«Ο πολιτισμός δεν έχει τη θέση που του πρέπει στην Ε.Ε.»

Εκλεισε έναν χρόνο ως ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ο γνωστός και αγαπημένος πολλών ηθοποιός Αλέξης Γεωργούλης. Είχαμε συνομιλήσει λίγο πριν από τις περσινές ευρωεκλογές και λίγο μετά, το ένστικτό του πως «όλα θα πάνε καλά» επιβεβαιώθηκε, με τον ίδιο να διαβαίνει την είσοδο της Ευρωβουλής, καλούμενος να ενσαρκώσει έναν νέο «ρόλο» αυτή τη φορά, αυτόν του ευρωβουλευτή, κερδίζοντας 117.600 ψήφους στη δεύτερη αυτή προσπάθειά του να ασχοληθεί με τα κοινά (είχε υπάρξει και υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος το 2014 στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Λάρισα).

Σε εκείνη τη συνέντευξη μας είχε δηλώσει «απολιτίκ», αποφάσισε τελικά να συμπλεύσει με τον ΣΥΡΙΖΑ, τον οποίο, ωστόσο, ούτε τότε μα ούτε και τώρα επιθυμεί να δηλώσει ότι ψήφισε ή πρόκειται να ψηφίσει. «Ο πολιτισμός είναι πέρα από κομματικά χρώματα», δήλωνε και φαίνεται πως μένει σταθερός σε αυτή την πεποίθησή του.

● Κλείσατε έναν χρόνο στην Ευρωβουλή. Ποια θα λέγατε ότι είναι τα κύρια στοιχεία τα οποία έχετε αποκομίσει από αυτή τη νέα σας εμπειρία;

Εχουμε να τα πούμε κι εμείς έναν χρόνο. Θυμάμαι, είχαμε συναντηθεί πριν από τις εκλογές. Αν και πλέον χωρίζουμε τον χρόνο πριν από τον COVID-19 και μετά... Ομολογουμένως ήταν ένας δύσκολος χρόνος για όλο τον κόσμο! Ειδικά από τη στιγμή που ήρθε στη ζωή μας ο COVID-19. Τους τελευταίους σχεδόν 6 μήνες, η σημασία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν περισσότερο εμφανής, καθώς η πανδημία, παγκόσμιο και πανευρωπαϊκό φαινόμενο, ανέδειξε τη σημασία και την αξία του συντονισμού για την εκπροσώπηση 477 εκατομμυρίων πολιτών.

Ηδη πριν από τον COVID-19, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμμετείχα και συνεχίζω να συμμετέχω ως τακτικό μέλος στην Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας και στην Επιτροπή Αναφορών. Από αυτή μου τη θέση, δυστυχώς αυτό που έχω αποκομίσει είναι ότι ο πολιτισμός δεν έχει τη θέση που του πρέπει στην Ε.Ε., για να μην πω ότι σταδιακά μειώνεται κιόλας. Θυμάστε την αρχική μου διαμαρτυρία για τα χαρτοφυλάκια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα οποία έλειπε ακόμα και η λέξη «πολιτισμός»! Ευτυχώς επανήλθε ύστερα από προσπάθεια.

● Ως νέος ευρωβουλευτής και μάλιστα της Αριστεράς, τι έχετε καταλάβει; Μπορεί τελικά να γίνει έργο (πραγματικό έργο) στην Ευρωβουλή;

Η ομάδα της Αριστεράς στην Ευρωβουλή έχει μικρή ισχύ. Είναι δηλαδή αριθμητικά από τις πιο μικρές πολιτικές ομάδες. Ωστόσο, είμαστε αρκετά δραστήριοι. Αυτό που συχνά αναζητάμε είναι συνεργασίες με άλλες πολιτικές ομάδες. Το Κοινοβούλιο στην ουσία έχει τρεις αρμοδιότητες: νομοθετική (εγκρίνει ή απορρίπτει νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής μαζί με το Συμβούλιο), εποπτική (ασκεί δημοκρατικό έλεγχο σε όλα τα όργανα μέσω αναφορών και ερωτήσεων στην Επιτροπή) και δημοσιονομική (σε σχέση με τον προϋπολογισμό της Ε.Ε.).

