«Τα παραδοσιακά όργανα πάνε το χιπ χοπ λίγο παρακάτω»

Ηταν πέρυσι τέτοιο καιρό όταν οι Social Waste έδιναν μια επική συναυλία στο κατάμεστο Piraeus Academy, μπροστά σε 2,5 χιλιάδες -τρελαμένους- θεατές. Το live ήταν sold out εβδομάδες πριν. Εφτασα μέχρι το ίδιο το γκρουπ προκειμένου να μου εξασφαλίσουν ένα εισιτήριο, από τα δικά τους, ώστε να βρεθώ κι εγώ ανάμεσα στο πλήθος.

Οι Social Waste είναι ένα από τα πιο δημοφιλή, πιο αξιόλογα, πιο τίμια και πιο συνειδητοποιημένα σχήματα του ελληνικού χιπ χοπ. Στα τραγούδια τους συνδυάζουν τον κοινωνικό και πολιτικό στίχο με τους παραδοσιακούς ήχους και τα όργανα της Μεσογείου.

Φτιάχτηκαν το 1999 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Πιτσιρικάδες τότε, 17άρηδες οι περισσότεροι, ξεχώρισαν γρήγορα τραβώντας την προσοχή των Active Member, που κυριαρχούσαν στον χώρο. Εντάχθηκαν γρήγορα στη Freestyle Productions, στην οποία παρέμειναν μέχρι το 2004. Στη μάχιμη μουσική δράση επανήλθαν, μετά από ένα διάλειμμα κάποιων ετών, το 2013, με το άλμπουμ «Στη γιορτή της Ουτοπίας». Το 2015 κυκλοφόρησαν το «Με μια πειρατική γαλέρα» και το 2017 (μαζί με τα «Αντίποινα») το άλμπουμ «Το hip hop της Μεσογείου». Εξαιρετικό by the way.

Οι Social Waste έχουν καινούργιο δίσκο. Ναι. Τώρα. Εν μέσω πανδημίας. Λέγεται «Σύνορα», είναι ανεξάρτητη παραγωγή, 100% δική τους και ήδη ξεκίνησε το ταξίδι της στο διαδίκτυο. Η κατάσταση τους βρίσκει σκορπισμένους. Ο Λεωνίδας μάλιστα είναι αποκλεισμένος στο Εκουαδόρ. «Και οι αρχές κάνουν την πάπια!», μας λέει.

Τα υπόλοιπα παιδιά βρίσκονται στην Ελλάδα, άλλοι στα χωριά τους και άλλοι στην Αθήνα. Υπάρχει και μια προγραμματισμένη συναυλία τους για την Τεχνόπολη. Τον Ιούνιο. Τι θα συμβεί τελικά; «Αυτό περιμένουμε να μάθουμε και εμείς», απαντούν. «Αν θα το επιτρέψουν οι αρχές. Και αν θα... έχει γυρίσει ο Λεωνίδας από το Εκουαδόρ»!

• «Σύνορα» λοιπόν, ολοκαίνουργιο άλμπουμ...

Ξεκίνησε να διαμορφώνεται στο μυαλό μας λίγο πριν κυκλοφορήσει η προηγούμενη δουλειά μας, «Το χιπ χοπ της Μεσογείου». Μάλιστα, το ομώνυμο τραγούδι παραλίγο να συμπεριληφθεί στο προηγούμενο άλμπουμ, αλλά δεν πρόλαβε να είναι έτοιμο στην ώρα του. Οπότε αποτέλεσε την αρχή για το επόμενο.

• Το δουλεύατε δηλαδή τρία χρόνια...

Κι ελπίζουμε να εξελιχθήκαμε κάπως, τόσο στιχουργικά όσο και μουσικά. Θα το κρίνει ο κόσμος.

