Ergasianews.gr Η δυνατή φωνή του κόσμου της μισθωτής εργασίας!
Η Μαρτινίκα, ένα μικρό γαλλικό νησί της Καραϊβικής, μπορεί για τους Δυτικούς να μοιάζει με επίγειο παράδεισο αλλά για τους γηγενείς θυμίζει και πάλι φυλακή: έχοντας περάσει πάνω από δύο αιώνες ως δουλοπάροικοι των Γάλλων, οι κάτοικοι του νησιού τώρα δηλητηριάζονται από ένα τοξικό φυτοφάρμακο που χρησιμοποιήθηκε στις φυτείες και έχει μολύνει γη και νερό.
«Πρώτα ήμασταν υποδουλωμένοι. Επειτα, ήμασταν δηλητηριασμένοι». Ετσι βλέπουν πολλοί στη Μαρτινίκα την ιστορία του γαλλικού νησιού της Καραϊβικής που για τους τουρίστες σημαίνει ήλιο, ρούμι και παραλίες με φοίνικες. Η δουλεία καταργήθηκε το 1848. Αλλά σήμερα οι κάτοικοι του νησιού είναι και πάλι θύματα, αυτή τη φορά ενός τοξικού φυτοφαρμάκου που ονομάζεται χλωρδεκόνη, δηλητηριάζει το έδαφος και το νερό και έχει συνδεθεί με ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά καρκίνου του προστάτη.
Η χλωρδεκόνη, μια χημική ουσία με τη μορφή λευκής σκόνης, χρησιμοποιήθηκε ευρέως από τους εργαζόμενους σε φυτείες μπανάνας του νησιού τη δεκαετία του 1970, του ’80 και τις αρχές της δεκαετίας του ’90 για την προστασία τους από τα έντομα.
Η χλωρδεκόνη είναι ένας ενδοκρινικός διαταράκτης, που σημαίνει ότι μπορεί να επηρεάσει τα ορμονικά συστήματα. Ενας από τους κορυφαίους εμπειρογνώμονες στον κόσμο στη χημική ουσία, ο καθηγητής Λακ Μούλτιγκνερ, του Πανεπιστημίου Ρεν της Γαλλίας, αναφέρει ότι οι επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει αυξημένο κίνδυνο πρόωρων γεννήσεων και αυξημένο κίνδυνο ανεπιθύμητης ανάπτυξης εγκεφάλου σε παιδιά στα επίπεδα έκθεσης που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στη Μαρτινίκα και τη Γουαδελούπη από την κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων. Κατά τον ίδιο, «υπάρχουν αρκετά τοξικολογικά και πειραματικά δεδομένα για να συμπεράνουμε ότι η χλωρδεκόνη είναι καρκινογόνος».
Επειτα από μια λεπτομερή μελέτη του καθηγητή και της ομάδας του που πραγματοποιήθηκε στη Γουαδελούπη το 2010, εκτιμήθηκε ότι η χλωρδεκόνη είναι υπεύθυνη για περίπου 5% έως 10% των περιπτώσεων καρκίνου του προστάτη στις Γαλλικές Δυτικές Ινδίες (Αντίλες), που ανέρχονται σε 50 έως 100 νέες περιπτώσεις ετησίως, σε έναν πληθυσμό 800.000. Σημειώνεται ότι η ασθένεια του καρκίνου του προστάτη είναι συχνότερη στη Μαρτινίκα και το αδερφό της γαλλικό νησί της Γουαδελούπης από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, αναφέρει το BBC.
Η χλωρδεκόνη παραμένει στο έδαφος για δεκαετίες, πιθανώς για αιώνες. Ετσι, περισσότερο από 20 χρόνια αφότου έπαψε να χρησιμοποιείται η χημική ουσία, μεγάλο μέρος της γης στη Μαρτινίκα δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καλλιέργεια λαχανικών. Ποτάμια και παράκτια νερά είναι επίσης μολυσμένα, κάτι που σημαίνει ότι πολλοί ψαράδες δεν μπορούν να εργαστούν. Και το 92% των κατοίκων της Μαρτινίκας έχει ίχνη χλωρδεκόνης στο αίμα του.
