Road trip στα παράλια του Λακωνικού Κόλπου

Το ανατολικό «δάχτυλο» του Μοριά, αυτό που καταλήγει στο ανταριασμένο από τις φουρτούνες ακρωτήρι του Κάβο Μαλιά, κρύβει στον κόρφο του γνωστούς προορισμούς, μα και άγνωστα μέρη, τόσο στα παράλια, όσο και στα ορεινά.

Η φύση έχει απλόχερα προικίσει με τα δώρα της τούτη τη γη, ενώ τα σημάδια των πολιτισμών που πέρασαν στη διάρκεια των αιώνων, είναι διάσπαρτα παντού. Μοναχικοί κολπίσκοι, διάφανες θάλασσες, βράχια και ακρογιαλιές εναλλάσσονται με κινηματογραφική ταχύτητα εδώ, στην ειδυλλιακή αγκαλιά του Λακωνικού Κόλπου.

Τα ψαροχώρια της Ελαίας και της Πλύτρας, η Χερσόνησος του Αρχάγγελου, τα απλωτά παράλια της Νεάπολης, αλλά και τα μεσόγεια, ορεινά χωριά θα σας αποκαλύψουν την άγνωστη πλευρά της Λακωνίας.

Ομως το ενδιαφέρον δεν περιορίζεται μόνο στις χαρές της θάλασσας. Θα περπατήσετε στα οικολογικά μονοπάτια, θα περιηγηθείτε στις γειτονιές των παραδοσιακών χωριών, θα ανακαλύψετε άγνωστες διαδρομές, θα δοκιμάσετε την τοπική κουζίνα, θα γευτείτε τον περίφημο μαλβαζιώτικο οίνο σε παραδοσιακές ταβέρνες.

Μια Ελιά μπροστά στη θάλασσα

Εξήντα χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Σπάρτης, ύστερα από μια ευχάριστη μεσόγεια διαδρομή στη λακωνική γη, συναντάμε το ψαροχώρι Ελιά (ή Ελαία), δημοφιλές για τις παραλίες του, αλλά και για τον γραφικό οικισμό του.

Μέχρι το 1940 η Ελαία, αλλά και τα πιο πολλά παραλιακά χωριά της περιοχής επικοινωνούσαν ακτοπλοϊκώς με το λιμάνι του Πειραιά! Σήμερα η οδική σύνδεση με τη Σπάρτη είναι σχετικά εύκολη, με εξαίρεση ίσως εκείνο το τμήμα του δρόμου που διέρχεται από τα χωριά Σκάλα και Βλαχιώτης και πάντα χρειάζεται προσοχή.

Το χωριό είναι χτισμένο κατά μήκος ενός αμμουδερού όρμου. Στο νότιο μέρος βρίσκεται το μικρό λιμάνι, ενώ η υπόλοιπη παραλία είναι κατάλληλη για μπάνιο. Σε πολύ μικρή απόσταση και νοτιότερα από τον οικισμό ξεχωρίζει το ακρογιάλι Βιανδίνη όπου έχει εντοπιστεί η θέση της ομώνυμης μυκηναϊκής πόλης. Γενικά η περιοχή βρίθει αρχαίων ευρημάτων, καθώς εδώ υπήρχε στην αρχαιότητα η πόλη Υπερτελεάτον με τους φημισμένους ναούς του Απόλλωνα και του Ασκληπιού. Η πιθανή θέση της εντοπίστηκε κοντά στο χωριό Φοινίκι, 12 χλμ. ανατολικά της Ελαίας. Επίσης στην τοποθεσία Μποζά ανιχνεύτηκε η θέση της αρχαίας πόλης Κυπαρισσία.

O τόπος είναι κατάστικτος από βυζαντινά, αλλά και ενετικά κτίσματα και ναούς όπως ο βυζαντινός ναός, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου στη θέση Κρισά (14ος αιώνας) που έχει κηρυχτεί διατηρητέο μνημείο και το εσωτερικό του κοσμούν θαυμάσιες τοιχογραφίες.

