Καθημερινότητα η ρατσιστική βία με αρωγό την απουσία λογοδοσίας

Καθημερινή υπόθεση έχει γίνει η ρατσιστική βία. Σχεδόν μία καταγγελία ρατσιστικής βίας την ημέρα καταγράφηκε το 2019, αριθμός που μόνο σαν κορυφή του παγόβουνου μπορεί να εκληφθεί, δεδομένου ότι πολλά θύματα ρατσιστικής βίας δεν την καταγγέλλουν επειδή φοβούνται.

Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά κατά τη χθεσινή διαδικτυακή παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, τεκμηριώθηκαν 100 περιστατικά με 104 θύματα τα οποία έδωσαν συνέντευξη στο Δίκτυο. Από αυτά τα περιστατικά, μόλις 19 είχαν καταγγελθεί και στην αστυνομία, η οποία μόνο πέρσι δέχθηκε 282 καταγγελίες. Αθροίζονται έτσι 261 μοναδικές καταγγελίες στην αστυνομία και άλλες 100 στο Δίκτυο, συνολικά 361 καταγγελίες ρατσιστικής βίας.

Την απροθυμία των θυμάτων να καταγγείλουν τις επιθέσεις μπορεί να αποκαλύπτει το γεγονός ότι σχεδόν στο ένα τέταρτο των περιστατικών οι δράστες ήταν είτε ένστολοι (17 περιστατικά) είτε δημόσιοι λειτουργοί (9 περιστατικά). Μάλιστα, έξι περιπτώσεις ένστολης ρατσιστικής βίας στρέφονταν κατά ανηλίκων.

Πέρα από τη βία των κρατικών λειτουργών, υπάρχει και άλλη μία θεσμική βία, η βία της μη πρόληψης: όπως αποκάλυψε η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Μαρία Γαβουνέλη, η χώρα μας δεν έχει ένα εθνικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της ρατσιστικής βίας που όχι απλώς θα σχεδιάζει προληπτικές δράσεις, αλλά θα παρακολουθεί και τη δικαστική έκβαση των υπό διερεύνηση υποθέσεων.

Επιπλέον, το σχετικό εθνικό όργανο που εποπτεύεται από τον γενικό γραμματέα Δικαιοσύνης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Πάνο Αλεξανδρή, δεν συνήλθε ούτε μία φορά το προηγούμενο διάστημα των αυξημένων αναγκών λόγω των ειδικών συνθηκών.

Σύμφωνα με τα γενικά χαρακτηριστικά των επιθέσεων, τα περισσότερα θύματα προέρχονται από δύο κατηγορίες: είτε αλλοδαποί-μετανάστες, μετανάστριες, πρόσφυγες ή άτομα που ζητούν άσυλο (51 περιπτώσεις) είτε ΛΟΑΤΚΙ (44 περιπτώσεις), με την τελευταία κατηγορία να σημειώνει αύξηση από το 2018. Οι επιθέσεις έγιναν κυρίως σε δημόσιους χώρους, πλατείες, πάρκα, δρόμους (35 περιστατικά), στα σπίτια των θυμάτων (9 περιστατικά), σε δημόσιες υπηρεσίες (8 περιστατικά) κ.α.

Καθημερινός ρατσισμός

Σε ό,τι αφορά τα χαρακτηριστικά των επιθέσεων, οι 42 είχαν αποτέλεσμα την πρόκληση σωματικής βλάβης και οι 40 αφορούσαν λεκτική βία, απειλές και εξύβριση. Ανησυχία προκαλούν το ένα περιστατικό ανθρωποκτονίας που αφορά Νιγηριανό στο Αστυνομικό Τμήμα της Ομόνοιας πέρσι τον Φεβρουάριο, με το σχετικό πόρισμα να μην έχει ακόμη καταλήξει, αλλά και δύο βιασμοί, ο ένας ανηλίκου.

Ανησυχητικό είναι επίσης το γεγονός ότι σε 16 περιπτώσεις τα θύματα ήταν ανήλικοι, ενώ ανήλικοι ήταν και οι δράστες σε 6 περιπτώσεις. Οι δράστες ήταν Ελληνες στις 80 περιπτώσεις, κυρίως άνδρες. Σε 52 επιθέσεις έδρασαν σε ομάδες. Ανάμεσα στους δράστες, σε δύο περιπτώσεις αναφέρονται οι εργοδότες και σε 10 περιστατικά είχαν στοιχεία που τους συνδέουν με εξτρεμιστικές ομάδες.

