Οικονομική «κράμπα» της γυμναστικής στον διάδρομο του κορονοϊού

Η σχέση των Ελλήνων με την άθληση περνούσε κρίση ήδη πριν από την πανδημία καθώς η έννοια του «μαζικού-λαϊκού αθλητισμού» παρέμενε υποτιμημένη, με το 42,9% των Ελλήνων να δηλώνει ότι δεν αθλείται καθόλου, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της Eurostat από το 2019. Κι αυτό παρότι την τελευταία δεκαετία τα γυμναστήρια και άλλοι χώροι άθλησης είχαν επεκταθεί σε κάθε γειτονιά και προσέφεραν πολύ προσιτές τιμές και υπηρεσίες.

Εννοιες όπως ο personal trainer και νέες μορφές γυμναστικής και προπόνησης, όπως το crossfit, το TRX και η aerial yoga, μπήκαν στο λεξιλόγιο του μέσου Ελληνα.

Το lockdown ήρθε να διακόψει ακόμα και αυτή την έστω και επιφανειακή επαναπροσέγγιση με τη γυμναστική, με τα ερωτήματα που συνοδεύουν την επιστροφή στην «κανονικότητα» να είναι αρκετά, ταλανίζοντας περισσότερο απ’ όλους τους χιλιάδες επαγγελματίες και ανθρώπους του χώρου που απασχολούνται σε γυμναστήρια ή σε ερασιτεχνικά σωματεία.

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες κυβερνητικές αποφάσεις, σχεδόν κάθε ερασιτεχνική αθλητική δραστηριότητα παραμένει παγωμένη τουλάχιστον ώς τις 7 Ιανουαρίου.

Τα γυμναστήρια

Ας ξεκινήσουμε με την ιστορία ενός παραρτήματος γνωστής αλυσίδας γυμναστηρίων στα βόρεια προάστια. Συνδύαζε εξαιρετικά προσιτές ετήσιες τιμές με ομαδικά προγράμματα, εξασφαλίζοντας έτσι έναν σταθερό αριθμό πιστών συνδρομητών. Μετά την επιστροφή από το πρώτο lockdown στα μέσα Ιουνίου η απαραίτητη αυστηροποίηση των πρωτοκόλλων υγιεινής (π.χ. προσέλευση με ραντεβού, μη χρήση αποδυτηρίων) σε συνδυασμό με τη θερινή περίοδο και τη στάση «βλέποντας και κάνοντας» των περισσότερων μελών οδήγησαν σε λουκέτο στα τέλη Ιουλίου.

Υπήρξαν αρκετές ανάλογες περιπτώσεις, πλήττοντας περισσότερο γυμναστήρια της γειτονιάς («σιδεράδικα»-σ.σ. παλιού τύπου) αλλά και μοντέρνα «fitness clubs» που ήδη προ κορονοϊού δυσκολεύονταν να ανταγωνιστούν τις προσφορές και τις παροχές των αλυσίδων κι έτσι επέλεξαν να μην ανοίξουν καθόλου.

Σύμφωνα με τον Δώρο Κλεοβούλου, γενικό γραμματέα του Πανελληνίου Συνδέσμου Γυμναστηρίων (ΠΑΣΥΓΥ), οι 2.500 επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών σωματικής άσκησης σε όλη τη χώρα απασχολούν περίπου 42.000 εργαζομένους, γυμναστές, διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό.

«Υπήρξαν γυμναστήρια που δεν μπόρεσαν να κρατηθούν και είναι προφανές ότι θα υπάρξουν και κάποια άλλα, γεγονός που θα φέρει απώλεια θέσεων εργασίας. Το πλήγμα είναι βάναυσο σε όλη την επικράτεια. Ασφαλώς υπάρχει αγωνία και ερωτήματα για την περαιτέρω λειτουργία και εξέλιξη», δηλώνει στην «Εφ.Συν.».

Τα γυμναστήρια με την επιβολή περιοριστικών μέτρων κλείνουν πρώτα και ανοίγουν τελευταία, ωστόσο ο κ. Κλεοβούλου αντικρούει τα περί «υγειονομικής βόμβας» που έχουν δημιουργήσει ένα αίσθημα ανασφάλειας σε αρκετούς πολίτες που θέλουν να αθληθούν όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες. Μας επισημαίνει ότι έχουν καταγραφεί ελάχιστα κρούσματα κορονοϊού εντός γυμναστηρίων, ότι εφαρμόζονται αυστηρά πρωτόκολλα, αλλά και τη σημασία της άσκησης για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού.

