holding. Το χαρτοφυλάκιο με την επωνυμία "Venus", συνολικού υπολοίπου 3,7 δισ. ευρώ και συνολικού οφειλόμενου κεφαλαίου 2 δισ. ευρώ, με ημερομηνία αναφοράς την 30ή/6/2017, πωλήθηκε έναντι τιμήματος 90 εκατ. ευρώ, δηλαδή περίπου στο 4,5% του συνολικού οφειλόμενου κεφαλαίου. Το χαρτοφυλάκιο της Alpha Bank περιελάμβανε συνολικά 315.000 δάνεια με οφειλές από κάρτες, καταναλωτικά και μικρά επιχειρηματικά δάνεια, σε καθυστέρηση από 5 έως 7 χρόνια.

• Οι επόμενες πωλήσεις καταναλωτικών NPLs που πρόκειται να κλείσουν εντός του προσεχούς διμήνου θα είναι από την Τράπεζα Πειραιώς και την Εθνική Τράπεζα.

Παράλληλα, με την πώληση του Amoeba, η Τράπεζα Πειραιώς "τρέχει" την πώληση του ανεξασφάλιστου χαρτοφυλακίου (καταναλωτικά, κάρτες, υπεραναλήψεις) με την επωνυμία "Arctos". Το χαρτοφυλάκιο είναι συνολικού ύψους 2,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 1,8 δισ. ευρώ εκτός ισολογισμού της Τράπεζας και διαγραμμένα και 500 εκατ. ευρώ εντός ισολογισμού. Σύμφωνα με πληροφορίες, 23 funds έλαβαν καταρχήν γνώση των στοιχείων των 200.000 δανείων που περιλαμβάνει το "πακέτο" και σύντομα αναμένεται το αποτέλεσμα των δεσμευτικών προσφορών.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τον Μάιο θα ολοκληρωθεί η πώληση του χαρτοφυλακίου καταναλωτικών NPLs της Εθνικής Τράπεζας για το οποίο έχει γίνει το shortlisting. Το project "Earth" της Εθνικής Τράπεζας περιλαμβάνει ανεξασφάλιστα δάνεια ονομαστικής αξίας 2 δισ. ευρώ (που φτάνουν τα 5,2 δισ. ευρώ συνυπολογιζομένων των τόκων). Από τα δάνεια των 2 δισ. ευρώ που θα πωληθούν, λιγότερα από 1 δισ. ευρώ βρίσκονται ακόμη στον ισολογισμό της τράπεζας, καθώς το μεγαλύτερο μέρος τους έχει διαγραφεί. Για όσες από τις παραπάνω απαιτήσεις παραμένουν στον ισολογισμό, η τράπεζα έχει σχηματίσει προβλέψεις σε ποσοστό άνω του 90%.

Το χαρτοφυλάκιο "Earth" περιλαμβάνει περίπου 300.000 μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Πρόκειται για δάνεια που δεν έχουν εξασφαλίσεις και προέρχονται από περίπου 1,1 δισ. ευρώ καταναλωτικά δάνεια, περίπου 500 εκατ. ευρώ οφειλές από κάρτες και περίπου 400 εκατ. ευρώ δάνεια που είχαν δοθεί σε πολύ μικρές επιχειρήσεις και, κυρίως, ελεύθερους επαγγελματίες. Η μέση οφειλή ανά δανειολήπτη διαμορφώνεται στα 10.000 ευρώ και ο μέσος χρόνος που τα δάνεια αυτά βρίσκονται σε καθυστέρηση είναι τα επτά χρόνια.

Οι πλειστηριασμοί
Πέρα από τους 4.000 που θα γίνουν έως τον Μάιο, άλλοι 14.000 έως το τέλος του έτους

Οι πλειστηριασμοί έχουν αποκτήσει ισχυρή δυναμική από τα τέλη Φεβρουαρίου. Με τον ρυθμό που προχωρούν, όχι μόνο κάθε Τετάρτη, αλλά και κάθε Πέμπτη και Παρασκευή πλέον, μέχρι τα τέλη Απριλίου θα έχουν διενεργηθεί 2.000 πλειστηριασμοί ακινήτων. Για τον Μάιο υπολογίζονται τουλάχιστον 1.500 πλειστηριασμοί, με αποτέλεσμα μέσα στο επόμενο δίμηνο τα ακίνητα που θα βγουν στο "σφυρί" να ανέλθουν σε 3.500, χωρίς να αποκλείεται να προσεγγίσουν και τα 4.000.

• Πρόκειται για έναν αριθμό πλειστηριασμών ο οποίος υπερκαλύπτει το "δείγμα γραφής" για τα stress tests που είχε ζητήσει o SSM από τις τράπεζες (2.000-3.000 πλειστηριασμοί).

