Τα βήματα υποστήριξης όσων χάνουν κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο

Μια φυσική καταστροφή μάς δείχνει πόσο αδύναμοι, πόσο ευάλωτοι και πόσο ανίσχυροι είμαστε. Συχνά σκεφτόμαστε ότι είμαστε πολύ μικροί απέναντι στη δύναμη της φύσης, ενώ άλλοι λένε ότι η φύση εκδικείται την άναρχη παρέμβαση του ανθρώπου.

Κάποιοι εστιάζουν στους ανθρώπους και στις περιουσίες που χάθηκαν, ενώ κάποιοι άλλοι εκφράζουν τον θυμό, την πίκρα και την αγανάκτησή τους για την ανυπαρξία σωστής και υπεύθυνης προστασίας.

Η αντίδρασή μας σε τέτοια συμβάντα και η αντιμετώπισή τους είναι μία αυστηρά προσωπική υπόθεση, ενώ τα συναισθήματα που βγαίνουν στην επιφάνεια είναι φόβος, θυμός, απελπισία, πανικός, θλίψη, άγχος, ενοχή. Οταν αντιμετωπίζουμε τέτοια καταστροφικά φαινόμενα, τα συναισθήματα της ασφάλειας, της σταθερότητας, της σιγουριάς που χρειαζόμαστε ως άνθρωποι αιφνιδιαστικά διαγράφονται. Ακόμα κι αν δεν έχουμε ζημιωθεί προσωπικά από κάποια απώλεια λόγω της καταστροφής, δεν σημαίνει ότι δεν νιώθουμε όλοι αποδυναμωμένοι και ευάλωτοι, δεν συμπάσχουμε και δεν ανησυχούμε εξίσου. Μπορεί να αισθανθούμε μεγάλη ανασφάλεια, άγχος και αγωνία τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον, για προσεχείς καταστροφές.

Επιπλοκές

Μετά τον θάνατο κάποιου αγαπημένου προσώπου αρκετές φορές παρατηρούνται επιπλοκές και αλλαγή συμπεριφοράς, το πένθος χρονικά παρατείνεται, η απώλεια δεν γίνεται αποδεκτή ως κατάσταση, συμπτώματα κατάθλιψης ή μετατραυματικού άγχους εκδηλώνονται.

Τα βήματα της θεραπευτικής διαδικασίας και της ψυχολογικής υποστήριξης των ανθρώπων που βιώνουν πένθος είναι:

1. Να γίνει αποδεκτή η πραγματικότητα της απώλειας ως νέα κατάσταση. Η αίσθηση της άρνησης της πραγματικότητας δημιουργείται πολλές φορές όταν ο θάνατος είναι αιφνίδιος ή βίαιος.
2. Να βιωθούν ο πόνος και η θλίψη του θανάτου. Αρκετοί άνθρωποι δεν αντέχουν να υποφέρουν και προσπαθούν να συντομεύσουν και να περιορίσουν την οδύνη του θρήνου και του πένθους. Συχνά ο πόνος δεν γίνεται φανερά αισθητός κατά την περίοδο του πένθους και μπορεί να επανέλθει αργότερα, έπειτα από άλλη απώλεια. Μπορεί να εκδηλωθεί ως ψυχοσωματικό σύμπτωμα, εσωστρέφεια, απομόνωση, παραίτηση ή με τη μορφή αλλαγής και ακραίας συμπεριφοράς.

