Οταν ο κ. Σαμαράς συνομιλούσε και συμφωνούσε με τους «πειρατές»

Σοβαρούς κραδασμούς στην κυβέρνηση και τη Ν.Δ. προκάλεσε η ανοιχτή υπονόμευση του συνόλου της κυβερνητικής εξωτερικής πολιτικής, από τον Αντώνη Σαμαρά, την παραμονή της έναρξης των διερευνητικών επαφών. Ως γνωστόν, ο κ. Σαμαράς αντιτάχθηκε στις διερευνητικές επαφές, λέγοντας ότι «τον επεκτατιστή δεν τον κατευνάζεις» και ότι «με “πειρατές” δεν κάνεις διάλογο!».

Στράφηκε ακόμα κατά της επίσημης θέσης της κυβέρνησης για προσφυγή στη Χάγη και προανήγγειλε ότι δεν θα ψηφίσει τις τρεις συμφωνίες συνεργασίας με τη Βόρεια Μακεδονία, όταν έρθουν προς κύρωση στη Βουλή, εξαπολύοντας έτσι ευθείες βολές κατά του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Το μέγαρο Μαξίμου φοβήθηκε τη σύγκρουση μαζί του και εκείνη που τελικά σήκωσε επί της ουσίας το γάντι ήταν η Ντόρα Μπακογιάννη, με ένα ξεκάθαρο «καρφί» προς τον πρώην πρωθυπουργό: «O κ. Σαμαράς έχει παγίως αυτές τις απόψεις με ένα μικρό διάλειμμα. Με το διάλειμμα της δικής του πρωθυπουργίας. Διότι κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας Σαμαρά οι διερευνητικές επαφές προχωρούσαν, άρα είχαν τον ίδιο στόχο που έχουμε εμείς σήμερα», είπε και πρόσθεσε με νόημα: «Θέλω να πω ότι όταν [σ.σ. ο Αντ. Σαμαράς] άσκησε την εξουσία, την άσκησε με βάση τις πάγιες θέσεις του υπουργείου Εξωτερικών».

Φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά που η κ. Μπακογιάννη σηκώνει το γάντι απέναντι στον Αντ. Σαμαρά. Το έκανε και προεκλογικά, την περίοδο των συλλαλητηρίων για το Μακεδονικό, όταν στεκόταν απέναντι στην όψιμη προσπάθεια του πρώην πρωθυπουργού να αμφισβητήσει την εθνική γραμμή της κυβέρνησης Καραμανλή του 2008 υπέρ της σύνθετης ονομασίας. Ηταν τότε που η ηγεσία της Ν.Δ., επενδύοντας εκλογικά στο εθνικιστικό ακροατήριο, αποσιωπούσε την επίσημη αυτή θέση του κόμματος, υιοθετώντας τα συλλαλητήρια και προσχωρώντας στη σκληρή ατζέντα Σαμαρά, ο οποίος ηγεμόνευε στη Ν.Δ. Μετά τις εκλογές ο Κυρ. Μητσοτάκης έκανε τη γνωστή στροφή του στο Μακεδονικό, «αδειάζοντας» έτσι τον πρώην πρωθυπουργό.

Αλλά ας δούμε πώς πολιτεύτηκε ο κ. Σαμαράς επί της δικής του πρωθυπουργίας. Την περίοδο δηλαδή που όχι μόνο έκανε διερευνητικές επαφές και διάλογο με τον Ταγίπ Ερντογάν, τον οποίο τώρα καταγγέλλει ως «πειρατή», αλλά και προχωρούσε σε συμφωνίες μαζί του. Για την ακρίβεια, η πρωθυπουργική θητεία Σαμαρά ξεκίνησε με συμφωνία με την Τουρκία και ολοκληρώθηκε πάλι με συμφωνία. Και για όποιον βιαστεί να ισχυριστεί ότι τότε ο κ. Σαμαράς δεν είχε δείγματα γραφής για τον τρόπο με τον οποίο ενεργεί ο Τ. Ερντογάν, θυμίζουμε ότι και τότε υπήρξαν αντίστοιχες τουρκικές προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ με το τουρκικό ερευνητικό σκάφος «Μπαρμπαρός».

