Κι έπειτα ήρθε ο κορονοϊός….*

«Η πανδημία που προκάλεσε ο κορονοϊός SARS-CoV-2 δεν ήταν κάτι το αναπάντεχο – οι επιστήμονες προειδοποιούσαν για τον κίνδυνο πανδημίας εδώ και πολλά χρόνια. Ελάχιστα έγιναν όμως όλο αυτό το διάστημα σε παγκόσμιο επίπεδο προκειμένου να αντιμετωπιστεί όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά η μεγάλη πανδημία, για την οποία όλοι γνώριζαν πως κάποια στιγμή θα ερχόταν», γράφει στο βιβλίο του «Κι έπειτα ήρθε ο κορονοϊός» ο δημοσιογράφος Κωνσταντίνος Γουσίδης.

Το βιβλίο αναδεικνύει εγκληματικές αμέλειες δεκαετιών και παρουσιάζει αναλυτικά όσα θα έπρεπε να είχαν γίνει –αλλά ΔΕΝ έγιναν!– για την καλύτερη υγειονομική θωράκιση του πλανήτη μας και των κατοίκων του. Παράλληλα, θέτει ερωτήματα που αποτελούν τροφή για σκέψη αναφορικά με όσα πάνε στραβά στη σημερινή μας κοινωνία.

Οι προειδοποιήσεις

Οι επιστήμονες προειδοποιούσαν από  του 1980 πως αργά ή γρήγορα ο πλανήτης θα βρισκόταν ενώπιον μιας πανδημίας μεγάλων διαστάσεων, ικανής να προκαλέσει εκατομμύρια ή δεκάδες εκατομμύρια νεκρούς παγκοσμίως. Το βασικό ερώτημα είναι αν, με βάση τη γνώση αυτή, θα μπορούσαν να είχε γίνει κάτι για να αντιμετωπίσουμε καλύτερα μια πανδημία.

Πώς, όμως, μπορεί να αντιμετωπιστεί μια επικίνδυνη πανδημία, για την οποία δεν ξέρουμε πότε θα ξεσπάσει; Το βάρος για την όσο το δυνατόν καλύτερη «θωράκιση» του πληθυσμού πέφτει:

• Στην προληπτική λήψη μέτρων για την αποτροπή εκδήλωσης επιδημιών (π.χ. να συγκεντρωθούν όσο γίνεται πιο πολλές πληροφορίες για άγνωστους ιούς).
• Στην όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη διάγνωση κινδύνου έπειτα από το ξέσπασμα μιας ασθένειας σε κάποια περιοχή του πλανήτη και στην ενημέρωση της διεθνούς κοινής γνώμης με τη μέγιστη δυνατή διαφάνεια.
• Στη λήψη έγκαιρων και αποτελεσματικών μέτρων για την αποτροπή (ή, αν αυτό δεν μπορεί να καταστεί εφικτό, στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη καθυστέρηση) της εξάπλωσης της νόσου σε διάφορες περιοχές του πλανήτη.
• Στις ικανότητες των κρατικών συστημάτων υγείας να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες απαιτήσεις όσον αφορά στην όσο το δυνατόν επαρκέστερη φροντίδα των ασθενών.

Εγκληματικές περικοπές

• Προγράμματα για εντοπισμό εν δυνάμει επικίνδυνων ιών, όπως το PREDICTτων ΗΠΑ με ελάχιστο κόστος σε σχέση με τον προϋπολογισμό της χώρας, καταργήθηκαν ή «πετσοκόφτηκαν».
• Καμία κυβέρνηση δε «βάζει βαθιά το χέρι στην τσέπη» για έρευνες σχετικά με τις μεταδοτικές ασθένειες και τους παράγοντες που τις προκαλούν. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το σχετικό κονδύλι στη Γερμανία ανερχόταν το 2017 στο 0,009% του Ομοσπονδιακού Προϋπολογισμού για την Υγεία, που αντιστοιχεί στο 4% του συνόλου του Ομοσπονδιακού Προϋπολογισμού.
• Στις ΗΠΑ, η χρηματοδότηση για προγράμματα του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) με στόχο τον έγκαιρο περιορισμό μιας επιδημίας– μειώθηκε κατά 80% το 2018.
• Την ίδια στιγμή, τα κονδύλια της NASA για την ανάπτυξη στρατηγικών για τη θωράκισή μας απέναντι στο… ενδεχόμενο πτώσης ενός αστεροειδούς στη Γη, αυξήθηκαν κατά σχεδόν 4.000% σε σχέση με το 2010.