Ρωτήσαμε ακόμη για τον φόβο να αυξηθούν οι τιμές των συνδρομών λόγω των δυσκολιών που μοιραία αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις του κλάδου, γεγονός που μπορεί να απομακρύνει από τα γυμναστήρια όσους δοκιμάζονται οικονομικά. Η πλειονότητα των γυμναστηρίων έδωσε επέκταση των υπηρεσιών για όσο διάστημα ήταν κλειστά. Ειδάλλως, αναζητείται μια λύση κάπου στη μέση ανάμεσα στον πελάτη και την επιχείρηση (π.χ. οι τρεις μήνες που χάθηκαν μοιράζονται στη νέα συνδρομή).

Η κυβέρνηση και τα αρμόδια υπουργεία δεν έχουν δώσει ή νομοθετήσει κάποια κεντρική οδηγία κι έτσι το θέμα παραμένει στη διακριτική ευχέρεια κάθε επιχείρησης, με τον ΠΑΣΥΓΥ να συνιστά τουλάχιστον να ακολουθείται η μέση οδός.

Οι άνθρωποι του ΠΑΣΥΓΥ έχουν αποστείλει στο γραφείο του πρωθυπουργού και στους αρμόδιους υπουργούς Οικονομικών και Ανάπτυξης υπόμνημα με προτάσεις για ιδιαίτερα μέτρα στήριξης του κλάδου, ανάμεσα στα οποία είναι η επιστρεπτέα προκαταβολή, η επιδότηση στο ύψους του 50% του τζίρου το ίδιο διάστημα του 2019 για τους μήνες που βρίσκονταν τα γυμναστήρια σε αναστολή λειτουργίας, η επέκταση για 6 μήνες της επιδότησης ενοικίου και να καταβάλλουν για ένα εξάμηνο το 50% των εργοδοτικών εισφορών.

Τα ερασιτεχνικά σωματεία

Για τα ερασιτεχνικά αθλητικά σωματεία ο δρόμος της ενίσχυσης είναι ίσως ακόμα πιο δύσκολος αφού περνάει από την ένταξη στο σχετικό μητρώο της Γ.Γ. Αθλητισμού που θεσμοθετήθηκε πρόσφατα.

Το καλοκαίρι ανακοινώθηκε έκτακτη ενίσχυση ύψους 12 εκατ. ευρώ για τα σωματεία, αλλά η επιτυχής κατάληξη της αίτησης των σωματείων ώστε να έρθει η έκτακτη επιχορήγηση περνάει μέσα από δαιδαλώδεις γραφειοκρατικές διαδικασίες που απαιτούν νομικούς και λογιστές και δεν είναι καθόλου αυτονόητη. Οι καθυστερήσεις που σημειώθηκαν προκάλεσαν δυσαρέσκεια ανθρώπων του ερασιτεχνικού αθλητισμού προς τον αρμόδιο υπουργό Λευτέρη Αυγενάκη.

Οπως μας λέει ο Χρήστος Ζώτος, προπονητής στο τάε κβον ντο και αντιπρόεδρος στον Α.Σ. Πανόραμα Πετρούπολης, τα έξοδα «τρομάζουν και τον πιο ψύχραιμο λογιστή, γιατί εάν συμπεριλάβεις τα ενοίκια των 10 έως τώρα μηνών και τα πάγια έξοδα ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού, όπως είναι ένα σωματείο, τότε αντιλαμβάνεσαι ότι η επιδότηση του κράτους είναι καλοδεχούμενη αλλά ανύπαρκτη. Ενας τέτοιος ζωντανός οργανισμός έχει μοναδικούς οικονομικούς πόρους τις συνδρομές των ενεργών μελών του, άρα, όπως λέει και μια φράση, "Tο ταμείον είναι μείον", ούτε καν μηδέν».

