Προσβολή Ερντογάν στην Μέρκελ |

Tο σκηνικό που είχε στηθεί στην Ε.Ε. τις παραμονές της προηγούμενης Συνόδου Κορυφής για τις ευρω-τουρκικές σχέσεις θέλει να επαναφέρει η γερμανική Προεδρία ενόψει της νέας Συνόδου στις 15 και 16 Οκτωβρίου, παρά το γεγονός ότι η Αγκυρα συνεχίζει τις προκλητικές ενέργειες με στόχο να επιβάλει τη δική της ατζέντα στην Ελλάδα και την Κύπρο για την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και στο Κυπριακό.

Στις αρχές της εβδομάδας ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χ. Μάας προγραμματίζει επισκέψεις σε Λευκωσία, Αθήνα και Αγκυρα, σε μία προσπάθεια αναθέρμανσης της διαμεσολαβητικής πρωτοβουλίας του Βερολίνου που κινδυνεύει να περιπέσει σε αχρησία.

Το Βερολίνο

Η νέα πρόκληση της Τουρκίας με το άνοιγμα της παραλίας των Βαρωσίων στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου και μάλιστα με ανακοίνωση του Τ. Ερντογάν λίγη ώρα μετά από τηλεδιάσκεψη που είχε με την Α. Μέρκελ την περασμένη Τρίτη, ήταν για το Βερολίνο μία βαριά προσβολή προς την καγκελάριο, η οποία σύμφωνα με τους στενούς της συνεργάτες έχει πάρει προσωπικά το ζήτημα της Ανατολικής Μεσογείου και κατ’ επέκταση την εξομάλυνση των σχέσεων Ε.Ε.-Τουρκίας.

Η καγκελαρία δεν έκανε καμία ανακοίνωση για το περιεχόμενο της συζήτησης που έγινε στον απόηχο της απόσυρσης του ερευνητικού πλοίου «Γιαβούζ» από την ΑΟΖ της Κύπρου και ως επόμενο βήμα αποκλιμάκωσης της έντασης αναμενόταν και η απόσυρση του «Μπαρμπαρός». Το «Μπαρμπαρός», σύμφωνα με το κυπριακό πρακτορείο ειδήσεων, αποχώρησε το βράδυ της Πέμπτης από την ΑΟΖ της Κύπρου, δέκα ημέρες πριν από τη λήξη της Navtex. Για τα Βαρώσια είναι άγνωστο εάν η Α. Μέρκελ είχε ενημέρωση από τον πρόεδρο της Τουρκίας. Σε κάθε περίπτωση πάντως διέθετε διπλωματική πληροφόρηση για τη νέα τουρκική πρόκληση, την οποία δεν μπόρεσε να αποτρέψει.

Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Ν. Αναστασιάδης έχει προαναγγείλει ότι θα θέσει το άνοιγμα των Βαρωσίων στη Σύνοδο της Ε.Ε. στις 15 και 16 Οκτωβρίου και σύμφωνα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Κ. Κούσιο θα απευθύνει το ερώτημα εάν η περίοδος χάριτος, που έχει δοθεί στην Τουρκία μέχρι τη Σύνοδο του Δεκεμβρίου, επενεργεί εποικοδομητικά ή αντιθέτως αφήνει ελεύθερο το πεδίο για νέες τουρκικές προκλήσεις.

Η Κύπρος δεν περιμένει αλλαγή της απόφασης της προηγούμενης Συνόδου που έγινε στις 2 και 3 Οκτωβρίου, επιθυμεί όμως μία ξεκάθαρη προειδοποίηση προς την Αγκυρα στο πλαίσιο και της δήλωσης του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών που εξέτασε την κυπριακή προσφυγή χθες το βράδυ.

Με το άνοιγμα των Βαρωσίων και τη δήλωση καθολικής επέκτασης της απόφασης στην Αμμόχωστο, η Τουρκία έχει δυναμιτίσει εκ προοιμίου τον νέο γύρο συνομιλιών για το Κυπριακό, σε βασικά κεφάλαια, όπως το περιουσιακό, το εδαφικό και το διοικητικό πλαίσιο. Ασχετα λοιπόν από το αποτέλεσμα στις προεδρικές εκλογές στα κατεχόμενα (ο πρώτος γύρος διεξάγεται αυτή την Κυριακή) η νέα πενταμερής που προωθεί ο γ.γ. του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες θα έχει πέραν όλων των άλλων προβλημάτων και την προαίρεση της Τουρκίας για λύση δύο κρατών.

Για να προλάβει μία τόσο δυσμενή εξέλιξη η Λευκωσία έχει επιδοθεί σε νέα διπλωματική κούρσα προς τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (εκ των οποίων ΗΠΑ και Μ. Βρετανία συμμετέχουν και στην πενταμερή).

Στο πλαίσιο της Ε.Ε. ιδιαίτερα κρίσιμη καθίσταται η θέση της Ελλάδας, εν αναμονή της επανέναρξης των συνομιλιών με την Τουρκία. Η προσπάθεια της Τουρκίας είναι να αποσυνδεθεί πλήρως η συζήτηση Ελλάδας-Τουρκίας από το Κυπριακό, όπως δήλωσε η σύμβουλος του Τ. Ερντογάν, Γ. Αϊμπέτ, και παράλληλα να διευρυνθεί η ελληνο-τουρκική ατζέντα, παρ’ ότι στην απόφαση της τελευταίας Ευρωπαϊκής Συνόδου γίνεται ρητή αναφορά αποκλειστικά στην οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών.

Ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης σε συνέντευξη στη γαλλική εφημερίδα Le Figaro τονίζει και πάλι ότι μόνο θέμα προς συζήτηση είναι οι θαλάσσιες ζώνες, ενώ ως προς το θέμα των Βαρωσίων υπενθυμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει καταδικάσει απερίφραστα την παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας και προσθέτει ότι «η απόφαση της Τουρκίας να ανοίξει ένα τμήμα της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου συνιστά μία απαράδεκτη πρόκληση και αποδυναμώνει τις προσπάθειες για την αποκλιμάκωση της έντασης».

Πιέσεις

Για την Αθήνα είναι σαφές ότι δεν μπορεί να αναλάβει το βάρος ακύρωσης των διερευνητικών συνομιλιών με την Αγκυρα, ούτε όμως και τον κίνδυνο διάστασης με τη Λευκωσία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η αναζήτηση ημερομηνίας για τη διεξαγωγή του 61ου γύρου διπλωματικών συνομιλιών Ελλάδας-Τουρκίας εξελίσσεται σε κομβικό θέμα, καθώς η Γερμανία πιέζεται να δείξει αποτελέσματα ώστε να διατηρεί ανοιχτή στο τραπέζι της Ε.Ε. τη λεγόμενη θετική ατζέντα των ευρω-τουρκικών σχέσεων.

Ωστόσο, το στοίχημα του Χ. Μάας γίνεται ολοένα και δυσκολότερο, καθώς και στο εσωτερικό της Γερμανίας βαραίνει το κλίμα για την Τουρκία, με την εμπλοκή της σε όλες τις κρίσεις στην περιφέρεια της Ευρώπης. Αυτό είναι και το ισχυρότερο επιχείρημα των χωρών-μελών της Ε.Ε. που θεωρούν ότι η πολιτική της Α. Μέρκελ έναντι του Τ. Ερντογάν είναι αντιπαραγωγική, τη στιγμή που η Τουρκία εξελίσσεται σε παράγοντα διατάραξης της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή, από τον Καύκασο (με τη σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ) μέχρι τη Λιβύη και το Ιράκ.