Γιώργος Κουμεντάκης: ταξίδι στη «Μεσόγειο έρημο»

Στο πλαίσιο του 4ου Διαδικτυακού Φεστιβάλ που προσφέρει η ΕΛΣ μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας GNO-TV, αναρτήθηκε στις 12.4.2021 παρουσίαση αποσπασμάτων από την πιανιστική σύνθεση «Μεσόγειος έρημος» του Γιώργου Κουμεντάκη, με οπτική επένδυση (βίντεο) της βραβευμένης εικαστικού Λήδας Παπακωνσταντίνου.

Τα έξι κομμάτια («Αλογάκι της Παναγίας», «Τρία ψάρια της Μεσογείου», «Σαμιαμίθι», «Μύγα, Προνύμφη και Πεταλούδα» του L. van B., «Λευκοτσικνιάς» και «Κυνηγός στις όχθες του Στρυμόνα») ερμήνευσε η Λορέντα Ράμου. Ο κύκλος «Μεσόγειος έρημος» γράφτηκε με ανάθεση του Michael Marks Charitable Trust και πρωτοπαρουσιάστηκε το 2000.

Η λιτή, μινιμαλίζουσα, κυρίως τονική γραφή αντλεί από ποικίλες πηγές –τροπικότητα, μπαρόκ πολυφωνία, παραδοσιακό τραγούδι, βυζαντινό άσμα– συνθέτοντας ιδιόφωνα ακούσματα που αναγνωρίζονται ως σύγχρονο ελληνικό/μεσογειακό αντίστοιχο της «Νυχτερινής μουσικής» από το «Στην ύπαιθρο» του Μπάρτοκ ή του «Χορταριασμένου μονοπατιού» του Γιάνατσεκ.

Η στρωτή, προσεκτική ερμηνεία της Ράμου συναντήθηκε αβίαστα με την εικαστική αφήγηση της Παπακωνσταντίνου, που εμπλούτισε την πρόσληψη με εικόνες και παραστάσεις οικείες του μεσογειακού Νότου.

Το αποτέλεσμα λειτούργησε ως εσωστρεφές ταξίδι ανεπιτήδευτου λυρισμού και ανάπαυλας. Η περίπου ημίωρης διάρκειας ανάρτηση θα παραμείνει διαθέσιμη δωρεάν online για ένα μήνα.

Ενας νέος, δυνατός Ελληνας βιολιστής

Στις 28.3.2021, στην πλατφόρμα Megaron Online αναρτήθηκε συναυλία/ρεσιτάλ του βιολιστή Χριστόφορου Πετρίδη, ενός από τους πιο πολυβραβευμένους Ελληνες μουσικούς της νέας γενιάς, με διακρίσεις, έπαθλα και μετάλλια σε σημαντικούς διαγωνισμούς εντός και εκτός Ελλάδος.

Τον 16χρονο μουσικό συνόδεψε ο πιανίστας Νίκος Κυριόσογλου. Συντεταγμένο έτσι ώστε να αναδείξει τις επιδόσεις του σολίστα αλλά και να προσφέρει «κάτι για τον καθένα», το πρόγραμμα περιλάμβανε μείζονα έργα του βιολιστικού ρεπερτορίου και αρκετά δεξιοτεχνικά κομμάτια.

Συνολικά το ρεσιτάλ του άφησε πολύ καλές εντυπώσεις. Ξεκίνησε με τη «Σαραμπάντ» από την «Παρτίτα για σόλο βιολί αρ. 2» του Μπαχ, που παίχτηκε στοχαστικά, με ακρίβεια και σαφή άρθρωση.

Ακολούθησε η μπετοβενική «Σονάτα της Ανοιξης» σε μιαν εντυπωσιακά καλοπλασμένη ανάγνωση που διέθετε αψεγάδιαστη τονική καθαρότητα, καλοζυγιασμένη συνοχή, αυτοπεποίθηση και σεμνότητα έκφρασης, ενώ εξέπληξε με το βάθος και το εύρος αντίληψης και ερμηνευτικής ανταπόκρισης στη σύνθετη δραματουργία του έργου.