• Τι παραπάνω προσφέρουν στο χιπ χοπ τα παραδοσιακά όργανα που χρησιμοποιείτε;

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι «το πάνε λίγο παρακάτω». Εξ ανάγκης, το χιπ χοπ βασίστηκε στη λούπα, το επαναλαμβανόμενο και ήδη ηχογραφημένο μουσικό μοτίβο. Επειδή περάσαμε και από αυτό το στάδιο, αναγκαστικά ψάχναμε σε τράπεζες ήχων για κάποιο μοτίβο που περίπου ταίριαζε σε όσα θέλαμε να πούμε και στον τρόπο που θέλαμε να τα πούμε. Πλέον παίζουμε οι ίδιοι το μοτίβο ακριβώς που θέλουμε, κάτι που μας λύνει τα χέρια.

• Δείχνει και πιο ωραίο στις συναυλίες να βλέπεις μπάντα με όργανα...

Είναι πιο ζωντανή η διαδικασία της συναυλίας αλλά και της σύνθεσης. Εκτός των άλλων, επειδή εμείς ως επί το πλείστον χρησιμοποιούμε παραδοσιακά όργανα, δίνουμε κι έναν χαρακτήρα εντοπιότητας σε ό,τι παρουσιάζουμε. Αυτό είναι που ήθελε να δηλώσει και το «Χιπ χοπ της Μεσογείου». Πλέον κανείς δεν μπορεί να μας κατηγορήσει ότι κάνουμε «αμερικανιές».

• Το low bap των Active Member τελικά δημιούργησε κατάσταση;

Θεωρούμε πως ναι. Γενικότερα το χιπ χοπ, αλλά και ειδικότερα το low bap. Με τις θεματικές του έφερε κοντά ομάδες ανήσυχων παιδιών που, κατά κάποιο τρόπο, «μαθήτευσαν στο Πέραμα». Είτε άμεσα είτε έμμεσα. Και αργότερα άνοιξαν τα φτερά τους κι έκαναν δικά τους πράγματα. Φυσικά και δεν ήταν όλα τα παιδιά το ίδιο ταλαντούχα στη Freestyle Productions, ήταν όμως τουλάχιστον «ανήσυχα». Εμείς δεν μετανιώνουμε που περάσαμε από εκεί.

• Ποια είναι η απάντησή σας σε όσους λένε, μεγαλύτερους σε ηλικία βασικά, ότι δεν υπάρχει σήμερα πολιτικό τραγούδι; Εγώ λέω πως δεν ξέρουν το χιπ χοπ...

Περάσαμε ως «ελληνικό τραγούδι» μια μεγάλη περίοδο ευμάρειας, από την οποία έλειψε το πολιτικό τραγούδι. Πάντα βέβαια υπήρχαν φωτεινές εξαιρέσεις και το ελληνικό χιπ χοπ είναι από αυτές – ήδη από το ξεκίνημά του, από τη δεκαετία του ‘90.

• Οχι στο σύνολό του, να υποθέσω;

Φυσικά υπάρχουν και εντός του χιπ χοπ διαφορετικές τάσεις. Τάσεις μη πολιτικές. Ή, μάλλον, απόλυτα πολιτικές: προωθούν τον καταναλωτισμό, τον μισογυνισμό, τα ναρκωτικά. Και αυτό πολιτικό είναι. Αλλά ευτυχώς υπάρχουν πολιτικοποιημένοι χιπ χοπ καλλιτέχνες με έντονο το αντιφασιστικό ένστικτο, οι οποίοι επίσης παρουσιάζουν ένα διαφορετικό ανάγνωσμα της πραγματικότητας. Διαφορετικό από εκείνο που παρουσιάζουν τα πληρωμένα ΜΜΕ. Και οι συναυλιακοί μας χώροι γεμίζουν ασφυκτικά, χωρίς ραδιόφωνα και διαφημιστές να «σπρώχνουν». Ο κόσμος καταλαβαίνει.

• Ποιοι είναι οι γενναίοι της μουσικής στην Ελλάδα;

Οσοι επιμένουν να κινούνται εκτός συστήματος. Οσοι επιμένουν να αφιερώνονται στην τέχνη τους σε αυτές τις δύσκολες οικονομικά συνθήκες. Οσοι δεν προσκύνησαν τις εξουσίες και τις εταιρείες. Είδαμε για παράδειγμα την πρόσφατη συνέντευξη του Σαββόπουλου στην οποία εξυμνεί ξανά τον Μητσοτάκη και σιχαθήκαμε. Οταν οι καλλιτέχνες εξυμνούν τις εξουσίες, ή τις φοβούνται ή κάτι άλλο εξίσου άσχημο συμβαίνει...