Δ. Αβραμόπουλος

Ηδη από τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης Σαμαρά (7.7.2012), ο τότε υπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Αβραμόπουλος ξεκαθαρίζει ότι «πρέπει να κρατάμε ζωντανή την επαφή και την συνεργασία με όλες τις χώρες της περιοχής και ειδικότερα με την γείτονα Τουρκία, με την οποία εκκρεμούν σημαντικά θέματα».

Δείχνει ακόμα το επίπεδο της επαφής των δύο πλευρών, λέγοντας ότι «στην πρόσφατη συνάντησή μου με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, στο περιθώριο της συνάντησης των χωρών της Παρευξείνιας συνεργασίας και σε συνέχεια τηλεφωνικής επικοινωνίας των πρωθυπουργών της Ελλάδος και της Τουρκίας (σ.σ. Σαμαρά - Ερντογάν), συμφωνήθηκε να συνεχισθούν οι συναντήσεις του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας, μετά το Φθινόπωρο», ενώ κάνει και ρητή αναφορά στο γεγονός ότι «προχωρούν οι διερευνητικές επαφές, που αφορούν στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας», συμπληρώνοντας ότι «βασικός στόχος της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας και προτεραιότητα της κυβέρνησης, είναι η οριοθέτηση όλων των θαλασσίων ζωνών με όλους τους γείτονές μας».

Αλλά εδώ οφείλουμε να σταθούμε και σε κάτι άλλο: στη ρητή αναφορά τού τότε υπουργού Εξωτερικών για τη θέση της κυβέρνησης στο θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ. «Επιζητούμε λύση για το ζήτημα της ονομασίας, που να είναι σύμφωνη με τη διεθνή νομιμότητα», λέει ο κ. Αβραμόπουλος. Και ποια είναι αυτή η λύση που επιζητούσε η ελληνική πλευρά; «Η Ελλάδα, επιδεικνύοντας το απαιτούμενο εποικοδομητικό πνεύμα, προέβη σε ένα μείζον συμβιβαστικό βήμα, αποδεχόμενη σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό και χρήση έναντι όλων (erga omnes)», λέει ξεκάθαρα ο αρμόδιος υπουργός Εξωτερικών και μάλιστα κατά τη διάρκεια των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης.

Να λοιπόν ποια ήταν η επίσημη θέση της κυβέρνησης του κ. Σαμαρά, όσο και αν μετά το πέρας της πρωθυπουργίας του ξαναθυμήθηκε τη γνωστή αδιάλλακτη γραμμή του κατά της σύνθετης ονομασίας. Αλλωστε, την ίδια θέση (σύνθετη ονομασία erga omnes) έχει διακηρύξει και αργότερα (27.9.2014) από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο επόμενος υπουργός Εξωτερικών και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Σαμαρά, Ευάγγελος Βενιζέλος.

Επιστρέφουμε στο θέμα των διερευνητικών επαφών, στις οποίες σήμερα αντιτίθεται ο Αντ. Σαμαράς. Στις 18.9.2012 ο υπουργός Εξωτερικών Δ. Αβραμόπουλος επισήμανε στην επιτροπή Εθν. Αμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής ότι «Στο πλαίσιο της επιθυμίας μας για να επιτευχθεί πρόοδος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, εντάσσονται και οι προσπάθειές μας για την επίλυση της διαφοράς οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας με την Τουρκία, γι’ αυτό και οι διερευνητικές επαφές θα συνεχισθούν».

