Τελικά η κρίση σώζει ζωές από τα τροχαία;

Ένα από τα υψηλότερα ποσοστά μείωσης των τροχαίων δυστυχημάτων σε όλη την Ευρώπη έχει πετύχει η Ελλάδα την τελευταία δεκαετία, ωστόσο, εξακολουθούμε να διαθέτουμε ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά θανάτων σε οδικά δυστυχήματα.

Η συνολική μείωση αγγίζει το 52% για το διάστημα 2007-2017, δεν ήταν αρκετό όμως για να βελτιώσει την κατάταξη της χώρας μας και στον κατάλογο με τον αριθμό των θανάτων ανά εκατομμύριο κατοίκους, αφού βρισκόμαστε στην 23η θέση στην ΕΕ των 28 κρατών μελών. Επίσης, το οικονομικό και κοινωνικό κόστος που προκύπτει από τους θανάτους, τους τραυματισμούς και τις υλικές ζημιές των καταγεγραμμένων ατυχημάτων ξεπερνάει τα 3 δισ. ευρώ ετησίως.

• Η σημαντική μείωση των οδικών δυστυχημάτων που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας οφείλεται κυρίως στην οικονομική κρίση, λόγω της οποίας μειώθηκε ο αριθμός των οχημάτων που κυκλοφορούν, στα χαρακτηριστικά της οδηγικής συμπεριφοράς καθώς οι Έλληνες οδηγούν πλέον πιο αργά και προσεκτικά για εξοικονόμηση καυσίμων, αλλά και για αποφυγή πιθανών εξόδων για αποκατάσταση του οχήματος σε περίπτωση ατυχήματος.
• Η αναβάθμιση του οδικού δικτύου είναι άλλος ένας λόγος που συμβάλλει στη μείωση των ατυχημάτων, όπως επίσης και η εξέλιξη της τεχνολογίας των οχημάτων.

Τα παραπάνω συζητήθηκαν σε διάλεξη του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, στο πλαίσιο του Δ’ Κύκλου Διαλέξεων για θέματα Δημόσιας Υγείας. Αναλύθηκαν τα κύρια χαρακτηριστικά της οδικής συμπεριφοράς, οι μέθοδοι που καθορίζουν την ασφάλεια σε περίπτωση τροχαίων ατυχημάτων, καθώς και η ιατρική αντιμετώπιση των τραυματιών. Ο καθηγητής και διευθυντής του τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής, ΕΜΠ Γιώργος Γιαννής και ο ομότιμος καθηγητής Ιατρικής, Γεώργιος Μπαλτόπουλος, παρουσίασαν, ο καθένας από τον τομέα του, τη σημασία της πρόληψης για μείωση του αριθμού των θανάτων και τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα.

Τα οδικά δυστυχήματα είναι η πρώτη αιτία θανάτου σε ηλικίες 15-29 ετών

Όπως τόνισαν οι ομιλητές, η οδική ασφάλεια αποτελεί ένα σημαντικό θέμα Δημόσιας Υγείας παγκοσμίως. Τα οδικά δυστυχήματα είναι η πρώτη αιτία θανάτου σε ηλικίες 15-29 ετών, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και η 8η αιτία θανάτου συνολικά, με αριθμό μεγαλύτερο από εκείνον που οφείλεται σε ασθένειες, χρήση ναρκωτικών, αυτοκτονίες και γεγονότα που σχετίζονται με πόλεμο.

• Με βάση στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, ο κ. Μπαλτόπουλος ανέφερε ότι έχουν καταγραφεί 944 τροχαία στη χώρα κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους (Αύγουστος 2018), με το 4% των τραυματισμένων να χάνουν τελικά τη ζωή τους, ενώ το 7% να έχει τραυματιστεί βαριά.
• Τα αντίστοιχα στοιχεία για όλο το 2016 ήταν 1.022 τροχαία, με το 7% να καταλήγουν και το 9% να είναι βαριά τραυματισμένοι.

Επισήμανε, επίσης, ότι τα στοιχεία που καταδεικνύουν τους θανάτους από τροχαία ακολουθούν τριφασική κατανομή. Το 50% των θανάτων επέρχονται τη στιγμή ή μέσα στην πρώτη ώρα από το συμβάν, με βασικότερες αιτίες τις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και τους τραυματισμούς σπονδυλικής στήλης, αορτής και καρδιάς. Το 30% των θανάτων, που οφείλεται κυρίως σε υποσκληρίδια και επισκληρίδια αιματώματα, κακώσεις της λεκάνης, της κοιλιακής χώρας και της θωρακικής κοιλότητας, σημειώνονται μέσα στις επόμενες 48 ώρες από το ατύχημα, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό καταλήγει 1-4 εβδομάδες αργότερα, κυρίως από επιπλοκές των αρχικών κακώσεων.

Ως παράγοντες πρόκλησης οδικών ατυχημάτων στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί οι εξής:

1. Υψηλές ταχύτητες και επιθετική οδήγηση
2. Υψηλά ποσοστά κυκλοφορίας μοτοσικλετιστών
3. Χαμηλά ποσοστά χρήσης ζώνης και κράνους, ιδίως από τους συνεπιβάτες
4. Ανοργάνωτη και απροστάτευτη κυκλοφορία ευάλωτων χρηστών της οδού
5. Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και ταυτόχρονη χρήση κινητού τηλεφώνουτχοαΗ αντιληπτή ικανότητα οδήγησης, η ταχύτητα, η χρήση ζώνης και κράνους, η απόσπαση προσοχής και η κατανάλωση αλκοόλ είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου που επηρεάζουν την πιθανότητα ατυχήματος, αλλά και τη σοβαρότητα των ατυχημάτων, τόνισαν οι ομιλητές.