Νοτιότερα από το χωριό της Ελαίας ξεδιπλώνονται οι αμμουδερές ακτές Τηγάνια και Μποζά, όπου υπάρχουν καντίνες, ντουζιέρες και παραλιακές ταβέρνες.

Η Πλύτρα και το Καραβοστάσι

Από την Ελαία ο επαρχιακός δρόμος Σπάρτης - Νεάπολης κατευθύνεται προς τα ενδιαφέροντα μεσόγεια χωριά Ασωπός και Παπαδιάννικα και στη συνέχεια κατηφορίζει προς τον Κόλπο της Ξυλής. Εδώ, στον κόρφο του κόλπου αναπτύσσεται το χωριό Πλύτρα με το ασφαλές λιμανάκι.

Βέβαια θα ήταν υπερβολή να πούμε πως ο σύγχρονος οικισμός της Πλύτρας παρουσιάζει κάποιο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, όμως το παραθαλάσσιο τμήμα του παλιού χωριού με τα παραδοσιακά, πέτρινα σπίτια, χτισμένα επάνω στα βράχια κερδίζει τις εντυπώσεις.

Επίνειο της Πλύτρας είναι το Καραβοστάσι που βρίσκεται στο βραχώδες βορειοδυτικό άκρο του κόλπου. Ανάμεσα στους δύο οικισμούς παρεμβάλλεται η Παχιά Αμμος, μια αξιοποιημένη παραλία με ψιλή και λευκή σαν ζάχαρη αμμουδιά, δημοφιλής κυρίως σε οικογένειες.

Το ακρωτήρι του Αρχάγγελου

Από την Πλύτρα συνεχίζουμε την προς Νότο πορεία μας και προσεγγίζουμε εύκολα την απλωτή παραλία της Χαραχιάς που θεωρείται μία από τις ομορφότερες και πιο άγνωστες ακρογιαλιές της Πελοποννήσου.

Η πρόσβαση με ασφάλτινο δρόμο γίνεται μόνο στο νότιο τμήμα της ακτής, έτσι μεγάλο μέρος της αμμουδιάς, που απλώνεται σε μήκος περίπου 1.500 μέτρων, παραμένει σχεδόν ερημικό, ακόμη και τον Αύγουστο, ιδίως το μέρος βορειότερα από το ποταμάκι.

Αμέσως μετά τη Χαραχιά, συναντάμε τη Χερσόνησο του Αρχάγγελου και τον ομώνυμο οικισμό να απαγκιάζει κάτω από τη βράχινη φτερούγα της. Παλιά (μέχρι τη δεκαετία του 1960) στην παραλιακή αυτή περιοχή υπήρχαν μερικές ψαράδικες κατοικίες, αφού εδώ βρίσκεται ένα από τα πιο αποδοτικά «νταλιάνια» του Μοριά όπου οι ντόπιοι με μόνιμα δίχτυα παγιδεύουν κοπάδια από μαγιάτικα και παλαμίδες. Σήμερα ο Αρχάγγελος έχει εξελιχθεί σε ένα ήπιων τόνων παραθεριστικό θέρετρο και διαθέτει υποδομές για όσους αγαπούν τις ήσυχες διακοπές. Επιπλέον η περιοχή έχει εύκολη πρόσβαση, τόσο προς τη Μονεμβασία, όσο και προς τα χωριά του Κάβο Μαλιά, τη Νεάπολη και την Ελαφόνησο.

Για τις βουτιές σας, εδώ θα έχετε πολλές εναλλακτικές επιλογές. Για εύκολη πρόσβαση θα προτιμήσετε την κοντινή παραλία Πυλά. Λίγο νοτιότερα θα βρείτε τα υπέροχα ευρύχωρα ακρογιάλια Μαραθιάς, Λίμνες, Παντάνασσα και Πλατανιάς που προσεγγίζονται από το μεσόγειο χωριό Ελίκα. Για απόλυτη ησυχία θα αναζητήσετε τις μικροσκοπικές αμμουδιές στη θέση Κουλεντιανός Πύργος.