Πέραν του ορίζοντα των stress tests, η δέσμευση των τραπεζών να μειώσουν τα "κόκκινα" δάνεια προχωρώντας σε καταναγκαστικά μέτρα είσπραξης οφειλών "προβλέπει" ότι τουλάχιστον 7.000 ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί θα πρέπει να έχουν γίνει από τις τράπεζες μέχρι τον Σεπτέμβριο, ενώ τουλάχιστον 6.000 ακόμα θα πρέπει να ακολουθήσουν στο διάστημα Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2018. Καθώς ο κάθε πλειστηριασμός αφορά συνήθως περισσότερα από ένα ακίνητα, εκτιμάται ότι φέτος θα βγουν στο "σφυρί" 15.000-18.000 ακίνητα. Σημειώνεται ότι στην τελευταία Έκθεση Συμμόρφωσης της Κομισιόν διατυπώνεται πρόβλεψη για 40.000 πλειστηριασμούς ετησίως τα επόμενα τρία χρόνια.

• Για τις τράπεζες, πάντως, οι πλειστηριασμοί δεν είναι αυτοσκοπός, αφού οι ίδιες θα εξαγοράσουν την πλειονότητα των ακινήτων ώστε να μην καταστούν άγονοι οι πλειστηριασμοί ή να μη γίνουν σε τιμές που θα δημιουργήσουν ζημία στα βιβλία τους.
• Η συσσώρευση ακινήτων από τις τράπεζες θα είναι και ακριβή, και απαιτητική ως προς την ανεύρεση λύσεων και συμμαχιών για τη διαχείρισή τους, και συγκεκριμένης διάρκειας, αφού τα ακίνητα αυτά θα πρέπει να μεταπωληθούν εντός χρονικού ορίζοντα που θα ορίσει ο SSM.

Κατόπιν αυτού, το "όπλο" των πλειστηριασμών στοχεύει να ενισχύσει μεν τις ανακτήσεις οφειλών, να λειτουργήσει δε ως έσχατο μέσο πίεσης προς τους οφειλέτες –και δη τους στρατηγικούς κακοπληρωτές– να ρυθμίσουν δάνεια που δεν εξυπηρετούν. Τα τελευταία δείγματα πλειστηριασμών αποδεικνύουν ότι ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται, αφού αφενός ακίνητα στρατηγικών κακοπληρωτών βγαίνουν στο "σφυρί" πιάνοντας υψηλές τιμές, αφετέρου οι ρυθμίσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων σημειώνουν αύξηση της τάξεως του 20% και πολλοί πλειστηριασμοί αναστέλλονται στο παρά ένα, κατόπιν πρωτοβουλίας του οφειλέτη.

• Όπως σημειώνουν τραπεζίτες, πλέον οι πλειστηριασμοί θα κινούνται πολύ πιο γρήγορα, σηματοδοτώντας και το τέλος των συνεχών ρυθμίσεων δανείων.
• Οι "πολυ-ρυθμισμένοι" δανειολήπτες, καθώς και δάνεια με καθυστέρηση άνω των 6 μηνών, θα καταγγέλλονται και θα οδεύουν σε πλειστηριασμό.

Σημειώνεται ότι, με την ψήφιση των αλλαγών στον νόμο Κατσέλη τον Μάιο, το "κυνήγι" των στρατηγικών κακοπληρωτών θα γίνει ανελέητο και οι διαδικασίες για πλειστηριασμό σε περίπτωση μη ανταπόκρισης στην αποπληρωμή της οφειλής θα επιταχυνθούν. Μετά τον Μάιο, προϋπόθεση για την προστασία της πρώτης κατοικίας με ένταξη στον νόμο Κατσέλη θα είναι η άρση του τραπεζικού απορρήτου του αιτούντος. Υπενθυμίζεται ότι η προστασία της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμό εκπνέει στα τέλη του τρέχοντος έτους.

H τελευταία ευκαιρία των οφειλετών για ευνοϊκές ρυθμίσεις
Στο περιβάλλον που διαμορφώνεται, το δίμηνο Απριλίου-Μαΐου προσφέρει το τελευταίο "παράθυρο ευκαιρίας" στους δανειολήπτες με μη εξυπηρετούμενα δάνεια να σπεύσουν να τα ρυθμίσουν με ευνοϊκούς όρους με τις τράπεζες.

