Ο νέος κορονοϊός δεν μεταδίδεται από κουνούπια

Tο αποφασιστικό ερώτημα, κατά τις καλοκαιρινές ημέρες, είναι αν τα κουνούπια μπορούν να μεταφέρουν τον κορονοϊό από έναν άνθρωπο που πάσχει από τη νόσο COVID-19 σε άλλους υγιείς ανθρώπους; Αν, δηλαδή, ο νέος κορονοϊός μπορεί να φιλοξενείται και να αναπαράγεται στο κοινό κουνούπι («Culex pipiens») ή στο εξαιρετικά επιθετικό κουνούπι-τίγρης («Aedes albopictus») που μας επιτίθενται μαζικά το καλοκαίρι;

Μετά το ανθρώπινο είδος, τα κουνούπια είναι αναμφίβολα ένα από τα πιο θανατηφόρα έμβια όντα του πλανήτη. Η ελονοσία, ο κίτρινος πυρετός, ο δάγκειος πυρετός και η εγκεφαλίτιδα είναι μερικές από τις πιο γνωστές ασθένειες που μεταδίδονται στους ανθρώπους μέσω κουνουπιών.

Ωστόσο, τα περισσότερα είδη κουνουπιών δεν είναι βλαπτικά για το είδος μας: από τα περίπου 3.500 είδη κουνουπιών που υπάρχουν στον πλανήτη μόνο 200 είδη τρέφονται με ανθρώπινο αίμα.

Παρ’ όλα αυτά, τουλάχιστον 800 χιλιάδες άνθρωποι εξακολουθούν να πεθαίνουν ετησίως από νόσους που μεταδίδονται από κουνούπια. Μολυσματικές ασθένειες που, τα τελευταία χρόνια, βρίσκονται σε έξαρση και εξαπλώνονται πολύ πιο εύκολα σε εντελώς απρόσμενες γεωγραφικές περιοχές λόγω της κλιματικής αλλαγής και της παγκοσμιοποίησης. Ετσι, για παράδειγμα, ο ιός Ζίκα έχει πια παγκόσμια εξάπλωση, ενώ ο ιός του δυτικού Νείλου δίνει κάθε χρόνο πολλά κρούσματα και θανάτους στην Ευρώπη. Μήπως το ίδιο ισχύει και για τον κορονοϊό Sars CoV-2 της τρέχουσας πανδημίας;

Διυλίζοντας τον κώνωπα

Σύμφωνα με τις σχετικές ανακοινώσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν ενδείξεις ή τεκμηριωμένα στοιχεία που να δείχνουν ότι ο νέος κορονοϊός μπορεί να μεταδοθεί μέσω των κουνουπιών. Επίσης, το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) διευκρινίζει ότι, μέχρι σήμερα, δεν έχουμε καθόλου στοιχεία που να επιβεβαιώνουν ότι ο ιός Sars CoV-2 ή οι προγενέστεροι κορονοϊοί (SARS, MERS) μπορούν να μεταδοθούν από τα κουνούπια ή από τα τσιμπούρια (κρότωνες).

Ο νέος κορονοϊός είναι ιός που πλήττει πρωτίστως το αναπνευστικό μας σύστημα και μεταδίδεται μέσω σταγονιδίων σάλιου ή ρινικών απεκκρίσεων, που παράγονται όταν ένα μολυσμένο από τον ιό άτομο βήξει ή φτερνιστεί. Επομένως, για να μπορέσει ο νέος ιός να μολύνει έναν υγιή άνθρωπο μέσω του τσιμπήματος από κουνούπι, πρέπει ο κορονοϊός να είναι σε θέση να αναπαραχθεί μέσα στο κουνούπι και, κατόπιν, να μεταδοθεί στον άνθρωπο.

Αυτό, όμως, είναι μια πολύ σύνθετη διαδικασία. Για να μεταφέρει τον ιό στον υγιή άνθρωπο το κουνούπι πρέπει κατ’ αρχάς να «αντλήσει» μια ικανή ποσότητα ιού, τσιμπώντας το μολυσμένο άτομο. Στη συνέχεια ο κορονοϊός πρέπει όχι μόνο να καταφέρει να επιβιώσει κατά τη διαδικασία της πέψης αλλά και να αναπαραχθεί μέσα στο κουνούπι. Κατόπιν, πρέπει να διαπεράσει το κοιλιακό τοίχωμα του κουνουπιού προκειμένου να φτάσει στο κοίλωμα, την κύρια σωματική κοιλότητα του κουνουπιού, και από εκεί να προχωρήσει προς τους σιελογόνους αδένες, από όπου πρέπει να αποβληθεί μαζί με τις υπόλοιπες σιελικές εκκρίσεις του κουνουπιού.

Ούτε ο νέος κορονοϊός ούτε οι προηγούμενοι κορονοϊοί έχουν δείξει, μέχρι τώρα, ότι είναι σε θέση να κάνουν κάτι τέτοιο. Μάλιστα, πριν από τρεις ημέρες ανακοινώθηκε στην Ιταλία ότι δύο ερευνητικές ομάδες στη Βενετία κατάφεραν να επιβεβαιώσουν πειραματικά αυτή την αδυναμία μετάδοσης του νέου κορονοϊού από κουνούπια. Τα πειράματα πραγματοποιήθηκαν παράλληλα από ερευνητικές ομάδες στο Ανώτατο Υγειονομικό Ινστιτούτο και στο Πειραματικό Ινστιτούτο Ζωο-προφύλαξης και αφορούσαν τα δυο πιο γνωστά είδη κουνουπιών.

Πράγματι, σύμφωνα με τους Ιταλούς ερευνητές, ο κορονοϊός δεν μπορεί να αναπαράγεται και να μεταδίδεται στους ανθρώπους ούτε από το κοινό κουνούπι («Culex pipiens») ούτε από το εξαιρετικά επιθετικό κουνούπι-τίγρης («Aedes albopictus»), δύο είδη κουνουπιών που μας επιτίθενται μαζικά τα καλοκαίρια.

Αλλοι ιοί και άλλοι μολυσματικοί παράγοντες μπορούν να αναπαράγονται στο πεπτικό σύστημα αυτών των κουνουπιών και αφού μεταφερθούν στους σιελογόνους αδένες τους μπορούν να εκκρίνονται από το κεντρί των κουνουπιών στο αίμα των ανθρώπων. Ο νέος κορονοϊός, εντούτοις, δεν φαίνεται να μπορεί να ξεπεράσει τα όρια του πεπτικού συστήματος του κουνουπιού και επομένως παραμένει εγκλωβισμένος εντός του, μέχρι που καταστρέφεται ολοκληρωτικά.

Το γεγονός όμως ότι ο κορονοϊός δεν μεταδίδεται από τα κουνούπια δεν θα πρέπει να μας κάνει να εφησυχάζουμε και να λησμονούμε το πόσο επικίνδυνα είναι αυτά τα έντομα ως φορείς άλλων πολύ σοβαρών μεταδοτικών ασθενειών, οι οποίες μπορούν να επιβαρύνουν όσους έχουν μολυνθεί από τον κορονοϊό. Συνεπώς, μάλλον δεν πρέπει να χαλαρώσουμε τα μέτρα προστασίας μας από τα τσιμπήματα των κουνουπιών.