Οι τροπικές παραλίες και η βυθισμένη πολιτεία

Λίγο βορειότερα από τη Νεάπολη, σε εκείνο το στενό σημείο του Λακωνικού Κόλπου όπου συναντάμε το χωριό Βιγλάφια (απ' όπου φεύγουν τα φέριμποτ για το διάσημο Ελαφονήσι), απλώνεται η αμμόγλωσσα της Πούντας με τις τροπικές παραλίες της.

Εδώ εντοπίζεται και ο υδροβιότοπος της Στρογγύλης, ο οποίος, παρά το μικρό του μέγεθος (η έκταση της λιμνούλας κυμαίνεται από 300 έως 600 στρέμματα), είναι σημαντικός καθώς έχουν καταμετρηθεί περισσότερα από 132 διαφορετικά είδη πτηνών. Η λιμνούλα βρίσκεται πάνω στον μεταναστευτικό αεροδιάδρομο των πουλιών που φεύγουν από τη Βόρεια Ευρώπη και μέσω Λακωνίας, Κυθήρων Αντικυθήρων καταλήγουν στην Αφρική.

Στη θέση «Παύλο Πέτρι» έχουν εντοπιστεί μέσα στη θάλασσα τα υπολείμματα μυκηναϊκής πολιτείας του 1680-1180 π.Χ. που καταστράφηκε από σεισμό. Το 2016-2018 ο Διεθνής Οργανισμός Μνημείων (World Monuments Fund) συμπεριέλαβε τον αρχαιολογικό χώρο στον κατάλογο (Watch List) με τους 50 περισσότερο απειλούμενους χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς στον πλανήτη. Η χαρτογράφηση και η καταγραφή της περιοχής από τους αρχαιολόγους συνεχίζεται και σήμερα.

Στα Βάτικα του Κάβο Μαλιά

Το οδοιπορικό μας στις ακτές του Λακωνικού Κόλπου ολοκληρώνεται στα Βάτικα, τη ναυτική πολίχνη της νότιας Λακωνίας που απέχει 120 χλμ. από τη Σπάρτη.

Η Νεάπολη, ή Βάτικα όπως συνηθίζουν ν’ αποκαλούν την πόλη τους οι ντόπιοι, χτίστηκε μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους και το 1837 έγινε πρωτεύουσα του Δήμου Βοιών Λακωνίας.

Η ονομασία Βάτικα εμφανίζεται στον Μεσαίωνα ως παραφθορά του αρχαίου ονόματος Βοιαί, της πόλης των Ελευθερολακώνων, η οποία άκμασε στην περιοχή και αναφέρεται από τον Παυσανία.

Σήμερα η Νεάπολη είναι μια μικρή επαρχιακή κωμόπολη με 2.500 μόνιμους κατοίκους –πληθυσμός που βέβαια μεγαλώνει αρκετά τους καλοκαιρινούς μήνες. Ο οικιστικός ιστός της απλώνεται κατά μήκος της ακρογιαλιάς, αλλά και προς τα μεσόγεια, γύρω από την κοίτη του ξεροπόταμου.

Στην προκυμαία και γύρω από τον μόλο βρίσκονται τα περισσότερα μαγαζιά που χτίστηκαν τα τελευταία χρόνια για τις ανάγκες των τουριστών, μα και αρκετά από τα παλιά κτίρια που στέγαζαν τις δημόσιες υπηρεσίες. Δεξιά κι αριστερά της προβλήτας, όπου δεσπόζει το άγαλμα του Ναύτη και δένει το τοπικό πλοίο που πιάνει Κύθηρα, ξεδιπλώνεται η αμμουδερή παραλία του Νερατζιώνα. Νοτιότερα της πόλης ξετυλίγουν τις ακροθαλασσιές τους οι ακτές Αμμίτσα, Παλαιόκαστρο, Τζουμάλα, Κόρακας.

