Πικρό ρέκβιεμ για τις Αφγανές που ξέρουν καλά τι τις περιμένει

Το γήπεδο είναι γεμάτο από όχλο που αλαλάζει. Στο μέσον του, σαν σε ρωμαϊκή αρένα, μια γυναίκα θαμμένη έτσι που να προεξέχει μόνο το κεφάλι της. Γύρω της οι πέτρες πέφτουν βροχή. Ενας φρικιαστικός θάνατος γιατί κάποιος την κατηγόρησε για μοιχεία. Ενα παράτολμο βίντεο γυρισμένο μέσα από την μπούρκα από γυναίκες της οργάνωσης RAWA (Επαναστατική Ενωση Γυναικών Αφγανιστάν), πίσω στη δεκαετία του 1990, όταν οι Ταλιμπάν έδειχναν το πραγματικό τους πρόσωπο. Αυτό που οι γυναίκες του Αφγανιστάν φωνάζουν σε μια υποκριτικά ανήσυχη διεθνή κοινότητα ότι θα δείξουν ξανά εναντίον τους οι ζηλωτές μισογύνηδες που μόλις επέστρεψαν στην εξουσία.

Το βίντεο είχε συγκλονίσει τότε την κοινή γνώμη και είχε χρησιμοποιηθεί ως ακόμη ένα από τα επιχειρήματα για τη βαναυσότητα των ριζοσπαστών που έπρεπε να παταχθούν μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. ΗΠΑ και ΝΑΤΟ διατείνονταν τότε πως και για τις γυναίκες και για τη δική τους απελευθέρωση από τον καταπιεστικό ζυγό των εξτρεμιστών έγινε η επέμβαση.

Είκοσι χρόνια μετά, έχοντας δαπανήσει περισσότερα από 2 τρισ. δολάρια (300 εκατ. την ημέρα επί 20 χρόνια, σημειώνει το Forbes) οι ΗΠΑ αποχώρησαν εσπευσμένα αδιαφορώντας για τις καταστροφικές συνέπειες που αυτό έχει για την πλειονότητα του πληθυσμού: τις γυναίκες και τα κορίτσια.

«Δεν μας νοιάζεται κανείς», έλεγε με δάκρυα στα μάτια μια κοπέλα σε βίντεο που κυκλοφόρησε στα κοινωνικά δίκτυα, εκφράζοντας τις αγωνίες εκατομμυρίων Αφγανών γυναικών. «Θα πεθάνουμε αργά στην Ιστορία. Δεν μας υπολογίζουν γιατί γεννηθήκαμε στο Αφγανιστάν» συνέχιζε γι’ αυτό που πολλές καταγγέλλουν ως προδοσία των μεγάλων δυνάμεων.

Πέφτουν οι μάσκες

Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ξεκαθάρισε πως η επέμβαση στο Αφγανιστάν δεν έγινε για να οικοδομηθεί μια δημοκρατία στη χώρα –με ό,τι θετικό συνεπάγεται για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών– αλλά για να αποτραπούν άλλες τρομοκρατικές επιθέσεις κατά των ΗΠΑ.

Οι δε διαβεβαιώσεις του –εκ των υστέρων– ότι θα κάνει ό,τι μπορεί για τις γυναίκες του Αφγανιστάν, αποδεικνύονται κενές περιεχομένου, όπως αφηγείται ο Τζορτζ Πάκερ στο The Atlantic ανακαλώντας μια συνομιλία που έγινε το 2010 ανάμεσα στον Μπάιντεν, τότε αντιπρόεδρο του Ομπάμα, και τον Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, ειδικό απεσταλμένο για το Αφγανιστάν και το Πακιστάν. Ο Μπάιντεν επέμενε ήδη από τότε να αποχωρήσουν οι ΗΠΑ από το Αφγανιστάν ανεξαρτήτως των συνεπειών. Κι όταν ο Χόλμπρουκ τον ρώτησε για τις ηθικές υποχρεώσεις τους προς τον πληθυσμό και τι θα απογίνουν οι μικρές μαθήτριες που του ζητούν να τις βοηθήσει να συνεχίσουν να πηγαίνουν σχολείο, ο Τζο Μπάιντεν απάντησε: «Γάμα το αυτό, δεν πρέπει να ανησυχούμε γι’ αυτό. Το κάναμε στο Βιετνάμ, ο Νίξον και ο Κίσινγκερ τα κατάφεραν».

Οσο για τους Ταλιμπάν δεν κατάφεραν να πείσουν για το προσωπείο της μετριοπάθειας που φόρεσαν ξαφνικά δηλώνοντας πως οι γυναίκες θα έχουν ενεργό ρόλο στην κοινωνία και θα μπορούν να εργάζονται και να σπουδάζουν «στο πλαίσιο του ισλαμικού νόμου». Η εικόνα στο πεδίο αποκαλύπτει μια άλλη σκοτεινή πραγματικότητα.