Το σημαντικότερο μέρος της δουλειάς ενός ευρωβουλευτή είναι μέσα στις επιτροπές που συμμετέχει, όπου στην ουσία γίνεται η προετοιμασία της νομοθεσίας που θα πάει προς ψήφιση στην Ολομέλεια. Εκεί οι βουλευτές μπορούν να κάνουν έργο μαζί με τους συνεργάτες τους, προτείνοντας ή απορρίπτοντας νομοθετικές τροποποιήσεις ή και ολόκληρα νομοσχέδια.

● Είστε επικεφαλής της πρωτοβουλίας «Cultural Creators Friendship Group». Πού στοχεύει και τι πρακτικό αποτέλεσμα μπορεί αυτή να φέρει;

H Ομάδα Φιλίας Πολιτιστικών Δημιουργών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δημιουργήθηκε για να φέρει κοντά τους ευρωβουλευτές που ενδιαφέρονται για τα ζητήματα του πολιτισμού. Ξεκίνησε ως μια πρωτοβουλία που στόχο είχε ν' αναδείξει τις ανάγκες των δημιουργών. Είναι η μόνη διακομματική ομάδα που ασχολείται με αυτά τα θέματα κι έχει μια οριζόντια προσέγγιση, με συμμετοχές από διαφορετικές πολιτικές ομάδες και διαφορετικές επιτροπές του Κοινοβουλίου, με σκοπό να διαβουλεύεται με τους ευρωπαϊκούς φορείς.

Με την πρόσφατη διακήρυξή μας, η οποία αποτελεί δική μου πρωτοβουλία, θέσαμε 8 βασικά ζητήματα για τον πολιτισμό και τους δημιουργούς και κυρίως για τη χρηματοδότησή τους μέσα από το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027, ανταποκρινόμενοι στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας σε όλη την Ευρώπη. Πρακτικά, επειδή η Ε.Ε. έχει συμπληρωματικές αρμοδιότητες στον τομέα του πολιτισμού, δηλαδή στηρίζει, συντονίζει ή συμπληρώνει τη δράση των κρατών-μελών, θεωρώ ότι όσο περισσότεροι «φωνάζουμε» με προτάσεις πάντα, τόσο καλύτερα αποτελέσματα θα έχουμε σε αυτή την κρίση, όπου ο τομέας του πολιτισμού έχει πληγεί περισσότερο από κάθε άλλον.

● Τι ακριβώς συμβαίνει με τα ευρωπαϊκά κονδύλια για τον πολιτισμό;

Υποστηρίζω φανατικά το #Double4Culture, δηλαδή τουλάχιστον τον διπλασιασμό των κονδυλίων για τον πολιτιστικό και δημιουργικό τομέα, στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027. Στη τελευταία σύνοδο κορυφής του Ιουλίου, για το ευρωπαϊκό πακέτο στήριξης της Ευρώπης και το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027, οι εισηγήσεις προς το Συμβούλιο της Ολλανδίας, της Αυστρίας, της Δανίας και της Σουηδίας ήταν να περικοπούν τα προγράμματα πολιτισμού.

Εδώ κινητοποιηθήκαμε πολύ με την Ομάδα Φιλίας των Πολιτιστικών Δημιουργών -που συζητήσαμε πριν- στέλνοντας επιστολή σε όλες τις κυβερνήσεις, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, παρουσιάζοντας την τραγική κατάσταση που βρίσκεται ο κόσμος της τέχνης και του πολιτισμού.

Τελικά τα κονδύλια για το Πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» προς το παρόν μένουν στα επίπεδα της πρότασης της Επιτροπής του 2018, δηλαδή στο 1,642 δισ. ευρώ... Θα μου πεις, είναι αρκετό για τον τομέα που έχει πληγεί τόσο βάναυσα; Οχι, φυσικά δεν είναι! Η θέση και των 38 ευρωβουλευτών που έχουμε υπογράψει τη διακήρυξη είναι διπλασιασμός του Προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» και συμπερίληψη του πολιτισμού στα εθνικά σχέδια αξιοποίησης των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης.

