Η πολιτιστική άνοιξη της Καβάλας

Ο μεγάλος στόχος της πολιτιστικής ανάπτυξης ενός τόπου, κάτω από την ομπρέλα ενός πανανθρώπινου πολιτισμού, θα έπρεπε να είναι η δημιουργία των συνθηκών εκείνων για την αναζήτηση των κοινών στοιχείων της παλαιότερης και σύγχρονης ιστορίας του. Ετσι ώστε να έρθουν στο προσκήνιο καλλιτεχνικές δραστηριότητες –και όχι μόνο– που να εμπνεύσουν τους πολίτες για μια κοινωνική και σίγουρα οικολογική συνείδηση.

Μια συλλογική νοημοσύνη που πέρα από το «ευ ζην» διατηρεί τον πολιτισμό της όταν περνά δύσκολες καταστάσεις, όπως η πανδημία που μας ταλαιπωρεί τα τελευταία δυο χρόνια. Η Καβάλα φαίνεται να κερδίζει αυτό το μεγάλο στοίχημα. Παρά τις αντίξοες συνθήκες που προέκυψαν οι άνθρωποί της δεν το έβαλαν κάτω.

Τελείωσαν έργα που αφορούν στο πολιτιστικό κομμάτι της πόλης, όπως η Δημοτική Καπναποθήκη και η Μεγάλη Λέσχη, και πραγματοποιούνται με ασφάλεια το ιστορικό Φεστιβάλ Φιλίππων και το νεότερο Διεθνές Φεστιβάλ Κοσμόπολις καθώς και άλλες μικρότερες δράσεις των πολιτιστικών φορέων της πόλης.

Πολιτισμός βέβαια δεν είναι μόνο η τέχνη αλλά και ό,τι περιβάλλει την καθημερινότητά μας, και στην Καβάλα το διαπιστώσαμε καθώς επισκεφθήκαμε μια πόλη καθαρή και φροντισμένη. Πρέπει να παραδεχτούμε πως αυτό δεν είναι μια εύκολη υπόθεση στην ελληνική πραγματικότητα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή για να δούμε τι ακριβώς γίνεται στην Καβάλα που ζει αυτόν τον καιρό μια εντυπωσιακή «πολιτιστική άνοιξη».

Η Δημοτική Καπναποθήκη

Το εντυπωσιακό κτίριο χτίστηκε κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα ως καπναποθήκη του Τούρκου καπνεμπόρου Κιζίν Μιμίν. Το κτίσμα είναι οθωμανικής αρχιτεκτονικής, με έντονη την επίδραση της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής της Ευρώπης. Ο χώρος των 5.500 τ.μ. ανήκει σήμερα στην κυριότητα του δήμου. Ανακαινίστηκε με σεβασμό στην αρχιτεκτονική του και σήμερα έχει να επιδείξει σημαντικές εκθέσεις. Τα εγκαίνιά του αναμένονται σύντομα.

Γλυπτά, πίνακες ζωγραφικής, προσωπικά αντικείμενα, εργαλεία, φωτογραφίες και επιστολές του Θάσιου εικαστικού Πολύγνωτου Βαγή φιλοξενούνται πλέον στον τρίτο όροφο της Καπναποθήκης.

Οι άλλοι όροφοι θα συντελέσουν ουσιαστικά το Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Καβάλας, που θα περιέχει το Ιστορικό Αρχείο της πόλης, εικαστικές εκθέσεις, το Λαογραφικό Μουσείο, αίθουσες περιοδικών εκθέσεων και αίθουσες πολλαπλών εκδηλώσεων.

Ενώ εκεί θα στεγάζεται και το Μουσείο Καπνού. Η μοναδικότητα του μουσείου εντοπίζεται όχι μόνο στο ότι περιλαμβάνει κι εκθέτει την εμπορική επεξεργασία των ανατολικών καπνών (που δεν βρίσκονται σε κανένα άλλο μουσείο του κόσμου), αλλά και στο ότι αποτελεί ένα τεχνολογικό μουσείο που αναδεικνύει την κοινωνική ιστορία της Καβάλας και ευρύτερα της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.

Η συλλογή του Μουσείου Καπνού στην Καβάλα είναι εξαιρετικά πλούσια. Περιλαμβάνει αντικείμενα καλλιέργειας καπνού, μηχανήματα εμπορικής επεξεργασίας του, φωτογραφικό υλικό, σπάνια ντοκουμέντα (έγγραφα του Οθωμανικού Μονοπωλίου Regie, καταστατικά σωματείων, έγγραφα τραπεζών κ.ά.). Επίσης περιλαμβάνει βιβλία σχετικά με τον καπνό, εκδόσεις του Ελληνικού Οργανισμού Καπνού, αρχείο Καπνεμπορικού Συλλόγου, ιδιωτικά έγγραφα, καπνικούς χάρτες και σχεδιαγράμματα, έπιπλα καπνεμπόρων κ.ά.