Δήλωσε ακόμα ότι «το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας με την Τουρκία αποτελεί χρήσιμο μηχανισμό προώθησης της συνεργασίας σε σημαντικούς τομείς της αποκαλούμενης “χαμηλής πολιτικής”, καίριας όμως σημασίας», ενημερώνοντας ότι οι σχετικές συναντήσεις «θα συνεχισθούν και μάλιστα σύντομα θα επισκεφθεί τη χώρα μας ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, ο κύριος Νταβούτογλου, ώστε να καθορισθούν τα θέματα που θα συζητηθούν στην επόμενη συνάντηση του Συμβουλίου Συνεργασίας».

Στις 11.10.2012, κατά την ενημέρωση των διπλωματικών συντακτών ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ Γ. Δελαβέκουρας αναφέρει: «Ως προς το θέμα της υφαλοκρηπίδας, όπως γνωρίζετε και είναι πάγια θέση της Ελλάδας, οι διερευνητικές επαφές πραγματοποιούνται με σκοπό να αναζητηθεί κοινός τόπος για την έναρξη διαπραγματεύσεων που θα επιτρέψουν την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο χωρών σε όλο το εύρος της, δηλαδή από τον Εβρο μέχρι και το Καστελόριζο. Αυτό που συζητήθηκε χθες είναι να συνεχιστεί αυτή η διαδικασία και να έχουμε μία συνάντηση των εκπροσώπων των δύο πλευρών, τις αμέσως επόμενες εβδομάδες».

Στις 4 Μαρτίου 2013, αυτοπροσώπως ο Αντώνης Σαμαράς και ο Ταγίπ Ερντογάν συναντώνται στην Κωνσταντινούπολη στο πλαίσιο της 2ης Συνόδου του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Ανάμεσα στις δύο χώρες υπογράφονται 25 συμφωνίες, ενώ, μαζί με όλα τα άλλα που συζητήθηκαν και συμφωνήθηκαν, όπως αναφέρεται ρητά στην Κοινή Δήλωση μεταξύ των δύο κυβερνήσεων (5.3.2013), «η Ελλάδα και η Τουρκία συμφώνησαν να διατηρήσουν τη δυναμική στις διερευνητικές επαφές».

10.3.2013, συνέντευξη ΥΠΕΞ Δ. Αβραμόπουλου στην «Καθημερινή»: Ερωτάται αν οι διερευνητικές έχουν χάσει πλέον τη σημασία τους και απαντά: «Το γεγονός ότι έχουν περάσει περισσότερα από δέκα χρόνια και 54 συναντήσεις δείχνει ότι υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές απόψεων. Ομως, συνομιλούμε και αναζητούμε κοινό τόπο, γιατί και οι δύο πλευρές αντιλαμβάνονται πόσο μεγάλο θα είναι το όφελος από την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ μας από τον Εβρο έως το Καστελόριζο. Ενθαρρύνουμε τη συνέχιση των διερευνητικών και ελπίζουμε να αποδώσουν καρπούς». Μάλιστα λες και περιγράφει κάποιον άλλο και όχι τον Αντ. Σαμαρά, λέει ότι «η εποχή μας χρειάζεται ηγέτες με ενόραση και τόλμη, που αφήνουν πίσω φοβικά σύνδρομα και προτάσσουν τη συνεννόηση από τη σύγκρουση. [...] Εχουμε την τύχη να μιλάμε για δύο πρωθυπουργούς, Σαμαρά και Ερντογάν, που [...] πιστεύουν στη συνεργασία Ελλάδας - Τουρκίας και έχουν τη δύναμη και την αποφασιστικότητα να προχωρήσουν μπροστά».

19.7.2013, επίσκεψη στην Αγκυρα του νέου υπουργού Εξωτερικών Ευάγγελου Βενιζέλου και συνάντηση με τον ομόλογό του Αχμέτ Νταβούτογλου: «Αποφασίσαμε να συνεχιστούν οι γύροι των διερευνητικών συνομιλιών ανάμεσα στις δύο κυβερνήσεις», ενημερώνει ο κ. Βενιζέλος κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου.