Επιθέσεις και μισογυνισμός

Τους τελευταίους μήνες, με την επέλαση των Ταλιμπάν αυξήθηκαν δραματικά οι στοχευμένες επιθέσεις εναντίον γυναικών επαγγελματιών, πολιτικών, δημοσιογράφων, ακτιβιστριών. Τον Ιανουάριο δύο γυναίκες μέλη του Ανώτατου Δικαστηρίου δολοφονήθηκαν στην Καμπούλ. Τον Μάρτιο, στην Τζαλαλαμπάντ δολοφονήθηκαν τρεις γυναίκες που εργάζονταν σε τηλεοπτικό σταθμό ενώ τον Ιούνιο άλλη δημοσιογράφος έχασε τη ζωή της σε βομβιστική επίθεση.

Οπως καταγγέλλει η Επιτροπή για την Ασφάλεια των Αφγανών Δημοσιογράφων (AJSC), λόγω της αυξανόμενης βίας εναντίον τους ο αριθμός των γυναικών δημοσιογράφων κι άλλων επαγγελματιών στα ΜΜΕ το πρώτο εξάμηνο φέτος μειώθηκε κατά 18%.

Οι Ταλιμπάν ισχυρίζονται πως δεν έχουν σχέση με αυτές τις επιθέσεις κι ούτε θα επαναλάβουν όσα έκαναν όταν κυβερνούσαν τη χώρα, το 1996-2001. Αλλά τα δείγματα γραφής δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αμφιβολίας ότι παραμένουν το ίδιο ακραίοι και μισογύνηδες ενώ οι καταγγελίες και τα ρεπορτάζ για τις αθλιότητες στις οποίες επιδίδονται όπου επικρατούν είναι αποκαρδιωτικά.

Πριν καν αναλάβουν την εξουσία, σε κάποιες επαρχίες που επικράτησαν οι Ταλιμπάν απαγορεύτηκε στις γυναίκες να βγαίνουν χωρίς συνοδεία άντρα συγγενή τους, αλλιώς κινδυνεύουν να συλληφθούν ή και να τιμωρηθούν. Σε γράμμα που δημοσίευσαν την περασμένη εβδομάδα Αφγανές ακτιβίστριες κατήγγειλαν πως αναγκάζουν κορίτσια και χήρες να παντρευτούν με μαχητές. Τον Ιούλιο, με την κατάληψη του Μπαντακσάν, ζήτησαν από τους θρησκευτικούς ηγέτες να κάνουν κατάλογο των γυναικών άνω των 15 ετών και των χηρών κάτω των 45 ετών, ώστε να ξέρουν πόσες μπορούν να παντρέψουν με τη βία με μαχητές.

Τον Ιούλιο, ένοπλοι Ταλιμπάν μπήκαν σε τράπεζα στο Κανταχάρ, διέταξαν 9 γυναίκες εργαζόμενες να φύγουν και να μην επιστρέψουν ποτέ αντικαθιστώντας τες με άντρες συγγενείς τους. Το ίδιο έγινε μέρες μετά με εργαζόμενες σε τράπεζα στη Χεράτ, επαρχία όπου έφτασαν να κάνουν έρευνα στα σπίτια των γυναικών μελών της Βουλής, «κατάσχεσαν» τα αυτοκίνητά τους και τις απείλησαν να… συμμορφωθούν.

Επιστρέφουμε σε άγριες εποχές, έλεγε στο Ιδρυμα Ρόιτερ η Φαούζια Κούφι, επιζώσα απόπειρας δολοφονίας, πρώην βουλεύτρια και από τις ελάχιστες γυναίκες που συμμετείχαν στις συνομιλίες με τους Ταλιμπάν, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο που συνιστούν για τις γυναίκες όχι μόνο «οι εγκληματίες Ταλιμπάν αλλά και οι ακραίοι τρομοκράτες και φανατικοί που απελευθέρωσαν αυτές τις ημέρες και απεχθάνονται όσα δικαιώματα με τόσο κόπο κατακτήσαμε αυτά τα 20 χρόνια».

Ναι, τα πρώτα θύματα της επιστροφής των Ταλιμπάν είναι τα όνειρα των γυναικών, τουίταρε η φωτογράφος Ράντα Ακμπάρ, που πρόσφατα δέχτηκε απειλές για τη ζωή της και αναγκάστηκε να ματαιώσει έκθεσή της με πορτρέτα δυναμικών Αφγανών γυναικών. Αυτό συμβαίνει σήμερα στο Αφγανιστάν: «Καταρρέουν πόλεις, καταρρέουν άνθρωποι, καταρρέουν όνειρα, καταρρέει η Ιστορία και το μέλλον, καταρρέει η τέχνη και η κουλτούρα, καταρρέει η ζωή και η ομορφιά, καταρρέει ο κόσμος μας».