Η Έκθεση Συμμόρφωσης για τις αλλαγές στον Νόμο Κατσέλη

Στην έκθεση συμμόρφωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την τέταρτη αξιολόγηση αναφέρεται ότι οι αλλαγές που πέρασαν στον νόμο περί αφερεγγυότητας νοικοκυριών στοχεύουν στα να αντιμετωπίσουν διαδικαστικά προβλήματα και να "φιλτράρουν" τους στρατηγικούς κακοπληρωτές, εκδιώκοντάς τους από το προστατευτικό πλαίσιο του νόμου.

Στο πλαίσιο αυτό αποφασίστηκε μία βασική αλλαγή που αίρει τους περιορισμούς μυστικότητας του οφειλέτη προς την τράπεζα, επιτρέποντας στους πιστωτές να αποκτούν και να ανταλλάσσουν πληροφόρηση για περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη και συναλλαγές.

Οι αρχές ανέλαβαν επίσης δράση για την επιτάχυνση των νομικών διαδικασιών ώστε να αποσυμφορηθούν τα δικαστήρια από εκκρεμείς περιπτώσεις αφερεγγυότητας. Στο πλαίσιο αυτό, οι αρχές υπέβαλαν πλάνο αναλυτικών δράσεων που θα επιτυγχάνουν τη συμμόρφωση εντός προθεσμίας εξαμήνου από την υποβολή της αίτησης μέχρι την ακροαματική διαδικασία, ελαχιστοποιώντας έτσι τον κίνδυνο κατάχρησης της διαδικασίας και περιορίζοντας τον όγκο των αιτήσεων προς εκδίκαση το αργότερο μέχρι το 2021.

Για την προστασία των αδύναμων δανειοληπτών οι αλλαγές στον ν. Κατσέλη, προβλέπουν:

• Δυνατότητα επιδότησης της δόσης του στεγαστικού δανείου από το Κράτος, μέσω διενέργειας των σχετικών απαιτούμενων διαδικασιών απευθείας από τις τράπεζες, ακόμη και σε περιπτώσεις που ο οφειλέτης αγνοεί ότι τη δικαιούται.
• Μείωση της υποχρέωσης παροχής εγγράφων από τους οφειλέτες, με παράλληλη υποχρέωση των τραπεζών, των δημόσιων αρχών και κάθε άλλου εμπλεκόμενου φορέα να τα προσκομίζουν στο δικαστήριο.
• Διευκόλυνση του οφειλέτη για την πληρωμή της διαφοράς μεταξύ της χαμηλότερης δόσης που ορίζεται από το δικαστήριο σε πρώτο βαθμό και της ενδεχόμενης υψηλότερης δόσης που καθορίζεται από το δικαστήριο σε δεύτερο βαθμό.
• Παροχή δικαιώματος στους εγγυητές που εκπλήρωσαν την υποχρέωσή τους, όπως προκύπτει από την εγγύηση, να υποκαταστήσουν τον πιστωτή στο σχέδιο αποπληρωμής.

Προστασία της πρώτης κατοικίας βάσει της εμπορικής της αξίας και όχι της αντικειμενικής, εφόσον υφίσταται έκθεση ανεξάρτητου εκτιμητή ακινήτων που είναι εγγεγραμμένος στο οικείο μητρώο του Υπουργείου Οικονομικών. Αν η εκτίμηση της εμπορικής αξίας έχει ως αποτέλεσμα να μην εξαιρεθεί η κύρια κατοικία από τη ρευστοποίηση, τότε η τιμή πρώτης προσφοράς κατά τον πλειστηριασμό της δεν θα μπορεί να είναι κατώτερη από το όριο αξίας κύριας κατοικίας που τίθεται ως προϋπόθεση για την προστασία της.

