Ο θαυμαστός κύριος Πίλκι |

Το λεπτό χιούμορ, η ειρωνεία ως σφάξιμο με το βαμβάκι, τα ευφυή λογοπαίγνια, ο σαρκασμός είναι στοιχεία που χαρακτηρίζουν συγκεκριμένα είδη και έργα της κωμωδίας. Για τις μικρότερες ηλικίες αναγνωστών, ωστόσο, είναι ιδιαίτερα δυσπρόσιτες αυτές οι τεχνικές πρόκλησης γέλιου. Συνήθως οι νεαρότεροι προτιμούν ένα, φαινομενικά τουλάχιστον, πιο χοντροκομμένο και ξεκάθαρο χιούμορ που μεγαλώνοντας, σταδιακά μπορεί να τους οδηγήσει σε πιο δύσβατα, πιο ελκυστικά και πιο προκλητικά αναγνωστικά μονοπάτια. Από κάπου όμως πρέπει να ξεκινήσουν.

«Οι περιπέτειες του Καπετάν Βράκα» του Νταβ Πίλκι αποτελούν μια ιδανική τέτοια αναγνωστική αφετηρία για παιδιά που επιδιώκουν να γελάσουν μέχρι δακρύων και αν το επιθυμούν να μοιραστούν την εμπειρία με τους γονείς τους, οι οποίοι είναι βέβαιο ότι θα ξεκαρδιστούν κι αυτοί. Η νέα σειρά, όμως, του Αμερικανού δημιουργού με τίτλο «Dogman» είναι ακόμα πιο απολαυστική και επιπλέον έχει αποκλειστικά τη μορφή των κόμικς σε αντίθεση με τον «Καπετάν Βράκα» που αποτελεί ένα υβρίδιο κειμένων, εικόνων και κόμικς.

Ο πενηντατετράχρονος Πίλκι αποτελεί σήμερα ένα παγκόσμιο φαινόμενο και τα βιβλία του μεταφράζονται σε δεκάδες γλώσσες, ενώ ήδη έχει κυκλοφορήσει μια κινηματογραφική ταινία του («Captain Underpants: The First Epic Movie», 2017) και μια σειρά animation («The Epic Stories of Captain Underpants») με πρωταγωνιστή τον Καπετάν Βράκα που συμπλήρωσε τρεις σεζόν και απ’ ό,τι φαίνεται θα έχει μακρά συνέχεια.

Τα βιβλία με τον Καπετάν Βράκα που έχουν κυκλοφορήσει στα αγγλικά είναι μέχρι στιγμής δεκατέσσερα (στα ελληνικά κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός), ενώ άλλες σειρές του είναι οι «The Adventures of Super Diaper Baby», «Mighty Robot», «Dragon» κ.ά. Οι περιπέτειες με τον Dogman είναι μέχρι στιγμής οκτώ στα αγγλικά (στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει οι δύο πρώτες από τις εκδόσεις Ψυχογιός με τίτλους «Dogman» και «Dogman χωρίς λουρί και φίμωτρο» σε μετάφραση Σοφίας Γρηγορίου) και εδώ επίσης ανοίγεται ένα ακόμη πεδίον δόξης λαμπρό καθώς οι ιστορίες σημειώνουν τεράστια επιτυχία.

Αλλωστε είναι σχεδόν βέβαιο ότι όσοι από τους νεαρούς αναγνώστες ακολουθούσαν ώς τώρα τον Καπετάν Βράκα, θα περάσουν στη συνέχεια και στον Dogman καθώς εκτός από τον ίδιο δημιουργό οι σειρές σχετίζονται και με ένα επιπλέον σεναριακό τέχνασμα: οι υποτιθέμενοι συγγραφείς του Dogman είναι ο Τζορτζ και ο Χάρολντ που αποτελούν τους κεντρικούς πρωταγωνιστές του Καπετάν Βράκα, καθιστώντας έτσι τη νέα σειρά ένα ιδιόμορφο spin-off της παλαιάς.