Η Μεγάλη Λέσχη

Η Μεγάλη Λέσχη εγκαινιάστηκε το 1910 και αποτέλεσε αρχιτεκτονικό κόσμημα και σύμβολο επίδειξης πλούτου και δύναμης της τουρκοκρατούμενης ελληνικής κοινότητας, ενώ συνδέθηκε άρρηκτα με τη σύγχρονη ιστορία της Καβάλας.

Το εμβληματικό κτίριο δίπλα στο δημαρχείο ανακαινίστηκε και εγκαινιάστηκε πριν από λίγο καιρό από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου και θα αποτελέσει το κύτταρο της πολιτιστικής βιομηχανίας της πόλης και θα δώσει στέγη, βήμα και χώρο δημιουργίας σε 50 νέους καλλιτέχνες της πόλης που θα δημιουργήσουν το δικό τους πολιτιστικό προϊόν, με brand name «Crea Center Kavala».

Το 64ο Φεστιβάλ Φιλίππων

Το αρχαίο θέατρο των Φιλίππων χτίστηκε στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. και είναι ένα από τα πρωιμότερα λίθινα θεατρικά οικοδομήματα. Είναι τοποθετημένο στους πρόποδες της ακρόπολης, θέλοντας να επωφεληθεί την κλίση του λόφου της ακρόπολης.

Το 1957, όταν έγινε προσπάθεια αναβίωσης του Αρχαίου Δράματος σε αρχαία θέατρα, ξεκίνησε και το Φεστιβάλ Φιλίππων-Θάσου. Με αφορμή την πρώτη παράσταση στο θέατρο ξεκίνησαν και πάλι οι ανασκαφικές και αναστηλωτικές εργασίες στο μνημείο. Εχει προσανατολισμό προς τον Νότο με σκοπό να εξασφαλίζει την πανοραμική θέα της πόλης στους θεατές και η αλήθεια είναι πως είναι μοναδική η αίσθηση του θεατή που προσέρχεται την ώρα του δειλινού για να παρακολουθήσει κάποια παράσταση.

Το Φεστιβάλ Φιλίππων είναι το δεύτερο παλαιότερο φεστιβάλ της χώρας, μετά το Φεστιβάλ της Επιδαύρου. Φέτος συμβαδίζει με τους εορτασμούς για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 και είναι αφιερωμένο στον Διονύσιο Σολωμό. Με την επιμέλεια του εδώ και 12 χρόνια καλλιτεχνικού διευθυντή Θοδωρή Γκόνη «διαβάζει» ξανά όλο το έργο του Εθνικού μας Ποιητή με μια σειρά πρωτότυπων δράσεων, ενώ το πρόγραμμά του περιλαμβάνει τις καλοκαιρινές παραστάσεις αρχαίου δράματος και πολλές ακόμα ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις.

Είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε την παράσταση του Δημήτρη Νανούρη «Ιφιγένεια η εν Ταύροις» του Ευριπίδη, σε μετάφραση Γιώργου Ιωάννου. Εξαιρετική η Λένα Παπαληγούρα ως Ιφιγένεια.

Ο Ορέστης του Μιχάλη Σαράντη δεν έπεισε, κυρίως λόγω της επιμονής του καλού ηθοποιού να μεταφέρει στη σκηνή κινησιολογικές φόρμες που χαρακτήριζαν παλιότερους ρόλους του – όπως τον Πουκ. Ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης ήταν ένας πειστικός Αγγελιοφόρος ενώ ο Προμηθέας Αλειφερόπουλος ως Πυλάδης ήταν αρκετά καλός. Η Χάρις Αλεξίου ως θεά Αθήνα εμφανίζεται στο τέλος αμήχανη προκαλώντας ανάμεικτα συναισθήματα στους θεατές.

Το φεστιβάλ έχει και παράλληλες δράσεις μέσα στην πόλη της Καβάλας, όπως αυτή που παρακολουθήσαμε στο εντυπωσιακό φρούριο της παλιάς πόλης. Ενα μουσικό ποιητικό σχεδιάσματα του Νίκου Ξυδάκη. Και ήταν πραγματικά μια μοναδική συναυλία.

«Tα σχεδιάσματα και τα τραγούδια αυτά γράφτηκαν αρκετά χρόνια πριν. Αρχικά προορίζονταν για ιδιωτική χρήση, δισκογραφήθηκαν όμως τελικά το 1990 με τον τίτλο “Πρoς τον Κύριο Γεώργιο Δε Ρώσση”. Ηταν η ημερολογιακή καταγραφή μιας προσωπικής, μοναχικής, μελωδικής ανάγνωσης ποιημάτων του Διονυσίου Σολωμού. Από τα πρώιμα ποιήματα του, έως αποσπάσματα από τον Εθνικό Υμνο και τα σπαράγματα από τους Ελεύθερους Πολιορκημένους …» λέει χαρακτηριστικά ο Νίκος Ξυδάκης γι’ αυτό τον κύκλο ποιημάτων και τραγουδιών.

