Τι είναι το κληρονομητήριο και πως εκδίδεται

Με διατάξεις του νόμου 5095/2024 επέρχονται αλλαγές στο περιεχόμενο και την έκδοση κληρονομητηρίου. Το κληρονομητήριο είναι το πιστοποιητικό για το κληρονομικό δικαίωμα, που χορηγείται στους κληρονόμους από το δικαστήριο της κληρονομιάς.

Οι σχετικές διατάξεις αναφέρουν τα εξής:

Νόμος 5095/2024 – ΦΕΚ τεύχος Α 40/15.03.2024
Ενίσχυση δικηγορικής ύλης: Ρυθμίσεις για τα κληρονομητήρια, τις αποδοχές και αποποιήσεις κληρονομιών, τις εγγραφές και τις εξαλείψεις συναινετικών προσημειώσεων υποθηκών και τις ένορκες βεβαιώσεις και για το Ταμείο Χρηματοδοτήσεως Δικαστικών Κτιρίων και την πληρωμή των υποθέσεων νομικής βοήθειας και λοιπές επείγουσες ρυθμίσεις

Άρθρο 3
Έκδοση κληρονομητηρίου μετά από πράξη δικηγόρου – Αντικατάσταση άρθρου 819 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας

Το άρθρο 819 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (π.δ. 503/1985, Α’ 182), περί της έκδοσης κληρονομητηρίου, αντικαθίσταται ως εξής:

«Άρθρο 819

1. Το πιστοποιητικό για το κληρονομικό δικαίωμα (κληρονομητήριο) χορηγείται μετά από πράξη δικηγόρου, μέλους του δικηγορικού συλλόγου της περιφέρειας του πρωτοδικείου του δικαστηρίου της κληρονομιάς, κατόπιν αίτησης, η οποία κατατίθεται στο δικαστήριο της κληρονομιάς από τον κληρονόμο ή τον καταπιστευματοδόχο ή τον κληροδόχο ή τον εκτελεστή διαθήκης και η οποία αναρτάται σε ειδικό χώρο του καταστήματος του ειρηνοδικείου για χρονικό διάστημα δέκα (10) ημερών. Η αίτηση του πρώτου εδαφίου υπογράφεται από πληρεξούσιο δικηγόρο και συνοδεύεται από το σχετικό γραμμάτιο προείσπραξης, καθώς και από ειδικό γραμμάτιο προκαταβολής της αμοιβής του δικηγόρου του πρώτου εδαφίου, που εκδίδει ο δικηγορικός σύλλογος του οποίου μέλος είναι ο ανωτέρω δικηγόρος. Όταν το Δημόσιο, Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης ή λοιπά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου υποβάλλουν την αίτηση του πρώτου εδαφίου καταβάλλουν το ήμισυ της προβλεπόμενης αποζημίωσης για τον δικηγόρο του πρώτου εδαφίου που εκδίδει την πράξη.

