Ergasianews.gr Η δυνατή φωνή του κόσμου της μισθωτής εργασίας!
Ντοκιμαντέρ σε παγκόσμια πρεμιέρα.
Από σήμερα Σάββατο έως και την Τρίτη, για τέσσερις ημέρες, στην ιστοσελίδα της εφημερίδας μας «efsyn.gr» έχουμε μια μεγάλη προσφορά για όλους: κάνει πρεμιέρα σε streaming το ολοκαίνουργιο ντοκιμαντέρ του Θωμά Σίδερη «Σιωπηλή φυλακή», για την κατάσταση στην Τουρκία.
Με έρευνα που ξεπερνά σε διάρκεια τα 10 χρόνια, η «Σιωπηλή φυλακή» ρίχνει φως σε γεγονότα και πρόσωπα που απαντούν σε ερωτήματα όπως τι σημαίνει να είσαι Αρμένιος ή Κούρδος στην Τουρκία, τι σημαίνει να είσαι δημοσιογράφος στην Τουρκία, τι σημαίνει να είσαι ομοφυλόφιλος στην Τουρκία, τι σημαίνει να είσαι Σύρος πρόσφυγας στα αχανή στρατόπεδα του Χατάι μετά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της Τουρκίας στις κουρδικές περιοχές, τι σημαίνει να είσαι κρατούμενος στις τουρκικές φυλακές.
«Είναι η πρώτη φορά που μια ταινία μου κάνει πρεμιέρα στον διαδικτυακό τόπο μιας εφημερίδας και όχι σε ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ», μας λέει ο Θωμάς Σίδερης. «Αλλά πρόκειται για την “Εφημερίδα των Συντακτών”, μία εφημερίδα που δίνει τη δική της μάχη για τον σεβασμό της ανθρώπινης ύπαρξης και της διαφορετικότητας. Πολλές φορές όταν ήμουν στην Τουρκία συζητούσα με Τούρκους συναδέλφους για την “Εφ.Συν.” και τους εξηγούσα το συνεταιριστικό μοντέλο αυτοδιαχείρισης. Αν θα μπορούσα να συγκρίνω μία τουρκική εφημερίδα με την “Εφ.Συν.”, αυτή θα ήταν σίγουρα η “Ταράφ”, όσον αφορά τη θεματολογία της αλλά κυρίως την προσέγγιση των θεμάτων».
• Υπήρχε και ψυχολογικός παράγοντας για αυτή την απόφασή σου;
Είδα τις ζωές δεκάδων ανθρώπων και κάποιων φίλων να διαλύονται κυριολεκτικά από το 2016 και μετά. Κουβαλούσα το βάρος τους. Οπως και το βάρος του Οσμάν, του διευθυντή φωτογραφίας της ταινίας. Μετά την αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, άρχισα να δουλεύω ένα κομμάτι που είχα αφήσει έξω από τη «Θηλιά» και αφορούσε τα δικαιώματα των τρανς.
Μετά, σκέφτηκα ότι είχα το υλικό που μου έστειλε η μητέρα της Ελίν Μπόλεκ αλλά και συνεντεύξεις που πήρα στο εξωτερικό μετά το 2018. Ανακάλυψα επίσης ότι υλικό από δημοσιογράφους που μου είχαν μιλήσει πριν από το 2016 δεν είχε αξιοποιηθεί πλήρως. Ετσι, άρχισα σιγά σιγά να χτίζω το ντοκιμαντέρ χωρίς να υπάρχει ακόμη τότε ένας συγκεκριμένος σεναριακός καμβάς. Αλλά για μένα ήταν μια διαδικασία λυτρωτική. Κατάφερα να αρθρώσω όλα όσα κουβαλούσα τα τελευταία χρόνια και με έπνιγαν για την κατάσταση στην Τουρκία.
• Πολυετής η έρευνά σου...
Ξεκίνησα το 2010, εστιάζοντας στο πογκρόμ των τουρκικών αρχών σε βάρος κυρίως κουρδικών και αριστερών εφημερίδων. Αλλά υπήρχε και η αρμενική εφημερίδα «Agos», ένα ξεχωριστό έντυπο που εξέδιδε ο Χραντ Ντινκ. Το γεγονός που με συγκλόνισε ήταν η δολοφονία του Χραντ Ντινκ το 2007. Για περίπου τρία χρόνια σκεφτόμουν μία ταινία γι’ αυτόν τον σπουδαίο Αρμένιο δημοσιογράφο. Η εισαγγελική έρευνα υποτίθεται ότι βρισκόταν σε εξέλιξη, αλλά στην ουσία δεν γινόταν τίποτα. Υπήρχε μόνο διάθεση για συγκάλυψη.
