Αναζητώντας εμβόλιο για τον κορονοϊό, ένα αβέβαιο μονοπάτι

Είναι πανθομολογούμενο ότι ο μόνος τρόπος για να αισθανθούμε ασφαλείς, όσο αυτό είναι δυνατό, είναι να βρεθεί ένα εμβόλιο το οποίο θα προστατεύει τον παγκόσμιο πληθυσμό από τον νέο κορονοϊό. Μόνον έτσι θα μπορέσουν να ανοίξουν οι οικονομίες και οι άνθρωποι να κινούνται χωρίς φόβο ότι μπορεί να μολυνθούν.

Ωστόσο, περίπου πέντε ή έξι μήνες μετά το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα της ασθένειας, και παρά τις έρευνες που γίνονται σε όλες σχεδόν τις χώρες από επιστήμονες, το εμβόλιο φαίνεται πολύ μακρινό επίτευγμα, λόγω των ιδιαιτεροτήτων της ασθένειας.

Τα εμβόλια λειτουργούν σαν «εκπαιδευτές» του ανοσοποιητικού συστήματος, προετοιμάζοντάς το ώστε όταν εισβάλει ένας ιός να τον αναγνωρίσει ως εχθρό και να το αντιμετωπίσει και να μην ασθενήσει. Ωστόσο καθώς δεν υπάρχει ούτε αποτελεσματική θεραπεία, ο αγώνας των επιστημόνων είναι πολύ πιο δύσκολος. Και εν μέσω πανδημίας, ο χρόνος πιέζει.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, από τα 76 εργαστήρια που εργάζονται για την ανάπτυξη εμβολίου, μόνο δύο θεωρείται ότι έχουν κάνει ουσιαστική πρόοδο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το αποτέλεσμα θα είναι είναι έτοιμο να χρησιμοποιηθεί πολύ σύντομα.

Πολλά εργαστήρια κάνουν δοκιμές σε άλλες μορφές εμβολίων, οι οποίες όμως δεν είναι δοκιμασμένες και κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα είναι αποτελεσματικές, ενώ πριν από τη δοκιμή τους πρέπει να ληφθούν υπ' όψιν παράγοντες όπως η ασφάλεια των εθελοντών που θα τα δοκιμάσουν και άλλα ηθικής φύσης ζητήματα.

Και αν υποθέσουμε ότι έχουμε εμβόλιο, ποιος είναι αυτός που θα εμβολιαστεί πρώτος;

Ποιοι προηγούνται

Υπάρχουν τέσσερις στρατηγικές ανάπτυξης εμβολίου που έχουν προκριθεί.

Η πρώτη, την οποία αναπτύσσει η αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Moderna, σχετίζεται με τη δράση του RNA, του κυττάρου που φέρει γενετικές πληροφορίες του DNA στις μονάδες παραγωγής πρωτεϊνών. Στόχος το RNA να λειτουργήσει σαν φορέας πληροφοριών που θα ενημερώνει τα κύτταρα ότι ο κορονοϊός είναι εχθρός.

Το RNA και αυτήν ακριβώς την ιδιότητά του μελετά και η ομάδα του Imperial College στο Λονδίνο και το εμβόλιο που εξετάζουν είναι κάτι πολύ διαφορετικό από ό,τι έχει δοκιμαστεί μέχρι σήμερα. Οι δοκιμές αναμένεται να γίνουν κατευθείαν σε ανθρώπους γιατί ο χρόνος πιέζει και δεν προλαβαίνουν να γίνουν δοκιμές σε πειραματόζωα.

Δοκιμές σε ανθρώπους για εμβόλιο έχουν ξεκινήσει η κινεζική εταιρεία παρασκευής εμβολίων CanSino Biologics και μια ερευνητική ομάδα στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Και οι δύο χρησιμοποιούν ως φορείς του ιού ακίνδυνους ιούς που έχουν αδρανοποιηθεί και δεν πολλαπλασιάζονται όταν εισβάλλουν στα κύτταρα.

Η τρίτη εκδοχή αναπτύσσεται από την αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Inovio, με παρασκεύασμα που χρησιμοποιεί το DNA για να μεταφέρει οδηγίες στα κύτταρα να μην επιτρέψουν τους παραγωγούς πρωτεϊνών να αναπαράξουν τον ιό.

Η τέταρτη εκδοχή είναι και η πιο παραδοσιακή μορφή εμβολίου, δηλαδή η μαζική είσοδος πρωτεϊνών του ιού στον οργανισμό ώστε να αντιδράσει και να τον σκοτώσει. Αυτή είναι η κοινή έρευνα που πραγματοποιούν οι εταιρείες Sanofi και GSK.

Σύμφωνα με ειδικούς, είναι πολύ νωρίς για να εκτιμήσουμε ποια μέθοδος θα αποδειχθεί πιο αποτελεσματική. Ο Ρίτσαρντ Χάτσετ, υψηλόβαθμος αξιωματούχος της Συμμαχίας για την Ανάπτυξη Καινοτόμων Λύσεων σε Επιδημίες, «κάποια εμβόλια έχουν γρήγορη ανάπτυξη στο εργαστήριο και άλλα στην κλινική δοκιμή. Αλλά βρισκόμαστε σε συνθήκες συναγερμού και παρά την ανάγκη για ταχεία λύση, πρέπει να δώσουμε στην αγορά κάτι που να είναι πολύ αποτελεσματικό».