Ουσιαστικά οι ερασιτεχνικοί σύλλογοι έμειναν μέσα στο 2020 σχεδόν ανενεργοί, συμμορφούμενοι με τις αποφάσεις της πολιτείας αλλά με πολύπλευρο κόστος: «Η αρνητική εξέλιξη της πανδημίας στον χώρο του αθλητισμού επηρέασε πολύ μεγάλο μέρος των αθλουμένων καθώς η κάθε είδους προπόνηση προσφέρει εκτός από σωματική και ψυχική ευεξία. Στη γενέτειρα του ολυμπισμού ο αθλητισμός δεν αντιμετωπίζεται με την πρέπουσα σημασία διότι τα αθλητικά σωματεία είναι τα πρώτα που κλείνουν και τα τελευταία που ανοίγουν», καταλήγει ο κ. Ζώτος.

Για τον Νίκο Γιαννόπουλο, καθηγητή φυσικής αγωγής και προπονητή κολύμβησης στη Νίκη Βόλου, η κρατική επιχορήγηση είναι καθοριστική για την ύπαρξη των αθλητικών σωματείων, αλλά δεν αποτελεί απαραίτητα τη μοναδική προϋπόθεση βιωσιμότητας. Εκτιμά ότι το οικονομικό θέμα αργά ή γρήγορα θα αντιμετωπιστεί, όμως η επανένταξη των αθλουμένων και ειδικά των παιδιών θα καθυστερήσει και θα είναι σε πρώτη φάση σε χαμηλό ποσοστό.

Περισσότερο ανήσυχος δηλώνει για την οικονομική κατάσταση αρκετών γονέων που δεν θα μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις συνδρομές, ενώ εκτιμά ότι η αδράνεια του lockdown και η επιβαρυμένη ψυχολογία δεν θα βοηθήσουν στην επιστροφή στις πισίνες: «Οσο πιο μεγάλα είναι τα παιδιά, για παράδειγμα στο Λύκειο, λόγω παραπάνω υποχρεώσεων τόσο πιο δύσκολα θα επανέλθουν στο πρόγραμμα προπόνησης που ακολουθούσαν. Αυτό έχει αποτέλεσμα τη δυσκολία επίτευξης αγωνιστικών επιδόσεων σε συνδυασμό με την απουσία αγώνων».

Παράλληλα, για το προσεχές διάστημα παραμένει μεγάλη αβεβαιότητα και ο κίνδυνος διάδοσης του ιού μέσα στους αθλητικούς χώρους, με τους προπονητές να διακινδυνεύουν και οι ίδιοι έχοντας καθημερινή επαφή με δεκάδες αθλητές και γονείς, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις αρνητών του κορονοϊού αλλά και εκείνων που παρουσιάζουν υπερβολικό φόβο και ζητούν ακόμα πιο αυστηρά μέτρα προστασίας. Ετσι, ο κ. Γιαννόπουλος τονίζει τον κίνδυνο να απομακρυνθούν από τον ερασιτεχνικό αθλητισμό χιλιάδες παιδιά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και στην οικονομική αλυσίδα με περαιτέρω στέρηση εσόδων για τα σωματεία και απώλειες θέσεων εργασίας.

Οι personal trainers σε απόγνωση,
οι αθλούμενοι στο webex ή στο οικιακό... γυμναστήριο

Η γυμναστική του lockdown

«Εχει διαλυθεί ο κλάδος της γυμναστικής», λέει ο Φίλιππος, 32 χρόνων, εργαζόμενος ως personal trainer στη Θεσσαλονίκη. «Οσοι κάναμε personal training μείναμε αυτόματα χωρίς δουλειά όταν έκλεισαν τα γυμναστήρια». Αν δεν είχε δεύτερη εργασία ως ιδιωτικός υπάλληλος, θα είχε μείνει μετέωρος. «Δεν θα είχα να βγάλω τον μήνα μου. Επιβιώνω από αυτό και τη βοήθεια τρίτων», συμπληρώνει.

Ο Φίλιππος προπονεί κυρίως παιδιά: «Η πανδημία έχει τεράστιο αντίκτυπο. Οι γονείς που μου έφερναν τα παιδιά τους, από φόβο μην κολλήσουν, σταμάτησαν τις προπονήσεις σχεδόν αμέσως μετά το ξέσπασμα του κορονοϊού. Μέσα στον διάχυτο φόβο, έκλεισαν τα παιδιά μέσα στο σπίτι και οι περισσότεροι επέλεξαν να τους κόψουν όλες τις εξωτερικές δραστηριότητες».