Νέα δεδομένα και προσαρμογή των ατόμων του περιβάλλοντος του θανόντος:

• Οι εξωτερικές προσαρμογές αναφέρονται στις αλλαγές, όπως οι συνθήκες διαβίωσης στο σπίτι, η εκμάθηση νέων συνηθειών, αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων όσον αφορά την καθημερινότητα.
• Οι εσωτερικές προσαρμογές αφορούν τις αλλαγές στον χαρακτήρα και στη συμπεριφορά του ατόμου μετά το βίωμα της απώλειας (π.χ. ωρίμανση της προσωπικότητας του ατόμου).
• Οι διανοητικές προσαρμογές σχετίζονται με τη νέα αντίληψη και τη στάση κάποιου για τη ζωή, τον Θεό, το μέλλον και γενικότερα ό,τι σχετίζεται με τις πνευματικές, φιλοσοφικές και θρησκευτικές αναζητήσεις του ανθρώπου.
• Παρότι το πένθος επηρεάζει τη ζωή των ανθρώπων, δεν ζητούν όλοι στήριξη. Μερικοί μπορεί να τη ζητήσουν αρκετό χρονικό διάστημα μετά την απώλεια ή ποτέ. Η διαδικασία του πένθους απαιτεί χρόνο και περισυλλογή. Η ψυχική επούλωση της απώλειας γίνεται σταδιακά, συντονισμένη με τη ροή της καθημερινότητας.
• Δεν υπάρχει σωστό ή λανθασμένο χρονικό πλαίσιο για την περίοδο του πένθους. Ορισμένοι άνθρωποι θα νιώσουν καλύτερα πιο σύντομα. Κάποιοι άλλοι θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο. Δώσε στον εαυτό σου τον απαραίτητο χώρο και χρόνο που έχει ανάγκη για να επανέλθει.

Σωστή διατροφή και «φρένο» στο αλκοόλ

1. Εξέφρασε τα συναισθήματά σου ανοιχτά, χωρίς ενοχές. Μίλησε για το πώς αισθάνεσαι σχετικά με την απώλεια και το συμβάν. Μην αποφεύγεις να αναγνωρίσεις, να εντοπίσεις και να αντιμετωπίσεις τα επώδυνα και άσχημα συναισθήματα γιατί έτσι παρατείνεις τη διαδικασία του θρήνου και του πένθους. Αποδέξου πως το κλάμα βοηθά πολύ στην ανακούφιση του ψυχικού πόνου και λειτουργεί λυτρωτικά.
2. Στηρίξου στα αγαπημένα σου πρόσωπα - ζήτησέ το! Η εμπειρία του πένθους είναι μια εξαιρετικά δύσκολη εμπειρία και επίπονη για κάθε άνθρωπο, είναι όμως αναπόφευκτη για όλους. Η στήριξη και η συμπαράσταση από αγαπημένα πρόσωπα και φίλους βοηθούν σε πολύ μεγάλο βαθμό ουσιαστικά. Πολλές φορές οι άνθρωποι γύρω μας δεν ξέρουν πώς να μας βοηθήσουν, τι να πουν, τι να προτείνουν στις περιπτώσεις αυτές. Εξήγησέ τους τι είναι αυτό που έχεις πραγματικά ανάγκη και θα είναι πραγματικά βοηθητικό, δέξου την υποστήριξή τους, την ηθική και την υλική προσφορά τους.
3. Φρόντισε καλά τον εαυτό σου, άρχισε να τον αγαπάς αυτές τις δύσκολες ώρες. Η ψυχή και το σώμα συνδέονται, είναι η δύναμή μας και αποτελούν την ύπαρξή μας. Κατά συνέπεια, όταν είσαι καλά σωματικά και οργανικά, βελτιώνεται και η ψυχική διάθεσή σου. Μπορείς να μιλήσεις με έναν ψυχολόγο, να εκφράσεις σε αυτόν όλα όσα σκέφτεσαι και σε κάνουν να υποφέρεις. Μίλα για το πένθος, κάνε τον απολογισμό σου. Αντιμετώπισε τη μελαγχολία και το πένθος με σωστή διατροφή, καλό ύπνο και άσκηση. Μην καταφεύγεις στην κατανάλωση αλκοόλ και άλλων ουσιών, γιατί δεν θα σε βοηθήσουν, αντιθέτως θα προσθέσουν ακόμαένα πρόβλημα, βλάπτοντας σοβαρά την υγεία σου.

"MSc Κλινική Ψυχοπαθολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια Σοφία Π. Μιχαλοπούλου"