Η προθεσμία του διμήνου δίνεται από το χρονοδιάγραμμα των πωλήσεων "κόκκινων" δανείων, όπως αυτό "υπαγορεύεται" από τα stress tests και τη στοχοθεσία του SSM προς τις τράπεζες για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων τους. Συμπίπτει, δε, με την αποστολή των τελευταίων επιστολών των τραπεζών, με τις οποίες θα καλούν –όπως υπολογίζεται– 400.000 δανειολήπτες για διευθέτηση των οφειλών τους πριν τα δάνειά τους πουληθούν σε funds.

• Η τελευταία πρόσκληση των τραπεζών αποτελεί και την τελευταία ευκαιρία για τους δανειολήπτες να λάβουν γενναίο "κούρεμα" σε οφειλές που έχουν προκύψει από καταναλωτικά δάνεια, κάρτες και υπεραναλήψεις.

Το "κούρεμα" αυτό θα κινείται από 70% μέχρι και 90%, όπως προκύπτει από ανάλογες ρυθμίσεις που έχουν κάνει από τα τέλη του προηγούμενου έτους οι τράπεζες, πριν ξεκινήσουν τις πωλήσεις ανεξασφάλιστων NPLs. Τότε, βεβαίως, ελάχιστοι ήταν οι δανειολήπτες που έσπευσαν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους. Ενδεικτικά, στην περίπτωση της Eurobank, η οποία προχώρησε στην πρώτη πώληση καταναλωτικών NPLs, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, μόλις το 2% των οφειλετών που είχαν λάβει επιστολή ευνοϊκής ρύθμισης ανταποκρίθηκε, αν και το προτεινόμενο μεσοσταθμικό "κούρεμα" ανερχόταν σε 88%!

• Μια τακτική που θα αποδειχθεί λανθασμένη για τους οφειλέτες που θα αγνοήσουν την τελευταία πρόσκληση ρύθμισης από τις τράπεζες.
• Και αυτό, διότι μετά την πώληση του δανείου ο οφειλέτης δεν θα απαλλάσσεται από το χρέος του, αλλά θα συνεχίσει να το χρωστά στο fund, το οποίο αντικαθιστά στη θέση του αντισυμβαλλομένου την τράπεζα.

Κατόπιν αυτού, ο δανειολήπτης θα κληθεί από το fund να συμφωνήσει τον τρόπο αποπληρωμής του δανείου. Και μάλιστα για το σύνολο της οφειλής και όχι για τυχόν ρυθμισμένη οφειλή που ενδεχομένως είχε ο δανειολήπτης με την τράπεζα.

Επομένως, ο οφειλέτης δεν θα πρέπει να αναμένει ότι, επειδή το fund θα αγοράσει σε εξευτελιστική τιμή το δάνειό του, θα δικαιούται και ο ίδιος ανάλογο "κούρεμα". Αυτό μπορεί να το έχει μόνο προσερχόμενος στην τράπεζά του για ρύθμιση, επιτυγχάνοντας ουσιαστικά απαλλαγή από το χρέος του έναντι συμβολικού τιμήματος.

Ο λόγος που ο δανειολήπτης μπορεί να πετύχει, υπό τις παρούσες συνθήκες, μακράν καλύτερη μεταχείριση από τις τράπεζες παρά από τα funds οφείλεται στην πίεση που έχουν οι τράπεζες να μειώσουν τα "κόκκινα" δάνεια, ανακτώντας οφειλές όσο-όσο. Αντιθέτως, τα funds δεν έχουν χρονική δέσμευση για το πόσο μπορούν να κρατήσουν τα δάνεια που θα αγοράσουν.

Η τακτική τους θα είναι να "φιλετάρουν" τα δάνεια αναλόγως του βαθμού εισπραξιμότητάς τους, προχωρώντας σε πωλήσεις, αρχικά, όσων μπορούν να αποδώσουν το μέγιστο. Προφανώς, και τα funds θα προχωρήσουν σε "κούρεμα" οφειλών, αλλά θα διαμορφώσουν το ύψος του ανάλογα, έχοντας προηγουμένως διαπιστώσει ότι ο οφειλέτης δεν έχει καμία δυνατότητα να αποπληρώσει στο ακέραιο την οφειλή. Αυτό είναι σε θέση να το γνωρίζουν όχι μόνο διότι κατά τη διάρκεια του ελέγχου (due diligence) που προηγείται της αγοράς χαρτοφυλακίων NPLs τα funds αποκτούν πλήρη πρόσβαση στους φακέλους των δανείων, "σκανάροντας" πλήρως το προφίλ, το ιστορικό και τα οικονομικά δεδομένα του δανειολήπτη. Επιπλέον, διότι έχουν την τεχνογνωσία και τις "άκρες" να ψάξουν τα περιουσιακά στοιχεία οφειλετών στο εξωτερικό, ξεσκεπάζοντας κάθε δυνητική πηγή για την αποπληρωμή της οφειλής.