Η άθληση, ακόμη και για αθλητές που θέλουν να συντηρήσουν φυσική κατάσταση, δεν είναι εφικτή και αυτό τον έχει οδηγήσει μέχρι και σε προστριβές με την αστυνομία. Στις 17 Νοεμβρίου, κατά τη διαδρομή του σε χώρο άθλησης και παρά το γεγονός ότι είχε χαρτί, η αστυνομία τού έκανε προσαγωγή, μία από τις πολλές εκείνης της ημέρας. «Αναίτια, με έκαναν βόλτα με το περιπολικό σε όλη την πόλη και προφανώς δεν μου έκοψαν πρόστιμο αφού δεν είχα κάνει τίποτα παράνομο», καταλήγει.

Πολλοί ήταν κι εκείνοι που στράφηκαν σε πάρκα ή άλση με όργανα γυμναστικής που τοποθετούνται από τους δήμους. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα τα μηχανήματα υπέστησαν τέτοια καταπόνηση που χρειάζονταν άμεσα συντήρηση για να συνεχίσουν να λειτουργούν σωστά. Χαρακτηριστική η δήλωση αθλουμένου που συναντήσαμε σε άλσος του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού, ότι μετά το κλείσιμο των γυμναστηρίων ήταν η μόνη λύση για να μην αποχωριστεί την αγαπημένη του συνήθεια.

Ο Πάνος, αν και συχνός επισκέπτης σε γνωστό γυμναστήριο-αλυσίδα, με την έναρξη της δεύτερης καραντίνας ξεκίνησε τη γυμναστική στο σπίτι οικογενειακώς. Στο σαλόνι, με τα κατάλληλα όργανα και την κατάλληλη μουσική. «Εχουμε συμφωνήσει να κάνουμε συγκεκριμένες μέρες τη βδομάδα γυμναστική για να βάλουμε ένα πρόγραμμα, να μην κυλούν οι μέρες μας χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Κανείς μας δεν εργάζεται και ειδικά στον αδερφό μου που δίνει πανελλαδικές και στρεσάρεται του κάνει καλό».

Ο Σωτήρης δοκίμασε τη λύση της τηλε-άσκησης. Συνεχίζει τα μαθήματα κραβ μαγκά μέσω της πλατφόρμας webex. «Είμαι στον χώρο μου και το σπίτι έχει πρόβλημα χωροταξικό, δεν έχεις την άπλα του γυμναστηρίου», λέει, όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη της αίσθησης της ομάδας: «Λείπει το κομμάτι της επαφής, το θετικό όμως είναι πως ακόμα και η λειψή επαφή με τους ανθρώπους μέσω μιας διαδικτυακής πλατφόρμας σού δίνει τη δυνατότητα να "συναντιέσαι" με τους άλλους, μου κάνει καλό ψυχολογικά έστω και αυτό».

«Ενδορφίνες», αυτή ήταν η μαγική λέξη που είπε ο ψυχολόγος του 27χρονου Μιχάλη από την πρώτη τους κιόλας συνεδρία. Τον περασμένο Φεβρουάριο, έπειτα από επαφή του με ψυχολόγο εξαιτίας μιας σειράς από ξεσπάσματα άγχους που σωματικοποιούσε, του πρότεινε γυμναστική τρεις φορές τη βδομάδα. Εκτοτε συνεχίζει σερί: ψυχολόγο και γυμναστική. «Μου κάνει καλό και, αν και υπάρχουν δυσκολίες, δεν μπορώ να το αφήσω. Βρισκόμαστε σε ένα πάρκο με συγγενικό πρόσωπο που με προπονεί, εναλλακτικές πια δεν υπάρχουν», λέει.

Στην οικογενειακή επιχείρηση όπου εργάζεται ως λογιστής, η δουλειά έχει εκτιναχθεί. Επιδόματα, αναστολές, απολύσεις περνούν από τα χέρια του. «Λόγω της κατάστασης, έχει δυσκολίες η καθημερινότητά μου, δουλεύω 10-12 ώρες την ημέρα και αντιμετωπίζω πολλά. Αν δεν είχα τη γυμναστική, η καθημερινότητά μου θα ήταν σπίτι-δουλειά, δουλειά-σπίτι».