Δόθηκε εντολή εκκένωσης; Πότε; Σε ποιον; Από ποιον; Και αν ναι, υπήρχε σχέδιο εκκένωσης συγκεκριμένο και δομημένο για να εφαρμοστεί;
Όπως αποκαλύπτει η «Κ», εντολή εκκένωσης δεν έλαβαν ούτε καν εκείνοι όπου πραγματοποιήθηκε εκκένωση, δηλαδή οι κατασκηνώσεις του Δήμου Αθηναίων.
Άλλωστε το αλαλούμ των δηλώσεων που ακολούθησαν, δείχνει ότι σύμφωνα με τη νομοθεσία αρμόδιοι θεωρούσαν εαυτούς αναρμόδιους. Υπό αυτές τις συνθήκες στο ελάχιστο χρονικό διάστημα που υπήρχε και χωρίς καμία άσκηση προσομοίωσης έκτακτου κινδύνου σε μια περιοχή κτισμένη μέσα στα πεύκα, η εφαρμογή σχεδίου εκκένωσης προφανώς δεν μπορούσε να γίνει.
Πώς ο Δήμος Αθηναίων πρόλαβε να εκκενώσει εγκαίρως τις κατασκηνώσεις στον Άγιο Ανδρέα; Η απάντηση είναι ανατριχιαστική. Σχεδόν από τύχη ή για να είμαστε πιο ακριβείς χάρη στην προνοητικότητα κάποιων ανθρώπων.
Η υπεύθυνη των παιδικών κατασκηνώσεων του Δήμου Αθηναίων Χριστίνα Βασιλείου, όταν κατάλαβε ότι το μέτωπο της φωτιάς θα μπορούσε να απειλήσει την κατασκήνωση, τηλεφώνησε στον υπεύθυνο της Πυροσβεστικής της περιοχής. Από τύχη μάλιστα διέθετε το κινητό του λόγω συχνής επικοινωνίας το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Τον ρώτησε αν κινδύνευε η κατασκήνωση και εκείνος της απάντησε: «Κατά τη γνώμη μου, θα ήταν καλύτερα να φύγουν τα παιδιά». Στις 6.15 μ.μ. τα παιδιά είχαν συγκεντρωθεί σε συγκεκριμένο χώρο, ενώ στις 7 μ.μ. αποχώρησαν τα πρώτα 150 παιδιά. Όπως διαβεβαιώνουν στελέχη του δήμου, επισήμως ούτε κάποιος από την κατασκήνωση ούτε κάποιος από τη διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας ενημερώθηκε ή έλαβε εισήγηση εκκένωσης από… πουθενά.
Η περιφερειακή σύμβουλος, εντεταλμένη για την Πολιτική Προστασία της Περιφέρειας Αττικής, κ. Ιωάννα Τσούπρα τονίζει ότι την ώρα της φωτιάς βρέθηκαν στο ίδιο σημείο με τον δήμαρχο Ραφήνας – Πικερμίου Βαγγέλη Μπουρνούς και τον υπεύθυνο αξιωματικό της Πυροσβεστικής για την περιοχή. Ο αξιωματικός ρώτησε «ποιανού είναι η περιοχή», ο κ. Μπουρνούς απάντησε «δικιά μου» και ο αξιωματικός συνέχισε «απομάκρυνε τον κόσμο». Η ίδια η κ. Τσούπρα τη συγκεκριμένη στιγμή, σύμφωνα με τα δικά της λεγόμενα συναίνεσε «ναι, πρέπει να φύγει ο κόσμος».
Ο κ. Μπουρνούς πάντως αρνείται κατηγορηματικά ότι έγινε ο συγκεκριμένος διάλογος. Ακόμα όμως και αν έγινε, η «εντολή» δόθηκε σε λάθος πρόσωπο. Γιατί η περιοχή που καιγόταν «ανήκε» τελικά κατά κύριο λόγο στον Δήμο Μαραθώνα. Ο δήμαρχος Μαραθώνα Ηλίας Ψινάκης δήλωσε ότι οι καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν ήταν σαν να βάζεις «σεσουάρ στο τζάκι» και με τέτοιες συνθήκες δεν προλαβαίνεις να κάνεις εκκένωση. Και για να μη δημιουργηθούν λάθος εντυπώσεις, συμπλήρωσε «την εντολή εκκένωσης τη δίνει μόνο το ΥΠΕΣ και η Πυροσβεστική. Πρέπει να ξέρουμε ποιος είναι ο επικεφαλής, διότι σκεφθείτε τι θα γινόταν αν έδινε ο καθένας τις δικές του εντολές, θα είχαμε μεγαλύτερη τραγωδία», σημείωσε.