Γνώριζαν
Η παραγωγή της χλωρδεκόνης σταμάτησε στις Ηνωμένες Πολιτείες -όπου κυκλοφόρησε ως Kepone- ήδη από το 1975, αφού οι εργαζόμενοι σε ένα εργοστάσιο που το παρήγαν στη Βιρτζίνια παραπονέθηκαν για ανεξέλεγκτο τρεμούλιασμα, θολή όραση και σεξουαλικά προβλήματα. Το 1979, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτήρισε το φυτοφάρμακο δυνητικά καρκινογόνο. Ομως, το 1981 οι γαλλικές αρχές ενέκριναν τη χρήση της χλωρδεκόνης για τις φυτείες μπανανών στις Γαλλικές Δυτικές Ινδίες.
Είναι αξιοσημείωτο ότι τα πρωτότυπα έγγραφα του επίσημου φορέα που εξουσιοδότησαν τη χρήση του φυτοφαρμάκου το 1981 έχουν εξαφανιστεί για άγνωστους λόγους, εμποδίζοντας τις προσπάθειες διερεύνησης του τρόπου λήψης της απόφασης. Και παρ' όλο που τελικά απαγορεύτηκε το 1990, οι καλλιεργητές άσκησαν πιέσεις και πήραν άδεια να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τα αποθέματά της μέχρι το 1993.
Γι' αυτό, για πολλούς κατοίκους της Μαρτινίκας η χλωρδεκόνη δημιουργεί οδυνηρές ιστορικές αναμνήσεις και τη θεωρούν σαν ένα νέο είδος δουλείας. Για δύο αιώνες, μέχρι το 1848, η Μαρτινίκα ήταν μια αποικία που εξαρτιόταν από την παραγωγή ζάχαρης από τους σκλάβους. Και στα τέλη του 20ού αιώνα, μερικοί από τους μεγάλους καλλιεργητές μπανάνας που χρησιμοποιούσαν χλωρδεκόνη ήταν οι άμεσοι απόγονοι αυτών των εξαγωγέων ζάχαρης που κατείχαν σκλάβους και αποτελούν μέρος μιας μικρής λευκής μειονότητας απογόνων των Γάλλων αποίκων, γνωστής ως Béké. Και αυτοί εξακολουθούν να είναι η ίδια ομάδα ανθρώπων που έχουν αδιαμφισβήτητη κυριαρχία στη γη της Μαρτινίκας.
Μόνο το 2018 -ύστερα από περισσότερα από 10 χρόνια εκστρατείας από Γάλλους πολιτικούς της Καραϊβικής- ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν αποδέχθηκε την ευθύνη του γαλλικού κράτους γι’ αυτό που ίδιος αποκαλούσε «περιβαλλοντικό σκάνδαλο». Είπε ότι η Γαλλία υπέστη «συλλογική τύφλωση» για το θέμα. Πλέον έχει ψηφιστεί ένας νόμος για τη δημιουργία ταμείου αποζημίωσης για τους εργαζόμενους στη γεωργία. Ωστόσο, οι αποζημιώσεις δεν έχουν δοθεί ακόμα.
Η Μαρτινίκα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της Γαλλίας, αλλά ο Σεργκέι Λίτσιμι, ένας βουλευτής του νησιού, λέει ότι δεν θα χρειαζόταν ποτέ τόσο πολλά χρόνια για να αντιδράσει το κράτος αν υπήρχε ρύπανση στην ίδια κλίμακα στη Βρετάνη, για παράδειγμα, ή αλλού στην ευρωπαϊκή Γαλλία. «Το ζήτημα είναι πώς αντιμετωπίζονται τα υπερπόντια εδάφη. Υπάρχει περιφρόνηση, απόσταση, πατρονάρισμα, έλλειψη σεβασμού», λέει.
Επί του παρόντος, το γαλλικό κράτος εργάζεται για να βρει τρόπους για την απολύμανση της γης. Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι η χλωρδεκόνη μπορεί δυνητικά να βιοδιασπαστεί αρκετά γρήγορα και να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχει ίχνος φυτοφαρμάκου στην τροφική αλυσίδα. Ωστόσο η «ζημιά» έχει ήδη γίνει και οι εκ των υστέρων αποκαταστάσεις δεν απαλύνουν πάντα την Ιστορία.