• Το πλάνο αποπληρωμής οφειλών για την προστασία της κύριας κατοικίας θα επιτρέπεται να τροποποιηθεί, σύμφωνα με τις πραγματικές δυνατότητες του οφειλέτη.
• Διασφάλιση ότι οι δόσεις για την απαλλαγή από τα χρέη (τριετούς ρύθμισης) και οι δόσεις για την προστασία της κύριας κατοικίας (εικοσαετούς ρύθμισης) δεν θα υπερβαίνουν αθροιστικά την ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη.

Κατάργηση της επανειλημμένης, ανά εξάμηνο, υποχρεωτικής εκ νέου συζήτησης των αιτημάτων χορήγησης προσωρινής διαταγής, κάτι που ίσχυε μέχρι σήμερα. Εφεξής η προσωρινή διαταγή θα ισχύει έως ότου οποιοσδήποτε διάδικος (οφειλέτης ή τράπεζα) ζητήσει την τροποποίησή της.

Οι βασικές αλλαγές είναι:

1. Άρση του τραπεζικού απορρήτου των οφειλετών, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους πιστωτές που συμμετέχουν στη διαδικασία, να έχουν πρόσβαση στην πλήρη πληροφόρηση για τα εισοδήματα και την περιουσία του οφειλέτη.
2. Υπαγωγή των οφειλετών στο προστατευτικό πλαίσιο του νόμου Κατσέλη, σε περίπτωση που οι αιτήσεις υπαγωγής τους απορρίφθηκαν, είτε επειδή σκόπιμα κατέστησαν αφερέγγυοι (π.χ. οδηγήθηκαν σε χρεωκοπία, μεταβίβασαν περιουσία δολίως σε άλλα πρόσωπα), είτε επειδή σκόπιμα παραποίησαν την οικονομική τους κατάσταση (π.χ. απέκρυψαν περιουσία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό).
3. Θέσπιση διενέργειας προκαταρκτικού ελέγχου από τη γραμματεία των δικαστηρίων για το αν ο οφειλέτης δηλώνει εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και το είδος αυτής, καθώς και για το αν ο οφειλέτης έχει ασκήσει άλλες αιτήσεις στο παρελθόν ή έχει άλλες εκκρεμείς αιτήσεις. Αν διαπιστωθεί κάτι τέτοιο, ο γραμματέας το σημειώνει στον φάκελο, προκειμένου να αξιολογηθεί από τον δικαστή, με στόχο τον εντοπισμό των στρατηγικών κακοπληρωτών, οι οποίοι δεν δικαιούνται προστασία από το νόμο.
4. Αυτόματη απόρριψη (έκπτωση) του οφειλέτη σε περίπτωση καθυστέρησης της καταβολής των δόσεων που ορίζονται με τη δικαστική απόφαση, όπως ορίζεται στη νομοθεσία, κατόπιν ειδοποίησης του πιστωτή προς τον οφειλέτη και τους άλλους πιστωτές. Σημειώνεται, πάντως, ότι θα ληφθεί μέριμνα ώστε ο οφειλέτης να έχει τη δυνατότητα να υποβάλει εκ νέου αίτηση αναβίωσης της ρύθμισης, σε περίπτωση ανωτέρας βίας ή κατάχρησης δικαιώματος από τους πιστωτές (π.χ. τράπεζες).
5. Κατάργηση της αυτοδίκαιης (χωρίς προσωρινή διαταγή) προστασίας από μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης, σε περίπτωση που οι οφειλέτες έχουν παραιτηθεί από δύο προηγούμενες αιτήσεις και υποβάλουν εκ νέου αίτηση.
6. Θέσπιση πρόβλεψης ότι εάν η δίκη ματαιωθεί κατόπιν αίτησης του οφειλέτη και δεν ζητήσει νέα ημερομηνία εκδίκασης εντός 30 ημερών, τότε θα θεωρείται ότι ο οφειλέτης παραιτήθηκε της αίτησης του για υπαγωγή στον νόμο Κατσέλη.
7. Αναδρομική κατάργηση της παύσης ή του περιορισμού της τοκογονίας, σε περιπτώσεις αιτήσεων που απορρίφθηκαν από το δικαστήριο.