• Εσείς γράφετε μόνο πολιτικά;

Για να μη σου απαντήσουμε με το κλισέ «όλα είναι πολιτική», θα σου πούμε, όχι, γράφουμε και για θέματα που δεν είναι αμιγώς πολιτικά. Αλλά, πάντα, ένα πολιτικό σχόλιο μας ξεφεύγει κι εκεί ακόμα!

• Σας αρέσει ο Θάνος Μικρούτσικος;

Αποτέλεσε πολύ ιδιαίτερη περίπτωση στο ελληνικό τραγούδι. Πολιτικός, ποιητικός, με άποψη. Ουσιαστικά κράτησε τη σκυτάλη του πολιτικού τραγουδιού, σχεδόν μόνος του, για δεκαετίες.

• Ο Μίκης Θεοδωράκης;

Ο Θεοδωράκης είναι άλλη ιστορία. Υπήρξε σημαντικότατος για τη μετεμφυλιακή γενιά όπως και για εκείνη της δικτατορίας, αλλά πλέον οι πολιτικές του απόψεις μας βρίσκουν αντίθετους.

• Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου;

Φυσικά και τον εκτιμούμε, ακούμε τα τραγούδια του, πάμε στις συναυλίες του και σεβόμαστε και τη γενικότερη στάση του απέναντι στα πράγματα.

• Ποιο ήταν το «όχι» που είπατε στην πιο άσχετη και αστεία πρόταση που σας έγινε ποτέ ως γκρουπ;

Μας κάλεσε μια κοπέλα, καθηγήτρια σε αμερικάνικο κολέγιο, να παίξουμε στην... ταράτσα του κολεγίου για φοιτητές που συνόδευε η ίδια από την Αμερική σε εκδρομή στην Ελλάδα. Φυσικά και αρνηθήκαμε για όλους τους λόγους του κόσμου. Η ίδια βέβαια το έκανε με καλή πρόθεση: θεώρησε ότι θα δείχναμε μία άλλη οπτική της ελληνικής πραγματικότητας και μια άλλη διάσταση του χιπ χοπ, με τα παραδοσιακά όργανα και λοιπά. Επί πληρωμή θα ήταν, αλλά φυσικά δεν γινόταν να δεχτούμε.

Χωροφυλάκους ονειρεύονται οι χούντες, όχι οι δημοκρατίες

● Σε έναν στίχο σας λέτε «πάντα μισούσα τα σύνορα, έτσι κι αλλιώς είναι εφήμερα / ανθρώπους χωρίζουν, τα άντερά μου γυρίζουν».

Μάλλον η πλειοψηφία του ελληνικού λαού έχει διαφορετική άποψη, μια και στις δημοσκοπήσεις δηλώνει ικανοποιημένη με την αυστηρή φύλαξη των συνόρων μας για να μην μπουν στη χώρα μας πρόσφυγες και μετανάστες... Είναι βαθύτερο το θέμα. Είναι και τα ΜΜΕ που ελέγχονται από επιχειρηματίες που στηρίζουν την κυβέρνηση. Αυτά δίνουν τον τόνο και ο τόνος πλέον είναι το μίσος. Σε προηγούμενα χρόνια ο τόνος ήταν «αλληλεγγύη». Θυμάστε πώς προβάλλονταν οι γιαγιάδες στη Λέσβο, τα φορτηγά με τα φαγητά στην Ειδομένη κ.λπ.;

● Και ο ΣΥΡΙΖΑ;

Και η προηγούμενη κυβέρνηση δεν έκανε κάτι διαφορετικό στην πράξη, πάλι στρατόπεδα συγκέντρωσης διατηρούσε. Πέρναγε όμως διαφορετικό μήνυμα προς τα έξω, στο πλαίσιο του να δείξει ότι είναι και «αριστερή». Το συνήθιζε αυτό γενικότερα, άλλα έλεγε και άλλα έκανε, «δεν θέλουμε, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε κι αλλιώς» ήταν το συνολικό πολιτικό της μήνυμα. Για μας αποτελούσε μια δειλή στάση αλλά αυτή είναι άλλη κουβέντα.