25.09.2014, συνάντηση Ευ. Βενιζέλου με τον Τούρκο ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου στη Ν. Υόρκη στο πλαίσιο της Υπουργικής Εβδομάδας της 69ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ: «Συζητήσαμε για την ανάγκη να κρατήσουμε ανοιχτά και ενεργά τα κανάλια επικοινωνίας, τους δίαυλους επικοινωνίας, σε πολιτικό και σε διπλωματικό επίπεδο. Αναφερθήκαμε στις διερευνητικές επαφές που βρίσκονται ήδη στον 58ο γύρο τους και ενθαρρύνουμε τη συνέχειά τους», δηλώνει ο κ. Βενιζέλος.

Συνάντηση Βενιζέλου - Τσαβούσογλου στην Αγκυρα στις 29.11.2014: Ο Ευ. Βενιζέλος δηλώνει, αναφορικά με την παρουσία του τουρκικού ερευνητικού σκάφους «Μπαρμπαρός» στην κυπριακή ΑΟΖ, ότι «βρίσκεται σε εξέλιξη μία προσβολή των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ανατολική Μεσόγειο» και ζητά αυτή να διακοπεί και «να επανεκκινήσουν οι συνομιλίες μεταξύ των δυο κοινοτήτων για τη λύση του Κυπριακού». Και παράλληλα αναφορικά με το θέμα των διερευνητικών επαφών Ελλάδας - Τουρκίας, ενημερώνει ότι «συνεχίζουμε τις διερευνητικές επαφές και είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε, πάντα στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου και ειδικότερα του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας».

Και στις 5 και 6 Δεκεμβρίου 2014 ο Αντ. Σαμαράς συναντά στην Αθήνα τον Τούρκο πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου (ο Ερντογάν έχει γίνει πρόεδρος), στο πλαίσιο της συνόδου του 3ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Ανάμεσα σε όσα συζήτησαν και συμφώνησαν, όπως αναφέρεται στην Κοινή Δήλωση: «Η Ελλάδα και η Τουρκία συμφώνησαν να διατηρήσουν την δυναμική στις Διερευνητικές Επαφές και στις συζητήσεις για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης».

Π. Αποστολίδης

Τέλος, στις 4.01.2015, επί κυβέρνησης Σαμαρά ακόμα, ο τότε εκπρόσωπος της Ελλάδας στις διερευνητικές επαφές με την Τουρκία, Παύλος Αποστολίδης (ο οποίος είχε το ρόλο αυτό από το 2010 και τον έχει αναλάβει και σήμερα) δίνει συνέντευξη στην «Καθημερινή» και στο ερώτημα αν θα υπάρξουν συμφωνίες και λύσεις στις διερευνητικές επαφές, απαντά αρνητικά, αλλά για ποιο λόγο; Γιατί όπως λέει «εμείς δεν είμαστε έτοιμοι. Λόγω της οικονομικής κρίσης, είναι πολύ δύσκολο για μια ελληνική κυβέρνηση να προσθέσει στο ήδη επιβαρυμένο περιβάλλον οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών δυσκολιών και το κομμάτι της εξωτερικής πολιτικής. Είναι πολύ δύσκολο να τολμήσει να πάρει αποφάσεις που θα περιλαμβάνουν και συμβιβασμούς, οδυνηρούς ή όχι». Με άλλα λόγια, όχι γιατί η κυβέρνηση δεν θα ήθελε, αλλά λόγω του πολιτικού κόστους.

Μπορεί, λοιπόν, ο κ. Σαμαράς από το 1992 μέχρι σήμερα να ποντάρει πολιτικά στον εθνικισμό, προβάλλοντας την αδιάλλακτη γραμμή στα εθνικά θέματα, αλλά ξεχνάει τις «ιδέες» με τις οποίες περηφανεύεται ότι «πολιτεύεται πάντα», όταν βρεθεί ο ίδιος στη θέση του πρωθυπουργού.