Εξερευνήσεις και μια γαστρονομική έκπληξη

Ανηφορικός ασφάλτινος δρόμος απομακρύνεται από τη θάλασσα και με χαρακτηριστικά στριφογυρίσματα θα σας μεταφέρει στα μεσόγεια ναυτικά χωριά Λάχι και Αγιος Νικόλαος, απ’ όπου θα προσεγγίσετε τις βραχώδεις ακτές του Κάβο Μαλιά αλλά και τις κρυφές παραλίες που κρύβονται στον κόρφο του.

Στο χωριό Αγιος Νικόλαος, επάνω στον κεντρικό δρόμο θα βρείτε την παραδοσιακή ταβέρνα «Νεράιδα» όπου ο Παντελής και ο Γιώργος ετοιμάζουν καθημερινά εξαιρετικά πιάτα με διαλεγμένα τοπικά υλικά. Πρόκειται για μία από τις πιο ενδιαφέρουσες επιλογές για φαγητό μεσημέρι – βράδυ σε ολόκληρη τη Λακωνία και σημείο αναφοράς για τον Κάβο Μαλιά, που θα πρέπει σίγουρα να επισκεφθείτε.

Στο κοντινό χωριό Αγία Παρασκευή (3 χλμ. από τη Νεάπολη) θα αναζητήσετε το επισκέψιμο μεσαιωνικό κάστρο που οι ντόπιοι ονομάζουν Παλιόκαστρο. Εύκολα από εδώ θα ανηφορίσετε προς το Φαρακλό, το χωριό-μπαλκόνι της περιοχής, και θα συνεχίσετε ώς την Ανω Καστανιά (4 χλμ.) όπου θα δείτε το εντυπωσιακό σπήλαιο (πληροφορίες για επίσκεψη ομάδων και ξεναγήσεις www.kastaniacave.gr).

Η ευρύτερη περιοχή νότια της Νεάπολης και ώς το τρικυμισμένο ακρωτήρι του Κάβο Μαλιά, τόσο από την πλευρά του Λακωνικού Κόλπου, όσο και προς τη μεριά του Αιγαίου παρουσιάζει τεράστιο περιηγητικό ενδιαφέρον. Σύντομα θα σας την παρουσιάσουμε σε ένα εκτεταμένο οδοιπορικό όπου θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε την ανεκτίμητη οικολογική της αξία που δυστυχώς απειλείται από την εγκατάσταση δεκάδων βιομηχανικού τύπου ανεμογεννητριών.

📍 Διαμονή

Οι υπεύθυνοι των μονάδων που αναφέρουμε μας ενημέρωσαν κατόπιν επικοινωνίας ότι φέτος το καλοκαίρι θα λειτουργήσουν τηρώντας όλα τα επιβαλλόμενα μέτρα δημόσιας υγείας. Για επιπλέον πληροφορίες και διευκρινίσεις, πριν ξεκινήσετε θα πρέπει οπωσδήποτε να έρθετε σε επαφή μαζί τους.

◢ Νεάπολη

«Limira Mare»: απέχει μόλις 20 μέτρα από την καθαρή και οργανωμένη αμμουδερή παραλία και 300 μέτρα από το λιμάνι (τηλ. 27340- 22957)

◢ Ελαία

«Ελαία Μάρε»: οικογενειακή μονάδα, πάνω στη θάλασσα, 800 μέτρα από το χωριό με εύκολη πρόσβαση στη Μονεμβασιά, στην Ελαφόνησο και στη Μάνη (τηλ. 27320-57540)

◢ Αρχάγγελος

«Hotel Palazzo»: σε ελάχιστη απόσταση από τη θάλασσα, πολύ κοντά στο γραφικό λιμανάκι. Στα συν οι εξαιρετικές υπηρεσίες και το εστιατόριο που λειτουργεί απέναντι από το ξενοδοχείο, επάνω στο ακροθαλάσσι (τηλ. 27320-54111)

◢ Πλύτρα

«Σελήνη»: ξενοδοχείο ανεξάρτητων επιπλωμένων διαμερισμάτων, νότια από το λιμανάκι της Πλύτρας σε πολύ ήσυχο σημείο και κοντά στη θάλασσα (τηλ. 27320-83500).

📍Κείμενο - φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.com