Καθώς προχωρούσε η έρευνα, κατανοούσα όλο και καλύτερα ότι η Τουρκία ως χώρα δεν μπορούσε να αποδεχτεί τις διαφορετικές ταυτότητες που υπήρχαν διάχυτες στο εσωτερικό της. Ηταν η εποχή που το κεμαλικό δόγμα ξέφτιζε και αναδυόταν η παντοδυναμία του Ερντογάν. Μια ολόκληρη χώρα έκανε μία τεράστια στροφή προς τον συντηρητισμό. Μετά το 2013, τα πάντα έμοιαζαν διαφορετικά. Το βαθύ σκάνδαλο κυβερνητικής διαφθοράς τον Δεκέμβριο του 2013, οι αποκαλύψεις κυρίως της κεμαλικής εφημερίδας «Τζουμχουριέτ» για συναλλαγή των τουρκικών αρχών με την ISIS και η προσπάθεια του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης να ελέγξει πλήρως τα μέσα ενημέρωσης, είναι απλώς εκφάνσεις του ίδιου φαινομένου, που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.
Το 2014 ο Ερντογάν εφάρμοσε για πρώτη φορά μια μέθοδο, που στη συνέχεια θα αποδειχθεί προσφιλής: στον διορισμό κυβερνητικών διαχειριστών, δηλαδή δοτών συμβούλων σε διοικήσεις μέσων ενημέρωσης, αρχίζοντας από τον όμιλο Ιπέκ και προχωρώντας στον όμιλο Φεζά.
• Και το πραξικόπημα του 2016;
Το πραξικόπημα του 2016, αν και στην ιστορία έμεινε ως «αποτυχημένο», στην πραγματικότητα εκπλήρωσε τους ευσεβείς πόθους του Ερντογάν. Αλλαγή του συντάγματος και του πολιτεύματος και ασφυκτικός έλεγχος σε ό,τι υπάρχει μέσα στο κράτος και γύρω από αυτό. Η παλιά αστική τάξη που αντλούσε δύναμη και κύρος από το κεμαλικό μοντέλο έδωσε τη θέση της σε μία τάξη ευνοουμένων του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.
• Πόσο δυσκολεύτηκες στα γυρίσματα στην Τουρκία;
Tα πιο δύσκολα γυρίσματα ήταν το 2016, λίγο πριν από το πραξικόπημα. Η πολιτική κατάσταση μύριζε μπαρούτι. Θυμάμαι, είχαμε βραδινά γυρίσματα στο Κιρκλαρελί (Σαράντα Εκκλησιές). Οταν καθίσαμε μετά τη δουλειά να φάμε σε μια πιτσαρία, αντιληφθήκαμε ότι μας παρακολουθούσαν άντρες της τουρκικής Ασφάλειας. Επιστρέψαμε ξημερώματα στην Κωνσταντινούπολη και το αυτοκίνητο της Ασφάλειας ήταν διαρκώς πίσω μας. Σταματήσαμε σε ένα καφέ της εθνικής και μας ακολούθησαν ακόμα και στην τουαλέτα. Εδειχναν τις προθέσεις τους. Το ίδιο συνέβη και όταν συναντήθηκα με τον ηγέτη του HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς στα γραφεία του κόμματος στη συνοικία Τσάνκαγια της Αγκυρας. Υπήρχε διαρκώς μια απειλή στην ατμόσφαιρα που δεν γνώριζα πού θα καταλήξει. Θυμάμαι ότι έστειλα οδικώς το υλικό στην Ελλάδα, ακριβώς επειδή φοβόμουν ότι κάτι θα συμβεί στο τέλος.
• Και στο αεροδρόμιο;
Στο τότε διεθνές αεροδρόμιο Ατατούρκ οι Αρχές κράτησαν αδικαιολόγητα το διαβατήριό μου και δεν μου επέτρεψαν να επιβιβαστώ στο αεροπλάνο. Κατάφερα να φύγω από την Τουρκία μετά από παρέμβαση του Τουρκικού Συμβουλίου Τύπου. Μετά την πρεμιέρα της «Θηλιάς», το 2018, στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, η κατάσταση δυσκόλεψε για μένα. Συνάδελφοι δημοσιογράφοι από την Τουρκία με πληροφόρησαν ότι το όνομά μου βρίσκεται σε λίστες καταζητούμενων, αλλά δεν γνωρίζω όμως επίσημα αν όντως έχει εκδοθεί κάποιο ένταλμα σε βάρος μου. Ο διευθυντής φωτογραφίας της ταινίας Οσμάν Γενίς, ο οποίος εργαζόταν στο κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο TRT, απολύθηκε και από το 2017 βρίσκεται στη φυλακή.