Η χρήση ζώνης ασφαλείας μειώνει τον κίνδυνο θανάτου οδηγού και συνοδηγού κατά 40-65%

Ο Γιώργος Γιαννής επισήμανε ιδιαιτέρως τη σημασία της ταχύτητας στην οδική ασφάλεια, αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι η αύξηση κατά ένα χιλιόμετρο από τη μέση ταχύτητα οδηγεί σε αύξηση της πιθανότητας εμπλοκής σε ατύχημα κατά 3%! Μετά την ταχύτητα, η μη χρήση ζώνης ασφαλείας αποτελεί τη δεύτερη σημαντικότερη αιτία θανάτου στα οδικά ατυχήματα, ενώ με την εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων θα μπορούσαν να σωθούν 2.700 ζωές ετησίως στην ΕΕ.

Όσον αφορά τους οδηγούς, στην Ελλάδα ένας στους τέσσερις δεν φοράει ζώνη ασφαλείας, ενώ μόνο το 19% των επιβατών στα πίσω καθίσματα του αυτοκινήτου την φορούν σε αστικές περιοχές. Η χρήση των ζωνών ασφαλείας μειώνει τον κίνδυνο θανάτου του οδηγού και συνοδηγού κατά 40-65%, ενώ των επιβατών των πίσω καθισμάτων κατά 25-75%. Αρκετά περιθώρια βελτίωσης υπάρχουν και για την ασφάλεια των μικρών παιδιών, αφού μόνο το 57% χρησιμοποιεί τα ειδικά καθίσματα για τη μεταφορά τους, η χρήση των οποίων μπορεί να μειώσει τους θανάτους κατά 54-80% στις παιδικές ηλικίες.

• Στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του 2017, η Διεύθυνση Τροχαίας κατέγραψε 32.500 παραβάσεις σχετικά με τη μη χρήση ζώνης ασφαλείας και 876 για μη χρήση παιδικών καθισμάτων.
• Αντίστοιχα, την ίδια χρονική περίοδο, καταγράφηκαν 60.142 παραβάσεις μοτοσικλετιστών για μη χρήση κράνους, το οποίο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο θανατηφόρων τραυματισμών κατά περίπου 44%!

Όπως τόνισαν οι ομιλητές, οι συνθήκες για την πρόκληση ενός οδικού ατυχήματος επηρεάζονται από το τρίπτυχο «χρήστης-όχημα-οδικό περιβάλλον», σε διάφορους συνδυασμούς συνυπαιτιότητας ανά περίπτωση. Η συμπεριφορά του οδηγού, χωρίς κάποιον άλλον παράγοντα, είναι η κύρια αιτία πρόκλησης για το 65-95% των οδικών ατυχημάτων, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί από τις αρχές κατά προτεραιότητα. Χαρακτηριστικές είναι οι ενδείξεις για υπερεκτίμηση της προσωπικής ικανότητας για οδήγηση, η οποία είναι τόσο μεγαλύτερη όσο μικρότερη είναι η ηλικία των οδηγών και ειδικά τα τρία πρώτα έτη μετά την απόκτηση του διπλώματος οδήγησης. Οι οδηγοί που υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους, οδηγούν συχνά με ταχύτητα μεγαλύτερη από τη μέση επιτρεπόμενη ταχύτητα, με αποτέλεσμα την αύξηση του δείκτη ατυχημάτων.

Οι διαπιστώσεις που προκύπτουν από την καταγραφή των τροχαίων ατυχημάτων και τη νοσηλεία των τραυματισμένων είναι οι εξής:

1. Τα ατυχήματα εμφανίζουν εποχικότητα, που εστιάζεται μεταξύ Ιουλίου και Οκτωβρίου
2. Με βάση τα στοιχεία των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών, περισσότεροι τραυματίες εισάγονται τις απογευματινές ώρες και τα Σαββατοκύριακα
3. Στην Ελλάδα, η πλειοψηφία των θανόντων από οδικά ατυχήματα αφορά σε άντρες, νεαρές ηλικίες, οδηγούς οχημάτων και ταξιδιώτες

Επιβάλλεται εντατικοποίηση των ελέγχων και συντήρηση της οδικής υποδομής

Έχοντας ως προτεραιότητα τη βελτίωση της οδηγικής συμπεριφοράς των πολιτών για τη μείωση του αριθμού των ατυχημάτων, επιβάλλεται η εφαρμογή ειδικού προγράμματος για την εντατικοποίηση της επιτήρησης οδικής ασφάλειας από τις αρχές, με έμφαση στις περισσότερο επικίνδυνες παραβάσεις, που αφορούν την ταχύτητα, τη χρήση ζώνης και κράνους, την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και τη χρήση κινητού τηλεφώνου, υπογράμμισαν οι ομιλητές.

• Αντίστοιχα, όπως είπαν, συνιστάται η συστηματική οργάνωση, συντήρηση και λειτουργία της οδικής υποδομής για την ασφαλή κίνηση οχημάτων, μοτοσικλετών, πεζών και ποδηλάτων, σε συνδυασμό με τις απαραίτητες διορθωτικές επεμβάσεις και αξιολόγησή τους.

«Το επίπεδο οδικής ασφάλειας μιας χώρας είναι δείκτης πολιτισμού και οι σημερινές επιδόσεις της Ελλάδας δεν συνάδουν με την ιστορία και τον πολιτισμό της», ανέφερε ο κ. Γιαννής, ενώ υπογράμμισε στα συμπεράσματά του ότι η αποτελεσματικότητα των δράσεων για την παρακολούθηση και βελτίωση της οδηγικής συμπεριφοράς βασίζεται στο συνδυασμό των προτεινόμενων μέτρων και όχι στην αποσπασματική εφαρμογή τους.