Το χιούμορ και σε αυτή τη σειρά είναι αυτό που χαρακτηρίζεται «καμένο» καθώς οι σεναριακές ακροβασίες, ο σουρεαλισμός, οι ανατροπές έρχονται με καταιγιστικό ρυθμό. Ο όρος «καμένο» έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον τα τελευταία χρόνια για αυτή τη μορφή αστείου που βρίσκεται πέρα από κάθε σύμβαση και πολλές φορές μπορεί να μη γίνεται κατανοητό ή να ενοχλεί τους λιγότερο εξοικειωμένους.

Σε πιο ενήλικες εκδοχές, τέτοιο είναι το χιούμορ σειρών όπως οι «Perry Bible Fellowship» του Nicholas Gurewitch και «Cyanide and Happiness» των Rob DenBleyker, Kris Wilson, Dave McElfatrick και Matt Melvin, ενώ στα καθ’ ημάς, αναλογίες μπορεί να βρει κανείς με τα ξεκαρδιστικά «Κουραφέλκυθρα» του Αντώνη Βαβαγιάννη και το «Σπιφ και Σπαφ» του Τάσου Ζαφειριάδη.

Κάτι ανάλογο τα προηγούμενα χρόνια μπορεί να θεωρηθεί ότι ήταν και το περιοδικό «Βαβούρα», αξέχαστο για όσους το παρακολουθούσαν τη δεκαετία του 1980 ή, τηρουμένων των αναλογιών, και οι ιστορίες του «Ιζνογκούντ» των Goscinny (μέχρι τον θάνατό του) και Tabary. Ενα κοινό χαρακτηριστικό όλων ή κατά περίπτωση ορισμένων εξ αυτών των σειρών είναι ότι βασίζουν μεγάλο μέρος της επιτυχίας τους στα εντελώς απρόσμενα σενάρια, στους αναχρονισμούς και στην ανοικείωση που αισθάνεται ο αναγνώστης, σε αλληγορικές χρήσεις της εικόνας και του λόγου.

Κάποιες από αυτές, όπως και τα κόμικς του Πίλκι έχουν κατηγορηθεί για τα «απλοϊκά» τους σχέδια που «θα μπορούσαν να είναι φτιαγμένα από παιδιά», λες και κάτι τέτοιο μπορεί να είναι κατακριτέο. Το σημαντικότερο στα κόμικς δεν είναι η αρτιότητα στο σχέδιο, η ακρίβεια στην ανατομία των σωμάτων, η πιστότητα της εικόνας με την κειμενική περιγραφή, αλλά η ιδανική συνύπαρξη της εικόνας με τον λόγο προς μια ολοκληρωμένη αφήγηση. Και σε όλα τα παραπάνω παραδείγματα η αφήγηση υπηρετείται με απόλυτη τελειότητα, «υποχρεώνοντας» τον καλοπροαίρετο αναγνώστη να μην παρατηρήσει ξεχωριστά τα σχέδια και να μην τα κρίνει στο χειρουργικό τραπέζι της σχεδιαστικής δεξιότητας του δημιουργού τους, αλλά να διαβάσει ένα ολοκληρωμένο έργο, όσο μικρό ή μεγάλο κι αν είναι αυτό.

Στην περίπτωση του Πίλκι, ιδιαίτερα στις περιπέτειες του Dogman, αυτή η εσκεμμένη και επιδέξια επιτηδευμένη «απλότητα» των σχεδίων αιτιολογείται και με το παραπάνω από το γεγονός ότι τα κόμικς υποτίθεται πως γράφουν και σχεδιάζουν ο Τζορτζ και ο Χάρολντ, δύο μαθητές στις μικρές τάξεις του Δημοτικού. Σε μια ανάλογη απολαυστική «αυθαιρεσία» είχε προβεί παλαιότερα ο James Parson όταν είχε κυκλοφορήσει δύο βιβλία («This is War» και «Tony and Me») με παιδιάστικα σκίτσα και μια αφήγηση που παρέπεμπε σε πνευματικά καθυστερημένο άνθρωπο τα οποία υποτίθεται πως είχε δημιουργήσει ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους ο νεότερος, κατά τη διάρκεια των συνεδριών χρωματοθεραπείας του από έναν επίσης υποθετικό ψυχίατρο.

