«Η αγωνία, ο φόβος και ο κίνδυνος είναι πια γνώριμα συναισθήματα»

Ενα νέο και αγαπημένο ζευγάρι με τον μικρό του γιο καταφτάνει σε όμορφη, παραθαλάσσια πόλη και προσπαθεί να ξαναρχίσει τη ζωή του. Αγνωστοι, με δουλειές προσωρινές και αναγκαστικές. Μια βίαιη ανατροπή της προηγούμενης, καλοστρωμένης ζωής τους έχει συμβεί. Το σχέδιό τους, όμως, σκοντάφτει. Η σχέση τους μπαίνει σε κρίση, η διαχείριση της νέας πραγματικότητας τους οδηγεί σε λάθη, ψέματα, υπερβολές και, τελικά, κίνδυνο.

Η δεύτερη ταινία του Μιχάλη Κωνσταντάτου, «Μικρά όμορφα άλογα», ένα αξιοθαύμαστο και με καλή πορεία ήδη στα διεθνή φεστιβάλ κινηματογραφικό επίτευγμα, με πρωταγωνιστές τη Γιώτα Αργυροπούλου και τον Δημήτρη Λάλο, θα είναι από την Πέμπτη 25 Μαρτίου στα σπίτια μας ψηφιακά, μέσω viva.gr.

Μια πρόταση must για κάθε φίλο του καλού ελληνικού κινηματογράφου, αλλά κι ένα μοντέλο ψηφιακής διανομής που βοηθάει, ναι, και τις κλειστές αίθουσες.

• Τι κρίμα που βγαίνει η ταινία ψηφιακά. Δεν γινόταν να περιμένετε λίγο ακόμα;

Θέλαμε να περιμένουμε να ανοίξουν οι αίθουσες. Εκεί είναι αρχικά η θέση μιας ταινίας. Οταν όμως η εταιρεία διανομής Feelgood είχε τη σκέψη να βρούμε μια φόρμουλα ώστε να στηρίξουμε σε αυτή τη δύσκολη εποχή τις αίθουσες, το βρήκαμε καλή ιδέα. Οι κινηματογράφοι «Δαναός» και «Ελλη», εκεί που η ταινία θα παιζόταν κανονικά, αγκάλιασαν την πρωτοβουλία, που πήρε το όνομα «Ανοίξτε τα κλειστά σινεμά στο σπίτι σας».

Ετσι, παραγωγός, σκηνοθέτης, διανομέας, αιθουσάρχης συνεργαζόμαστε ώστε να στηρίξουμε έμπρακτα τις αίθουσες αλλά και συμβολικά να αναδείξουμε τα μεγάλα προβλήματα που έχει προκαλέσει η πανδημία.

• Πώς νιώθετε, πάντως, ως «ψηφιακός»; Παλέψατε τόσο καιρό για τη δεύτερη ταινία σας.

Νιώθω λίγο περίεργα, βέβαια. Μια ταινία είναι φτιαγμένη καταρχήν για την αίθουσα. Η φωτογραφία της, ο ήχος της, ο ρυθμός της. Ολες οι τεχνικές λεπτομέρειες, που εξυπηρετούν τη δραματουργία και που οι συνεργάτες μου και εγώ έχουμε φροντίσει να είναι στην εντέλεια, λειτουργούν πάντα καλύτερα εκεί. Εχω, όμως, ενθουσιασμό που επιτέλους θα βρει και στην Ελλάδα το κοινό της. Θέλω να είμαι αισιόδοξος. «Το σινεμά θα κερδίσει!» (όπως λέμε «το καλό θα κερδίσει»).

• Οι βίαιες αλλαγές στη ζωή των ανθρώπων είναι το θέμα της ταινίας. Πώς το διαλέξατε; Ηταν κάτι προσωπικό; Κάτι που νιώθατε γύρω σας;

Οι κοινωνικοπολιτικές αλλαγές που συντελούνται γύρω μου, είναι μια σταθερή πηγή έμπνευσης για εμένα. Οταν η Ελλάδα βρισκόταν στα βάθη της οικονομικής κρίσης, οι βίαιες αλλαγές στη ζωή μας διαδέχονταν η μία την άλλη. Πολλοί έχασαν τη δουλειά τους, σχέσεις διαταράχτηκαν, οικογένειες διαλύθηκαν, άνθρωποι έχασαν την πίστη στον εαυτό τους, έπεσαν σε κατάθλιψη.