Αυτό που ανέδειξε όμως η χθεσινή συνέντευξη Τύπου από την ποιοτική ανάλυση των περιστατικών είναι η αυξητική τάση του ρατσισμού της καθημερινότητας: λεκτικές επιθέσεις που μπορεί να δεχθούν τα θύματα από πολίτες (57 περιπτώσεις) στον δρόμο, στη γειτονιά τους, ακόμη και μέσα στο λεωφορείο. Σε ό,τι αφορά τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, ακόμη και μέσα στο σπίτι τους, από την οικογένειά τους. Συμπεριφορές που στοχοποιούν τη διαφορετικότητα, προλειαίνοντας το έδαφος στην εκδήλωση βίας, που η θεσμική ανεπάρκεια τελικά νομιμοποιεί είτε υποδαυλίζοντας τον θεσμικό ρατσισμό με την ξενόφοβη ρητορική πολιτικών είτε καθυστερώντας στην απονομή δικαιοσύνης, περνώντας το μήνυμα της ανοχής και της ατιμωρησίας. Ως παράδειγμα αναφέρθηκε το πογκρόμ που εξαπολύθηκε κατά των προσφύγων στην κεντρική πλατεία της Μυτιλήνης πριν από δύο χρόνια, με τους δράστες να μην έχουν καν κληθεί σε απολογία.

Αρκετοί εκπρόσωποι από τις 47 οργανώσεις που συγκροτούν το Δίκτυο πήραν τον λόγο για να ζητήσουν να χρηματοδοτηθούν προγράμματα ενσωμάτωσης και όχι φράχτες και να φωτίσουν όψεις της ρατσιστικής βίας που καταντά θεσμική καθώς δεν λείπουν οι νόμοι αλλά η εφαρμογή τους, δηλαδή «οι καταδικαστικές αποφάσεις ώστε να σταλεί το μήνυμα καταδίκης της ρατσιστικής βίας στις αρχές, την κοινωνία, και τους μελλοντικούς δράστες», όπως τόνισε ο Θανάσης Καμπαγιάννης, μέλος της πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής. Εδωσε παραδείγματα επιθέσεων στις οποίες οι δράστες δεν παραπέμφθηκαν στη Δικαιοσύνη, αφήνοντας έτσι ανυπεράσπιστους τους ευάλωτους απέναντι σε όσους εγκληματούν εις βάρος τους.

Για αμεριμνησία των αρχών που θρέφει τα αρνητικά στερεότυπα και μεταφράζεται σε θεσμικό ρατσισμό μίλησε η εκπρόσωπος της Ελληνικής Ενωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελλη Βαρχαλαμά. Οπως σημείωσε, όταν επισφραγίζεται το ακαταδίωκτο των ρατσιστικών επιθέσεων καθίσταται ακόμη δυσχερέστερη η προστασία των μεταναστών χωρίς χαρτιά, συντελώντας έτσι στην επέκταση των φαινομένων τύπου Μανωλάδας και μειώνοντας την απόσταση από τις λεκτικές προκλήσεις στην άσκηση βίας.

Και πώς να χαρακτηριστεί η θεσμική ανεπάρκεια που αφήνει στον δρόμο αναγνωρισμένους πρόσφυγες χωρίς μέτρα ένταξης ή παρατείνει αδικαιολόγητα την καραντίνα για λόγους δημόσιας υγείας στις δομές προσφύγων και μεταναστών και μόνο σ’ αυτές, χωρίς μάλιστα να υπάρχει κρούσμα; Πού να κατατάξει κανείς τις επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης σε υπερσυνωστισμένους καταυλισμούς που αναπόφευκτα δημιουργούν εντάσεις; Πού να κατατάξει τη μη αποσυμφόρηση των νησιών που έχει μετατρέψει τις αλληλέγγυες κοινωνίες σε ξενόφοβες; Τι συνιστούν οι δηλώσεις περί κλειστών κέντρων κράτησης που δημιουργούν φοβικά σύνδρομα για αυτούς τους ανθρώπους; Ο εκπρόσωπος της Υπατης Αρμοστείας, Φιλίπ Λεκλέρκ, που έθεσε τα παραπάνω ζητήματα, απέφυγε τους χαρακτηρισμούς, ωστόσο ανέφερε ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι σαν και μας και έτσι οφείλουμε να τους συμπεριφερόμαστε...

Επικίνδυνο το μείγμα που συνθέτουν αυτές οι παραλείψεις. Ιδιαίτερα στους καιρούς αβεβαιότητας όπως αυτούς που ζούμε. Ετσι έρχεται ως φυσική συνέπεια ότι στο στόχαστρο μπαίνουν και όσοι συμπαραστέκονται στους ευάλωτους και ότι αυτή η απάνθρωπη πολιτική εργαλειοποιεί τους ανθρώπους. Ετσι ώστε, αντί να βλέπουμε τα θύματα του πολέμου ή των οργανωμένων κυκλωμάτων τράφικινγκ, να κάνουμε λόγο για εκδιδόμενες αλλοδαπές, θυματοποιώντας για άλλη μία φορά τα θύματα, όπως παρατήρησε η εκπρόσωπος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, Χρυσάνθη Ζαχάρωφ.

Κάπως έτσι, με την απουσία λογοδοσίας και πολιτικής, η ρατσιστική βία εμπεδώνεται και γίνεται καθημερινότητα...