«Τυπικά όταν μιλάμε για σχέδιο εκκένωσης σημαίνει ότι βγαίνει η αστυνομία με τις ντουντούκες και ειδοποιεί τον κόσμο», λέει στην «Κ» ο κ. Μιχάλης Χάλαρης αντιπρόεδρος της Ενωσης Πτυχιούχων Αξιωματικών του Πυροσβεστικού Σώματος, εφόσον δεν εφαρμόζεται περισσότερο προηγμένο τεχνολογικά σύστημα.
Ο κ. Χάλαρης, ο οποίος είναι παράλληλα καθηγητής στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Ανάλυση και Διαχείριση Ανθρωπογενών και Φυσικών Καταστροφών», αναρωτιέται για ποιο λόγο δεν χρησιμοποιήθηκε καμία από τις υπάρχουσες δυνατότητες της τεχνολογίας. Για παράδειγμα, γιατί άνοιξαν τους δορυφόρους –ενέργεια που σημαίνει κόστος– μετά τις πυρκαγιές για να βρουν πιθανή εγκληματική ενέργεια, όπως δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας και δεν χρησιμοποίησαν τους δορυφόρους την ώρα της πυρκαγιάς. «Αν άνοιγαν οι δορυφόροι σε πραγματικό χρόνο θα είχαν εικόνα και θα μπορούσαν να κάνουν πρόβλεψη για την επέκταση της πυρκαγιάς και τον τρόπο και τον χρόνο που θα κινηθεί το μέτωπο», τονίζει.
Νόμος επί χάρτου
Η νομοθεσία είναι σαφής όπως αποτυπώνεται στο «Σχέδιο δράσεων της Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων λόγω δασικών πυρκαγιών» και όπως αυτό καταγράφηκε τον περασμένο Μάιο (αριθμός πρωτοκόλλου 3752). Ωστόσο ενώ καθορίζει ποιος είναι αρμόδιος, ελάχιστα έχει λάβει υπόψη τις έκτακτες συνθήκες και τους συμπιεσμένους χρόνους δράσης όταν συμβαίνει μια πυρκαγιά και απειλούνται ανθρώπινες ζωές.
«Ο μόνος αρμόδιος να εισηγηθεί την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση στις περιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών είναι ο εκάστοτε επικεφαλής αξιωματικός του Πυροσβεστικού Σώματος ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου, έχοντας την ευθύνη περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξη της καταστροφής σε τοπικό επίπεδο».
Σε ποιον εισηγείται; Στον δήμαρχο, ο οποίος «έχοντας υπ’ όψιν την ανωτέρω εισήγηση καθορίζει άμεσα σημείο συγκέντρωσης (σε ασφαλή χώρο) στον οποίον οφείλουν να προσέλθουν οι επικεφαλής των κύρια εμπλεκόμενων για να συνεννοηθούν», αναφέρεται στο εν λόγω σχέδιο, το οποίο σαφώς προϋποθέτει ότι υπάρχει άπλετος χρόνος, εφόσον ορίζει ότι η ενημέρωση των πολιτών –σε περίπτωση πυρκαγιάς– μπορεί να γίνει από τις αστυνομικές αρχές ή τους δημοτικούς υπαλλήλους πόρτα πόρτα ώστε να καταγραφούν και όσοι θα φύγουν!
Πάντως στο ίδιο σχέδιο επισημαίνεται ότι η αρμοδιότητα αυτού που θα δώσει την εντολή της απομάκρυνσης μπορεί να αφορά τον αρμόδιο αντιπεριφερειάρχη εφόσον η έκταση που πρέπει να εκκενωθεί ξεπερνά τα όρια ενός δήμου. Ακόμα περισσότερο οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν ποιος ακριβώς και γιατί πήρε τη συγκεκριμένη απόφαση ενώ «η δράση της οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης ως μέτρο για την προληπτική προστασία των πολιτών έχει χαρακτήρα μη υποχρεωτικό».