● Είναι και θέμα εκπαίδευσης βέβαια...

Εχουμε ένα σύστημα εκπαίδευσης -όχι παιδείας- το οποίο είναι βαθύτατα εθνικιστικό, χριστιανορθόδοξο και μισαλλόδοξο. Αυτό δημιουργεί τη βάση για να πατήσουν διάφοροι πατριδοκάπηλοι, από τη Χρυσή Αυγή μέχρι τους όψιμους μακεδονομάχους. Πάλι κατευθυνόμενοι πολιτικά χωρίς να το αντιλαμβάνονται.

● Είναι απάτες τα κόμματα, όπως λέτε σε ένα τραγούδι σας;

Η πολιτική μορφή οργάνωσης του κόμματος, έτσι όπως λειτουργεί, αναγκαστικά θα πρέπει να προβεί σε συμβιβασμούς. Τόσο εσωτερικούς οργανωτικούς, όσο και εξωτερικούς. Και είναι μια μορφή βαθιά ιεραρχική και εξουσιαστική επίσης - ενώ τελικά εξυπηρετεί επιχειρηματικά συμφέροντα από τα οποία δεν μπορεί να απεξαρτηθεί. Ετσι είναι το συγκεκριμένο παιχνίδι, αυτούς τους κανόνες έχει. Να πού αναφέρεται ο συγκεκριμένος στίχος.

● Νιώθετε μεγαλύτερη ασφάλεια πλέον;

Καθόλου!

● Μα τώρα η αστυνομία αποθεώνεται και έχουμε μια κυβέρνηση με υπουργό τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη και όραμά της το «τάξις και ασφάλεια»...

Πριν από λίγους μήνες η κυβέρνηση προσέλαβε 1.500 ειδικούς φρουρούς επιπλέον (αντί για γιατρούς και δασκάλους – και βλέπετε τώρα πόσο λάθος έπραξε) και ο Χρυσοχοΐδης δήλωνε ότι θα βλέπουμε κάθε δέκα λεπτά αστυνομικούς. Εμείς ξέρουμε ότι μπάτσους και χωροφυλάκους ονειρεύονται οι χούντες, όχι οι δημοκρατίες. Ξέρουν όμως τι κάνουν: Δεν τους ενδιαφέρει ούτε η υγεία, ούτε η παιδεία. Τους ενδιαφέρει η καταστολή. Να το πάρουμε σαν μήνυμα; Οτι ετοιμάζονται για αυτό που θα ακολουθήσει;

● Πότε έχουμε υποστολή σημαίας;

Καθημερινά! Ευτυχώς, ειδικά σε περιόδους κρίσης, κρινόμαστε όλοι. Οπότε πολλές «σημαίες» έχουν πέσει από τον ιστό και μάλιστα με κρότο τα τελευταία χρόνια. Ειδικά στον καλλιτεχνικό χώρο. Δείτε τι συμπεριφορά έχουν επιδείξει κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών από πιο «light» εκδοχές τύπου Μαραβέγια μέχρι δήθεν «ιερά τέρατα» τύπου Σαββόπουλου. Αυτό βέβαια θα έπρεπε να μας διδάξει πως το γεγονός ότι κάποιος ξέρει να γράφει τραγούδια δεν σημαίνει ότι μπορεί να δει και πέρα από τη μύτη του.

● Ισχύει και για σας αυτό;

Φυσικά. Ολα στη ζωή έχουν ημερομηνία λήξης, γατί να μην ισχύει το ίδιο και με τους Social Waste; Δεν ήρθε όμως ακόμα η ώρα μας.

● Τον αγαπάτε τον Δον Κιχώτη;

Και τον Σάντσο Πάντσα! Παρέα ήτανε.