Ο κοινός παρονομαστής στις περιπτώσεις των ανθρώπων που η ζωή τους άλλαξε βίαια ήταν η δυσκολία τους να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, αφού αυτό απαιτούσε μια συνολική επαναδιαπραγμάτευση με τον εαυτό τους και την ταυτότητά τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις το «εγώ» και το «εμείς» είναι χτισμένα μέσα από το οικονομικό status και την επαγγελματική ταυτότητα. Οταν αυτά καταρρεύσουν, ξεκινάει το πρόβλημα.

Ωστόσο, η οικονομική κρίση και κατ’ επέκταση η μεγάλη αλλαγή στις κοινωνικές δομές δεν ήταν ξαφνική, η ελληνική κοινωνία εθελοτυφλούσε για κάποια χρόνια μέσα σε μια φούσκα ευμάρειας. Ετσι, η πτώση ήταν πιο βίαιη και σε πολλές περιπτώσεις ανεξέλεγκτη. Κάτι τέτοιο συνέβη και στους ήρωες της ταινίας μου. Η περίοδος του στρουθοκαμηλισμού τελείωσε και κάποια στιγμή έπρεπε να κοιταχτούν στα μάτια. Σε αυτό το σημείο ακριβώς αρχίζει και η ταινία μου.

• Με έναν περίεργο τρόπο η ταινία πέφτει σε μια εποχή που μια άλλη βίαιη αλλαγή, η πανδημία, συμβαίνει στις ζωές μας.

Ναι, η βίαιη αλλαγή που ζούμε είναι πρωτόγνωρη και σφοδρή. Φοβάμαι πως ο αντίκτυπος στην ψυχολογία και τις σχέσεις μας θα είναι τεράστιος. Ταυτόχρονα μια σειρά από λάθος χειρισμούς στην οικονομία θα φέρει ακόμα μεγαλύτερη κρίση από αυτήν που έχουμε ζήσει. Μεγάλη σημασία έχει να μην παρεξηγηθεί ο πολυδιαφημιζόμενος όρος «απόσταση».

Εννοώ πως είναι πολύ επικίνδυνο να ριζώσει μέσα μας ότι για να αντεπεξέλθουμε σ’ αυτήν τη δύσκολη κατάσταση χρειάζεται απόσταση. Στην πραγματικότητα χρειάζεται συντροφικότητα, οι άνθρωποι να έρθουν πιο κοντά από ποτέ, χωρίς να φοράνε «μάσκες». Και, για να μην παρεξηγηθώ, το εννοώ μεταφορικά!

• Χειρίζεστε και πάλι το θέμα σας, όπως στην πρώτη σας ταινία, το πολυβραβευμένο «Luton», με μια κάπως ψυχρή ματιά, που δεν κρύβει όμως την έγνοια σας για τα πρόσωπα.

Δεν θα έλεγα «ψυχρή», θα έλεγα ψύχραιμη, κάτι που θεωρώ απαραίτητο ώστε τα μηνύματα να μεταφέρονται με όσο πιο αντικειμενικό τρόπο γίνεται. Νοιάζομαι πολύ για τους χαρακτήρες μου, γι’ αυτό άλλωστε περνάω τόσα χρόνια από τη ζωή μου μαζί τους. Μπορεί, όμως, να χαίρομαι, να λυπάμαι, να πονάω μαζί τους αλλά όταν έρχεται η στιγμή να αφηγηθώ την ιστορία τους προσπαθώ να είμαι ψύχραιμος και αντικειμενικός.

Το καλό και το κακό είναι πάντα εδώ. Μαζί. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε είναι να κρατάμε όσο γίνεται πιο καθαρό το βλέμμα μας. Η ενσυναίσθηση και η ανάπτυξή της θα έπρεπε να είναι βασικό μας μέλημα από τις πρώτες τάξεις του σχολείου, το πρώτο μας αλφάβητο.

• Χρησιμοποιείτε μια συναρπαστική για τον θεατή φόρμα θρίλερ. Μια αγωνία, έναν φόβο, μια αίσθηση κινδύνου που παραμονεύει. Γιατί;

Η φόρμα του θρίλερ προκύπτει κάπως αυτονόητα, οργανικά. Η αγωνία, ο φόβος, η αίσθηση κινδύνου είναι συναισθήματα που έχουμε όταν διαταράσσεται το «είναι» μας και η ταυτότητά μας. Δυστυχώς είναι πολύ γνώριμα σε όλους μας.