Άλλωστε, κάτι που έχει καλό αποτέλεσμα στα πειραματόζωα, μπορεί να δημιουργήσει παρενέργειες στον ανθρώπινο οργανισμό. Επίσης, μπορεί το εμβόλιο να είναι αποτελεσματικό παροδικά, για μερικούς μήνες ή μερικά χρόνια. Αν και υπάρχουν εμβόλια που προσφέρουν ανοσία εφ' όρου ζωής, όπως αυτά της ιλαράς.

Και πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο ότι κανένα από αυτά δεν θα είναι αποτελεσματικό, καθώς ακόμα είναι ασαφές ποιο είναι το εύρος δράσης του κορονοϊού.

Αυτό που θεωρούν «θετικό» οι επιστήμονες είναι ότι Covid-19 φαίνεται «γενετικά αρκετά σταθερός» και δεν αναμένεται να έχει αλλάξει σημαντικά τον επόμενο χειμώνα. Δεν ισχύει δηλαδή ό,τι και με τη γρίπη, που κάθε χρόνο οι ερευνητές αναπτύσσουν εμβόλιο για διαφορετικό στέλεχος της ασθένειας.

Τι προβληματίζει τους ειδικούς

Πάντως, οι επιστήμονες έχουν πολλά πράγματα να λάβουν υπ' όψιν τους ενώ συνεχίζουν το επίπονο έργο τους. Ένα από αυτά είναι τα περιοριστικά μέτρα, που επειδή έχουν αποδώσει σε μεγάλο βαθμό και η πανδημία θα τεθεί υπό έλεγχο, να μην υπάρχει επαρκές «δείγμα» πληθυσμού για να δοκιμαστεί το εμβόλιο. Πληθυσμού που να εκτεθεί στον ιό ώστε να φανεί η αποτελεσματικότητά του.

Άλλο ζήτημα είναι η ποσότητα των εμβολίων που θα χρειαστούν, ο απαιτούμενος αριθμός δόσεων του εμβολίου για να είναι αποτελεσματικό. Και φυσικά η ποσότητα των υλικών που είναι αναγκαία για τη μαζική παραγωγή, με δεδομένο ότι η χρήση του θα απαιτηθεί σε όλο τον πλανήτη. Και τέλος το οικονομικό κόστος για τον πολίτη που θα πρέπει να εμβολιαστεί για να είναι ασφαλής.

Επίσης, τι θα γίνει αν το εμβόλιο, λόγω της ζέουσας ανάγκης βγει στην αγορά πριν δοκιμαστεί επαρκώς; Ο πολίτης θα δεχθεί να εμβολιαστεί με ένα ουσιαστικά πειραματικό φάρμακο, το οποίο ενδέχεται να έχει σοβαρές παρένεργειες και μπορεί να μην τον προστατεύει όσο πρέπει; Αυτό είχε συμβεί ξανά στην περίπτωση του Έμπολα.

Κι ύστερα, πρέπει να υπάρξουν και μονάδες που θα παράξουν μαζικά τα εμβόλια, σε εκατομμύρια δόσεις ώστε να καλυφθούν όλοι.

Ο ΟΗΕ, πολλές κυβερνήσεις, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο ΠΟΥ συμφωνούν ότι πρέπει να υπάρξει συνεργασία τόσο στην παραγωγή όσο και στη διανομή του εμβολίου, πριν ακόμη βρεθεί ποιο θα είναι αυτό, την ώρα που υπάρχουν χώρες που προσπαθούν ήδη να κάνουν μονομερείς συμφωνίας ώστε να εξασφαλίσουν το εμβόλιο για τους πολίτες τους.

«Αν επιτρέψουμε να επικρατήσεις ο εθνικισμός στην περίπτωση του εμβολίου, τότε θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε σε εμβόλιο για συγκεκριμένο πληθυσμό μόνο», τονίζει ο Χάτσετ. Και παρόλο που αναγνωρίζει ότι είναι λογικό ένας ηγέτης να ενδιαφέρεται να εξασφαλίσει το εμβόλιο για τη χώρα του, «είναι ανεπίτρεπτο και μη παραγωγικό να το κάνεις εν μέσω πανδημίας που πλήττει όλο τον πλανήτη».

Ο Χάτσετ και άλλοι ειδικοί επιμένει ότι πρέπει να συμφωνήσουν οι χώρες ότι θα συγκεντρωθούν δεκάδες εκατομμύρια δολάρια τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για την διανομή του εμβολίου παντού. Και όπως λέει, «μπορεί το ποσό να φαντάζει τεράστιο σε όρους υγειονομικούς, αλλά το κόστος από τις συνέπειες στην οικονομία αν δεν δοθεί θα είναι πολλαπλάσιο».

Πηγή: The Guardian