Στο εναρκτήριο Allegro οι διαδοχικές μεταπτώσεις από τη λυρική, ήρεμη εκφορά της μελωδίας στις νευρώδεις, ανεβασμένων τόνων παραγράφους αρθρώθηκαν πειστικά και κυρίως αβίαστα. Με συγκρατημένη εκφραστικότητα –αλλά όχι άνευρα– δόθηκε το Adagio. Το σύντομο Scherzo παίχτηκε με δεόντως νευρώδη καλπασμό και ωστική ορμή, εξασφαλίζοντας με μικροστίξεις τη διάκριση των μουσικών παραγράφων.

Στο καταληκτικό Rondo η άρθρωση του συντακτικού της μουσικής σε κύριες και δευτερεύουσες παραγράφους αποδόθηκε γλαφυρά με μικροεπιταχύνσεις/επιβραδύνσεις, προσεγμένες μικροστίξεις και χειρισμό του βάρους του μουσικού ειρμού, τα περάσματα μεταξύ παραγράφων διαφορετικής διάθεσης συντελέστηκαν με μουσικότητα, η έξαρση της έντασης υπογραμμίστηκε με ελεγχόμενο βιμπράτο, ενώ οι πυκνώσεις/αραιώσεις της μουσικής εκφοράς ουδέποτε παραμορφώνονταν. Εξαιρετικός συνοδοιπόρος υπήρξε ο Κυριόσογλου.

Τον κλασικό Μπετόβεν διαδέχτηκαν τρία αποσπάσματα από τη «Μικρή σουίτα για βιολί & πιάνο σε δωδεκανησιακά θέματα» (1947) του Γιάννη Κωνσταντινίδη («Μελωδία Καρπάθου», «Αρχαγγελίτικος σκοπός Ρόδου», «Νυφιάτικο τραγούδι και σούστα Ρόδου»).

Εργο στο οποίο η εθνικοσχολική ματιά στο αυθεντικό φολκλορικό υλικό περνά μέσα από φίλτρα εμπρεσιονιστικής αισθαντικότητας, αντιμετωπίστηκε από τον Πετρίδη με περισσή φροντίδα, υπογραμμίζοντας με ευλύγιστη φραστική και ευγένεια την νοσταλγία και την ενδιάθετη «ανατολίτικη» ηδυπάθεια της μουσικής του Μικρασιάτη δημιουργού.

Το ρεσιτάλ ολοκληρώθηκε με πέντε εξωστρεφώς δεξιοτεχνικά κομμάτια από αυτά που πολύ παλιότερα αποτελούσαν απαραίτητη απόληξη εμφάνισης των μεγάλων σολίστ: «Σκέρτσο Ταραντέλα» (1855) του Βιενιάφσκι, τα αρ. 5 και αρ. 24 από τα «24 Καπρίτσια για σόλο βιολί» (1820) του Παγκανίνι, το «Βάσανο του έρωτα» από τους «Τρεις χορούς από την παλιά Βιέννη» (1905) του Κράιζλερ, τον «Παραδοσιακό χορό Τσάρντας» (~1904) του Μόντε και τους «Τσιγγάνικους χορούς» (1878) του Σαραζάτε.

Ταιριαστά και αναμενόμενα, εδώ η θερμοκρασία σκαρφάλωσε στα ύψη, καθώς ο ικανός νέος βιολιστής αναμετρήθηκε άφοβα, δίχως την παραμικρή έκπτωση ή απώλεια ποιότητας ήχου με τις τεχνικές απαιτήσεις της απερίφραστα δεξιοτεχνικής, ασύστολα επιδειξιμανούς γραφής των κομματιών.