Εναν τυχαίο άνθρωπο στον δρόμο να ρωτήσεις, είναι πάνω-κάτω αυτά που αισθάνεται αυτήν την εποχή. Αυτό που μοιάζει σαν φόρμα, είναι απλώς η μεταφορά του συναισθηματικού κόσμου των χαρακτήρων μου.

• Εχετε ήδη δύο ταινίες. Θα μπορούσατε να πείτε τι σινεμά θέλετε να κάνετε;

Δεν έχω στόχο να κάνω κάποιο συγκεκριμένο σινεμά, με την έννοια του genre. Το θέμα και οι χαρακτήρες υπαγορεύουν τον τελικό ρυθμό, τον τρόπο. Σίγουρα με ενδιαφέρει πολύ το «κάδρο», κάθε κάδρο είναι φτιαγμένο με απόλυτη συνείδηση και λεπτομέρεια. Οπως και ο τρόπος που χρησιμοποιώ τον χρόνο. Οταν αφήνεις τα πράγματα να αναπνεύσουν, όταν δεν βιάζεσαι, σου αποκαλύπτεται μια άλλη διάσταση. Αλλες οπτικές. Οπως και στις σχέσεις των ανθρώπων.

• Ας αφήσουμε τα «σκάνδαλα» Λιγνάδη και Φιλιππίδη και λοιπά. Ας αφήσουμε ακόμα και το #metoo. Ας μιλήσουμε, όμως, για τον κίνδυνο της πολιτικής ορθότητας, της συντηρητικοποίησης, της ομοιομορφίας και της ισοπέδωσης που απειλεί διεθνώς την τέχνη στο όνομα των δικαιωμάτων μειονοτήτων.

Χαίρομαι που θίγετε αυτό το θέμα. Είναι ένα γνωστό σχήμα όλο αυτό που περιγράφετε: Οταν η ζυγαριά βαραίνει πολύ από τη μία πλευρά και θέλεις απελπισμένα να μη συμβεί αυτό, βάζεις από την άλλη πολύ περισσότερο βάρος από ό,τι στην πραγματικότητα χρειάζεται και καταλήγεις να έχεις ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα από την άλλη πλευρά. Αυτό που χρειάζεται είναι ψυχραιμία και καθαρό βλέμμα. Ο κίνδυνος που περιγράφετε είναι πολύ έντονος και η υπερβολή βρίσκεται στο DNA του ανθρώπου.

Ολο αυτό βέβαια είναι αποτέλεσμα επίσης ενός άλλου φαινομένου, που έχει σχέση με τη βία και τα καταπιεσμένα συναισθήματα. Υπάρχει ανάγκη για εκτόνωση, δικαιολογημένη. Πόσο πιο απλά όμως θα ήταν τα πράγματα αν επενδύαμε στο αυτονόητο: στην πρόληψη. Να απομακρύνουμε τους «Λιγνάδηδες» και «Φιλιππίδηδες» από την πρώτη στιγμή που η συμπεριφορά τους προσβάλλει την αξιοπρέπεια άλλων ανθρώπων και όχι να τους αφήνουμε να αναπτύσσονται σε «σύστημα», να τους κάνουμε τηλεοπτικούς ήρωες και εκπροσώπους θεσμών.

• Νιώθετε ότι τα μέτρα για την πανδημία οδηγούν τον κλάδο σας στην εξόντωση;

Τα μέτρα είναι αδιανόητα. Το γεγονός ότι ένας ολόκληρος κλάδος έχει μείνει χωρίς δουλειά πάνω από ένα χρόνο τώρα, με αποζημιώσεις-ψίχουλα, στα τυφλά, είναι απαράδεκτο.

Δεν μπορείς να έχεις τα ΜΜΜ γεμάτα, τις εκκλησίες να ανοιγοκλείνουν, να μην επενδύεις σε ΜΕΘ, να μην επενδύεις σε γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό και να κλείνεις τελείως δραστηριότητες στις οποίες εύκολα θα μπορούσες να εξασφαλίσεις τη μη διασπορά του ιού. Ο πολιτισμός πιο πολύ από ποτέ θεωρείται από τους κυβερνώντες ένα παράσιτο. Με αυτό είμαι θυμωμένος, και ακόμη πιο πολύ με όλους εμάς που το ανεχόμαστε.

♦ Ιnfo

• https://www.viva.gr/tickets/cinema/streaming/mikra-omorfa-aloga-elli/
• https://www.viva.gr/tickets/cinema/streaming/mikra-omorfa-aloga-danaos/ Εισιτήριο: 4,99 ευρώ