Το Διεθνές Φεστιβάλ Cosmopolis

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ COSMOPOLIS, Αλκης Ζοπόγλου, και οι συνεργάτες του έφτιαξαν μια μεγάλη γιορτή της μουσικής από κάθε άκρη της Γης, παράλληλα όμως και μια γιορτή των τεχνών, της γνωριμίας, του αλληλοσεβασμού και της συμμετοχικότητας.

Ενας θεσμός που φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά αναδεικνύοντας την πολυπολιτισμικότητα και την εξωστρέφεια, μεταδίδοντας την αίσθηση της χαράς και του γλεντιού μέσα στην πόλη με τρεις θεματικές ενότητες: CosmoHome, CosmoWorld και CosmoClassical.

Είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τις προετοιμασίες του Cosmoworld, όπου ντόπιοι αλλά και 90 ξένοι εθελοντές από την Ευρώπη έδωσαν μια αισιόδοξη νότα στην πόλη, μετά από έναν δύσκολο χειμώνα για όλους, φτιάχνοντας ένα θεματικό πάρκο, το CosmoUpcycle Park, με οικολογικό χαρακτήρα στην κεντρική πλατεία.

Παρακολουθήσαμε μέρος της 2ης ενότητας του CosmoWorld, που διαρκεί 5 ημέρες, από 25-29 Αυγούστου. Στη διάρκεια αυτών των ημερών είδαμε κεφάτες, γεμάτες ενέργεια συναυλίες που γίνονται κυρίως σε τρία σημεία μέσα στην πόλη στο πλαίσιο των CosmoConcerts, στην πλατεία Ελευθερίας, στον Κήπο της Δημαρχίας και στις ιστορικές Καμάρες του αρχαίου Υδραγωγείου. Ενώ το CosmoLights θα φωτίσει και πάλι φέτος τη Δημοτική Καπναποθήκη με τον διεθνή διαγωνισμό έργων projection mapping.

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πώς σε μια πόλη 70.000 κατοίκων διεξάγεται ταυτόχρονα μια τέτοια καλλιτεχνική δραστηριότητα. Δεν είναι τυχαίο όμως, γιατί πέρα από τα συγκεκριμένα πολιτιστικά γεγονότα η πόλη έχει να επιδείξει παλαιότερους και νεότερους ανθρώπους της τέχνης και των γραμμάτων. Σε αυτά τα μέρη γεννήθηκαν ο Βασίλης Βασιλικός, ο Γιώργος Χειμωνάς, ο Λευτέρης Ξανθόπουλος και άλλοι σημαντικοί. Σε αυτά τα μέρη «συνάντησα» τον ποιητή Κώστα Καναβούρη, την ποιήτρια Γεωργία Τριανταφυλλίδου, τους συγγραφείς Διαμαντή Αξιώτη και Κοσμά Χαρπαντίδη, τους θεατρικούς συγγραφείς Αντώνη και Κωνσταντίνο Κούφαλη, τον διανοούμενο αρχαιολόγο Μιχάλη Λυχούνα και άλλους αξιόλογους ανθρώπους.

Ο δήμαρχος της πόλης Θόδωρος Μουριάδης σε μια συνομιλία που είχαμε μαζί του ανέφερε πως ο πολιτισμός προάγει τον άνθρωπο και πως επιδίωξή του είναι να γίνει η Καβάλα σταυροδρόμι πολιτιστικών συνεργειών που θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη του τουρισμού στην πόλη. Βαθύτερη επιδίωξή του είναι να γίνει η Καβάλα σημείο αναφοράς τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Ηδη υπάρχουν σχέδια για ξενόγλωσσες συμμετοχές στο Φεστιβάλ Φιλίππων αλλά και στο Κοσμόπολις. Οι πολίτες συμμετέχουν ενεργά και με ζέση στις εκδηλώσεις αγκαλιάζοντας και τα δύο φεστιβάλ. Εάν βοηθήσει και η κεντρική εξουσία με την υποστήριξή της, τότε τα αποτελέσματα θα είναι μεγαλύτερα. Ο κορονοϊός είναι ο μεγαλύτερος ανασταλτικός παράγοντας αυτή τη στιγμή. Ο κ. Μουριάδης τόνισε πως μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει ούτε το 30% των σχεδίων του για τον πολιτισμό και ότι αν δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το πώς προχωράει η επιδημία δεν μπορεί να γίνει σχεδιασμός των επόμενων πολιτιστικών γεγονότων.

Είναι αλήθεια πως ο πολιτισμός καταλαμβάνει μεγάλη θέση σε μια πόλη σε σχέση με τη δημιουργικότητα των ανθρώπων της αλλά και την ταυτότητά της. Η Καβάλα είναι σε μια τέτοια πορεία. Ελπίζουμε να το επιτρέψουν οι συνθήκες ώστε να γίνει ένας πολιτιστικός προορισμός με αξιώσεις και υψηλό καλλιτεχνικό επίπεδο, όπως σχεδιάζουν οι άνθρωποί της.