Τα συστήματα Υγείας των χωρών είναι το τελευταίο «οχυρό» ώστε να σωθούν όσο το δυνατόν περισσότερες ζωές. Σε τι κατάσταση βρίσκονται τα συστήματα Υγείας; Ο Παγκόσμιος Δείκτης Ασφαλείας της Υγείας (GlobalHealthSecurityIndex – GHSIndex), είναι η πρώτη ολοκληρωμένη, συγκριτική αξιολόγηση σε παγκόσμιο επίπεδο, του επιπέδου ασφαλείας της υγείας στις 195 χώρες. Τα στοιχεία του GHSIndex, που δημοσιεύτηκαν το 2019, μόλις λίγους μήνες πριν ξεσπάσει η πανδημία της COVID-19, είναι συγκλονιστικά και μεταξύ άλλων αναφέρουν:

• Η ασφάλεια σε θέματα υγείας είναι «θεμελειωδώς ασθενής» ΣΕ ΟΛΟ τον πλανήτη!
• ΚΑΜΙΑ χώρα δεν είναι πλήρως προετοιμασμένη για να αντιμετωπίσει μια πανδημία ή επιδημία!
• Ο μέσος όρος ετοιμότητας των 195 χωρών να ανταποκριθούν σε μια πανδημία ή επιδημία, αξιολογείται στους 40,2 από τους 100 πιθανούς βαθμούς!
• Θα μπορούσε κανείς να πιστέψει ότι ο μέσος όρος αξιολόγησης πέφτει επικίνδυνα εξαιτίας της πολύ χαμηλής βαθμολογίας που συγκεντρώνουν οι «αναπτυσσόμενες» χώρες του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου. Αλλά κάτι τέτοιο δυστυχώς δεν ισχύει! Βάσει των στοιχείων του GHSIndex, διαπιστώνεται ότι 116 από τις χώρες με «υψηλό» ή «μεσαίο» ανά κεφαλή εισόδημα (δηλαδή από τις λεγόμενες «αναπτυγμένες» και «πλούσιες» χώρες) «σκοράρουν»… κάτω από τη βάση των 50 βαθμών!
• Υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι οι περισσότερες χώρες έχουν αποδείξει ότι οι δομές δημόσιας υγείας μπορούν να αποδειχτούν λειτουργικές εν μέσω κρίσης!
• Το 77% των χωρών δεν απέδειξαν ότι είναι σε θέση να συλλέγουν εργαστηριακά δεδομένα σε πραγματικό χρόνο.
• Οι περισσότερες χώρες δεν διαθέτουν κονδύλια από τους προϋπολογισμούς τους για να καλύψουν τα διαπιστωμένα κενά ετοιμότητας στα συστήματα υγείας τους όσον αφορά στην αντιμετώπιση πανδημιών!
• Μόνο για το 10% των χωρών υπάρχουν ενδείξεις ότι τα ανώτερα κρατικά στελέχη τους είναι διατεθειμένα να συμβάλουν στη βελτίωση των κενών των συστημάτων υγείας!

«Ένας κόσμος σε κίνδυνο» Π.Ο.Υ 2019

Υπάρχουν πολλά τέτοια στοιχεία ακόμα στον Παγκόσμιο Δείκτη Ασφαλείας της Υγείας. 

Αλλά ας αναφέρουμε απλά δυο στοιχεία από την ετήσια έκθεση του GPMB (Global Preparedness Monitoring Board – Συμβούλιο Παρακολούθησης Παγκόσμιας Ετοιμότητας) του ΠΟΥ με τίτλο «Ένας κόσμος σε κίνδυνο», που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Σεπτέμβριο του 2019.

Η έκθεση αυτή έχει ως αντικείμενο το επίπεδο της παγκόσμιας ετοιμότητας στον τομέα της υγείας να ανταποκριθεί σε έκτακτες καταστάσεις (δηλαδή, μεταξύ άλλων, και σε πανδημίες). Μεταξύ πολλών άλλων, μπορεί να διαβάσει κανείς εκεί τα εξής ενδιαφέροντα: «Η ετοιμότητα παρακωλύεται από έλλειψη πολιτικής βούλησης σε όλα τα επίπεδα». Κι ακόμα: «Αν και οι εθνικοί ηγέτες ανταποκρίνονται σε κρίσεις του τομέα της υγείας ΟΤΑΝ αυξάνεται αισθητά ο φόβος κι ο πανικός (του πληθυσμού), οι περισσότερες χώρες δεν αφιερώνουν την ενέργεια και τους πόρους που απαιτούνται προκειμένου το ξέσπασμα ασθενειών να μην εξελιχτεί σε καταστροφή».

*« Κι έπειτα ήρθε ο κορονοϊός» Κωνσταντίνος Δ. Γουσίδης εκ Ταξιδευτής

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Κωνσταντίνος Δ. Γουσίδης γεννήθηκε το 1973 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Γερμανική Φιλολογία, Αρχαία Ιστορία, καθώς και Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία στο Πανεπιστήμιο «Ιωάννης Γουτεμβέργιος» στο Μάιντς της Γερμανίας.

Εργάστηκε ως δημοσιογράφος στις εφημερίδες της Θεσσαλονίκης «Αγγελιοφόρος» και «Αγγελιοφόρος της Κυριακής» –όπου, μεταξύ άλλων, διετέλεσε επί σειρά ετών υπεύθυνος του τμήματος «Υγεία και Επιστήμη»– και εν συνεχεία ως αρχισυντάκτης σε διάφορες δημοσιογραφικές ιστοσελίδες της Βόρειας Ελλάδας.