● Εξαιτίας της πανδημίας βγήκε στην επιφάνεια το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων των καλλιτεχνών που δρουν (πλέον) κυρίως μέσω των διαφόρων ψηφιακών πλατφορμών κ.λπ. Ποια η στάση της Ε.Ε. και τι γίνεται με αυτό το θέμα;

Με την οδηγία του 2019 περί πνευματικών δικαιωμάτων ενισχύθηκε η δυνατότητα των κατόχων πνευματικών δικαιωμάτων, κυρίως δημιουργών, όπως οι μουσικοί, οι ερμηνευτές, οι σεναριογράφοι, καθώς και οι δημοσιογράφοι, ώστε να μπορούν να διαπραγματευτούν καλύτερες συμβάσεις για τη χρήση των έργων τους τα οποία εμφανίζονται σε διαδικτυακές πλατφόρμες. Αυτό επιτυγχάνεται καθιστώντας τις διαδικτυακές πλατφόρμες απευθείας υπόλογες για το περιεχόμενο που αναρτάται σε αυτές.

Εν μέσω COVID-19 ανέπτυξα την πρωτοβουλία να στείλουμε μια επιστολή προς τις μεγαλύτερες πλατφόρμες που λειτουργούν στην Ε.Ε. (facebook, microsoft, disney, apple, spotify, netflix, youtube, google) την οποία και συνυπέγραψαν 52 ακόμα ευρωβουλευτές από άλλες πολιτικές ομάδες και όλοι της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, ζητώντας την εθελοντική συνεισφορά τους για τη στήριξη του καλλιτεχνικού κόσμου και τη δημιουργία νέων χρηματοδοτικών εργαλείων για τη στήριξη των δημιουργών.

Ο λόγος είναι ότι για τις πλατφόρμες ανέβηκαν η ορατότητα και η χρήση τους εν μέσω lockdown, ενώ η συνεισφορά στους καλλιτέχνες μένει σταθερή βάσει συμφωνιών παραχώρησης που συνάφθηκαν πριν από την κρίση της πανδημίας. Εδώ υπάρχει κι ένα νομικό κενό που δεν λύθηκε στην προηγούμενη θητεία, με την οδηγία που προαναφέραμε για τα πνευματικά δικαιώματα και αφορά το πώς θα διανέμονται αυτά τα έσοδα. Η πρωτοβουλία μας επιστεγάστηκε με την παραδοχή του Τιερί Μπρετόν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν μπορεί παρά να αναμένει οι πλατφόρμες να έρθουν εθελοντικά για να συνδράμουν. Και να μην ξεχνάμε ότι ο δρόμος είναι πολύ πιο μακρύς, καθώς μαζί με τα πνευματικά δικαιώματα έχουμε και τα συγγενικά δικαιώματα, για τα οποία ευελπιστώ ότι σε αυτή τη θητεία θα υπάρξει μια λύση.

● Εν τέλει, η Ε.Ε. ενδιαφέρεται για τον πολιτισμό; Η Eurostat έχει στοιχεία;

Η κρίση του COVID-19 δημιούργησε μια τεράστια ανάγκη για τη χάραξη μιας μακροχρόνιας και βιώσιμης πολιτικής για τον πολιτισμό. Προς μεγάλη μας έκπληξη όταν αναζητήσαμε στοιχεία με τους συνεργάτες μου, βρήκαμε στην έκθεση της Eurostat του 2019 στοιχεία από το 2016. Με την ταχύτητα που συμβαίνουν όλα τα πράγματα σήμερα, μπορούμε να πούμε ότι τα στοιχεία 2016-2018 δεν επαρκούν. Γι' αυτό αναλάβαμε την πρωτοβουλία να στείλουμε επιστολή ως γραφείο, για την ανάγκη επικαιροποιημένων, επαρκών, ποιοτικών και αξιοποιήσιμων στοιχείων για όλους τους κλάδους του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα, ώστε να μπορούμε να εκφράζουμε εμπεριστατωμένη άποψη και να μπορούμε να είμαστε εύστοχοι και αποτελεσματικοί στις προτάσεις μας.