Με όλα αυτά τα τεχνάσματα ως δεδομένα και δοκιμασμένα και με βαθιά γνώση της ιστορίας των κόμικς και της αφήγησης για παιδιά, ο Πίλκι με την υπόγεια πολιτική και κοινωνική κριτική του (οι αστυνομικοί εμφανίζονται σχεδόν στο σύνολό τους ως αποτυχημένοι και ο καλύτερος από αυτούς είναι ένας άνθρωπος με ραμμένο ένα κεφάλι σκύλου στη θέση του δικού του που κάνει τα κακά του όπου βρει, ο κακός χαρακτήρας στον πρώτο τόμο του Dogman είναι μια διεφθαρμένη δήμαρχος, ο υποχθόνιος Πίτι αποφασίζει να σβήσει με ένα μυστικό όπλο όλες τις λέξεις από τα βιβλία του κόσμου και οι άνθρωποι γίνονται σε λίγες μέρες ηλίθιοι κ.λπ.) δημιουργεί τις δικές του ιστορίες που, όπως έχει δηλώσει, είναι βαθιά επηρεασμένες από εμβληματικά έργα του παρελθόντος, όπως τα «Peanuts» του Charles Schulz και το περιοδικό «MAD» που είχε ιδρύσει ο Harvey Kurtzman και βασιζόταν εν πολλοίς στην άνευ όρων παρωδία και την αμφισβήτηση κάθε παραδεδεγμένης αξίας στην τέχνη.

Ο δημιουργός του Καπετάν Βράκα και του Dogman δεν χάνει την ευκαιρία, επίσης, να τονίσει σε κάθε συνέντευξή του ότι μεγάλο μέρος της επιτυχίας του οφείλεται στη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και την υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) από τις οποίες πάσχει και τη δυσλεξία που τον χαρακτηρίζει. Οπως κατ’ επανάληψη έχει δηλώσει, όταν ήταν μαθητής πέρασε ατέλειωτες ώρες στους διαδρόμους του σχολείου του, τιμωρημένος από τους δασκάλους του για τη χαμηλή του απόδοση στα μαθήματα και την «κακή» διαγωγή του. Εκεί, μη έχοντας κάτι καλύτερο να κάνει και αναγκασμένος να παραμείνει καθιστός και αμίλητος, ξεκίνησε να δημιουργεί κόμικς βάζοντας τη φαντασία του να λειτουργεί με οργιώδεις ρυθμούς.

Σύμφωνα με τα λόγια του, μεγάλο μέρος των σεναρίων των σημερινών του κόμικς βασίζεται στις ιδέες που ανέπτυξε κατά τα σχολικά του χρόνια, ενώ πολλά από αυτά είχαν ξαναδημιουργηθεί τότε σε μια πρωτόλεια μορφή. Δεν είναι τυχαίο που οι δύο πρωταγωνιστές του στον Καπετάν Βράκα και υποθετικοί δημιουργοί στον Dogman είναι δύο μαθητές σαν κι αυτόν, απ’ αυτούς που συνήθως οι δάσκαλοι και οι γονείς στιγματίζουν ως αποτυχημένους και άχρηστους, ενώ θα έπρεπε να επικεντρωθούν στον εντοπισμό των ταλέντων τους και των δεξιοτήτων τους ώστε να τους εντάξουν σε ομάδες και να τους καταστήσουν οργανικά μέρη των σχολικών κοινοτήτων με ιδιαιτερότητες και ειδικές ικανότητες και όχι απόβλητα ανάξια προσοχής.

Οσοι γονείς διατηρείτε αμφιβολίες για τα κόμικς του Πίλκι λόγω του «ατημέλητου» σχεδίου ή των σκατολογικών αστείων, δώστε τους μια ευκαιρία. Διαβάστε τα μαζί με τα παιδιά σας και είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα γελάτε μαζί τους για ώρες.