● Παράλληλα, δραστηριοποιείστε και στην Ελλάδα και ειδικά στα δικά σας μέρη, στη Λάρισα. Μιλάω για την «Υιοθεσία μονοπατιών». Τι ακριβώς κάνετε; Και με ποιο σκοπό;

Από την αρχή της πανδημίας, βρέθηκα στη Λάρισα στο σπίτι μου και η υιοθεσία του μονοπατιού σε συνεργασία με τον Δήμο Αγιάς είναι μια πρωτοβουλία που προέκυψε τις ημέρες εκείνες. Επειτα από διαβούλευση με τον δήμαρχο και τον αντιδήμαρχο Πολιτισμού είδαμε ότι είναι μια κίνηση ικανή και αναγκαία για να βοηθήσει μακροπρόθεσμα τον τόπο.

Η πρωτοβουλία έχει σκοπό τη προστασία και συντήρηση του φυσικού οικοσυστήματος της περιοχής και βασίζεται στο τρίπτυχο: προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, συμμετοχή της κοινωνίας, ενίσχυση της τοπικής οικονομίας. Με άλλα λόγια, ανέλαβα να καθαρίσω και να διατηρώ καθαρή την έκταση των 12 χιλιομέτρων όπου εκτείνεται το μονοπάτι, για να μπορούν οι επισκέπτες να απολαμβάνουν μια περιπατητική διαδρομή μοναδικής ομορφιάς.

Η δράση ξεκίνησε στις 5 Ιουνίου 2020, που είναι η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. Τη δράση αυτή τη φιλοξένησε και ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών στην επίσημη σελίδα του. Τον Ιούλιο κάναμε τη χάραξη των τριών διαδρομών διαβαθμισμένης δυσκολίας και τον καθαρισμό. Τον Σεπτέμβριο θα γίνει η ονοματοδοσία και θα ξεκινήσουμε να κάνουμε δράσεις για να διατηρείται ζωντανό και προσιτό στο κοινό.

● Πιστεύετε ότι η τουριστική πολιτική στη χώρα θα μπορούσε να αναβαθμιστεί αν αναδεικνύονται στη ουσία τους και χωρίς την εμπορική τους χρήση ως πρώτιστο πολιτιστικά μνημεία (φυσικά ή ανθρώπινα δημιουργήματα);

Φυσικά. Μάλιστα, αυτό που έχω να σας πω είναι ότι σύμφωνα με έρευνα της UNESCO, το 40% των τουριστών παγκοσμίως αναζητεί τουριστικό προορισμό βάσει του πολιτιστικού προϊόντος μιας χώρας. Επομένως, όχι μόνο τα πολιτιστικά μνημεία αλλά και η σύγχρονη παραγωγή πολιτιστικού προϊόντος αποτελούν στοιχεία για την ανάκαμψη του τουρισμού μας.

● Μία τελευταία ερώτηση: Την τελευταία φορά που συνομιλήσαμε, λίγο πριν από τις ευρωεκλογές, σας είχα ρωτήσει τι θα ψηφίσετε στις επερχόμενες βουλευτικές (δεν είχε ανακοινωθεί ακόμη ότι θα γίνονταν Ιούλιο) και μου είχατε απαντήσει «δεν ξέρω». Ξέρετε πλέον; Εννοώ, είστε μήπως περισσότερο κομματικά ευσταθής ή δηλώνετε και πάλι ακομμάτιστος, όπως μου είχατε πει τότε;

Ο πολιτισμός, ένας τομέας που θέλω και με ενδιαφέρει να εκπροσωπώ, είναι πέρα και πάνω από κομματικές επιλογές. Θα ήταν λάθος να γίνει μπλε, πράσινος, κόκκινος ή βυσσινί. Το τι ψηφίζω είναι μία άλλη υπόθεση. Χαίρομαι που τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία όσο και οι συνάδελφοί μου στην Ευρωβουλή κατανοούν ότι το να κάνεις κάτι καλό για τον πολιτισμό στη χώρα σου και στην Ε.Ε. είναι κάτι που χρειάζεται ευρύτερη συναίνεση και δεν είναι πεδίο κομματικού ανταγωνισμού. Με αυτή τη λογική, από τη στιγμή που ξέσπασε ο COVID-19 συνεργάστηκα με όλες τις πολιτικές ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και πιστεύω ότι μόνο έτσι μπορούμε να φέρουμε αποτέλεσμα. Πιστεύω ότι σε καιρούς κρίσης, η συνεργασία και η αλληλεγγύη είναι το ζητούμενο.