2. Ο δικηγόρος ορίζεται από κατάλογο, που καταρτίζει και διαβιβάζει, πριν από την έναρξη κάθε δικαστικού έτους, στη γραμματεία του δικαστηρίου ο δικηγορικός σύλλογος, και ορίζεται, τηρουμένης της σειράς του καταλόγου, από τον γραμματέα του δικαστηρίου στην πράξη κατάθεσης της σχετικής αίτησης. Ο δικηγόρος ενημερώνεται από τη γραμματεία του δικαστηρίου με μήνυμα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, παραλαμβάνει, έγχαρτα ή ηλεκτρονικά, την αίτηση και τα συνοδευτικά έγγραφα μετά από την πάροδο του χρονικού διαστήματος του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 και με την επιφύλαξη του τέταρτου εδαφίου της παρούσας, επί των οποίων δύναται να ζητεί διευκρινίσεις και συμπληρώσεις. Αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις των άρθρων 1956 περί της έννοιας του κληρονομητηρίου, 1957 περί του περιεχομένου της αίτησης κληρονομητηρίου, 1958, 1959, 1960 περί περισσότερων κληρονόμων και 1961 περί περιεχομένου του κληρονομοτηρίου του Αστικού Κώδικα ο δικηγόρος εκδίδει σχετική απορριπτική πράξη. Αν ο δικηγόρος που ορίστηκε αρνείται ή κωλύεται για οποιονδήποτε λόγο να αναλάβει την έκδοση της πράξης ή αν αποβιώσει ή αν δεν εκδώσει την πράξη εντός τριάντα (30) ημερών από την επομένη της ημέρας που παραλαμβάνει την αίτηση και τα έγγραφα, ορίζεται ο επόμενος κατά σειρά στον κατάλογο δικηγόρος, ο οποίος ορίζεται με πράξη του προϊσταμένου του ειρηνοδικείου, την έκδοση της οποίας αιτείται όποιος έχει έννομο συμφέρον. O δικηγόρος οφείλει να ενεργεί κατά την άσκηση των καθηκόντων του, σύμφωνα με τον Κώδικα Δικηγόρων (ν. 4194/2013, Α’ 208). Αν καθ’ υποτροπήν δεν εκδίδει την πράξη εμπροθέσμως, υποβάλλεται από τη γραμματεία του αρμοδίου δικαστηρίου στο πειθαρχικό όργανο του οικείου δικηγορικού συλλόγου ενημέρωση για τη μη άσκηση των καθηκόντων του και εφαρμόζονται τα άρθρα 146 έως 159 του Κώδικα Δικηγόρων. Στην περίπτωση του πέμπτου εδαφίου, ο δικηγόρος δύναται να αποκλείεται έως και ένα (1) έτος από την εγγραφή στον κατάλογο του δευτέρου εδαφίου.

3. Αν εντός του χρονικού διαστήματος του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 ασκηθεί παρέμβαση τρίτου, ο ειρηνοδίκης προσδιορίζει δικάσιμο για τη συζήτησή της, προκειμένου να εκδοθεί απόφαση επ’ αυτής. Η άσκηση της παρέμβασης του πρώτου εδαφίου αναστέλλει την ισχύ της πράξης και την έκδοση του πιστοποιητικού.

4. Το πιστοποιητικό (κληρονομητήριο) εκδίδεται από τον γραμματέα του δικαστηρίου στο οποίο κατατέθηκε η αίτηση και παραδίδεται σε αυτόν που αιτήθηκε την έκδοσή του με απόδειξη παραλαβής, η οποία φυλάσσεται στο αρχείο του δικαστηρίου. Αν την έκδοση του πιστοποιητικού διατάζει το δικαστήριο που δίκασε ύστερα από έφεση, το πιστοποιητικό εκδίδεται από τον γραμματέα του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου, στον οποίο αποστέλλεται χωρίς υπαίτια καθυστέρηση αντίγραφο της απόφασης».

Άρθρο 4
Περιεχόμενο της πράξης για την παροχή κληρονομητηρίου – Τροποποίηση άρθρου 820 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας

Στο άρθρο 820 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (π.δ. 503/1985, Α’ 182), περί του περιεχομένου της απόφασης για την παροχή κληρονομητηρίου, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) στην παρ. 1, οι λέξεις «Η διάταξη του ειρηνοδίκη» αντικαθίστανται από τις λέξεις «Η πράξη του δικηγόρου», β) στην παρ. 2, η λέξη «ειρηνοδίκη» αντικαθίσταται από τη λέξη «δικηγόρου» και το άρθρο 820 διαμορφώνεται ως εξής:

«Άρθρο 820

1. Η πράξη του δικηγόρου και η απόφαση του δικαστηρίου της κληρονομιάς που επιλαμβάνεται, πρέπει να περιέχει: α) το ονοματεπώνυμο του κληρονομουμένου, β) τα ονοματεπώνυμα των κληρονόμων ή καταπιστευματοδόχων ή κληροδόχων στους οποίους παρέχεται, γ) τις κληρονομικές μερίδες του καθενός ή τα αντικείμενα τα οποία περιέρχονται στον καθένα, δ) τους όρους ή τους περιορισμούς με τους οποίους η κληρονομιά, το καταπίστευμα ή η κληροδοσία περιέρχεται στον καθένα και, ιδιαίτερα αν πρόκειται για κληρονόμο, τα καταπιστεύματα και τα κληροδοτήματα που βαρύνουν «την κληρονομία», και ε) τα ονοματεπώνυμα των εκτελεστών διαθήκης και τις εξουσίες που η διαθήκη τους παρέχει.
2. Αν το πιστοποιητικό χορηγείται σε εκτελεστή δια-θήκης, η πράξη του δικηγόρου ή η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει να περιέχει μόνο: α) το ονοματεπώνυμο του κληρονομουμένου και β) το ονοματεπώνυμο του εκτελεστή διαθήκης και τις εξουσίες που του παρέχει η διαθήκη».

Άρθρο 5
Ένδικα μέσα κατά της πράξης για την παροχή κληρονομητηρίου – Αντικατάσταση άρθρου 824 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας

Το άρθρο 824 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (π.δ. 503/1985, Α’ 182), περί των ενδίκων μέσων κατά της απόφασης για την παροχή κληρονομητηρίου, αντικαθίσταται ως εξής:

«Άρθρο 824

1. Κάθε πράξη, η οποία εκδίδεται από τον δικηγόρο και στην οποία στηρίζεται η παροχή ή η μη παροχή πιστοποιητικού, προσβάλλεται με ανακοπή εφαρμοζομένων κατά τα λοιπά των άρθρων 583, 584 και 585 από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον εντός προθεσμίας είκοσι (20) ημερών από τη δημοσίευσή της. Η προθεσμία της ανακοπής και η άσκησή της αναστέλλουν την ισχύ της πράξης και την έκδοση του πιστοποιητικού.

2. Η απόφαση που διατάσσει την παροχή πιστοποιητικού προσβάλλεται με έφεση, εντός προθεσμίας είκοσι (20) ημερών από τη δημοσίευσή της. Η προθεσμία της έφεσης και η άσκησή της αναστέλλουν την ισχύ της απόφασης και την έκδοση του πιστοποιητικού. Η απόφαση που διατάζει την παροχή πιστοποιητικού δεν προσβάλλεται με αναψηλάφηση, αναίρεση ή τριτανακοπή.

3. Η απόφαση που διατάζει την αφαίρεση του πιστοποιητικού ή το κηρύσσει ανίσχυρο ή εκείνη που το τροποποιεί ή το ανακαλεί, προσβάλλεται μόνο με τριτανακοπή στο δικαστήριο της κληρονομίας εντός της προθεσμίας του άρθρου 1965 του Αστικού Κώδικα».

Άρθρο 6
Παροχή κληρονομητηρίου δυνάμει πράξης ή απόφασης – Τροποποίηση άρθρου 1956 Αστικού Κώδικα

Στο άρθρο 1956 του Αστικού Κώδικα (π.δ. 456/1984, Α’ 164), περί της έννοιας του κληρονομητηρίου, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) οι λέξεις «Ο ειρηνοδίκης» αντικαθίστανται από τις λέξεις «Το δικαστήριο της κληρονομίας», β) πριν από τις λέξεις «του παρέχει» προστίθενται οι λέξεις «, δυνάμει απόφασης ή πράξης», γ) πριν από τις λέξεις «τη μερίδα» προστίθεται η λέξη «για» και το άρθρο 1956 διαμορφώνεται ως εξής:

«Άρθρο 1956
Έννοια

Το δικαστήριο της κληρονομίας, ύστερα από αίτηση του κληρονόμου, δυνάμει απόφασης ή πράξης του παρέχει πιστοποιητικό για το κληρονομικό του δικαίωμα και για τη μερίδα που του αναλογεί (κληρονομητήριο)».

Άρθρο 7
Απόδειξη του περιεχομένου της αίτησης για την παροχή κληρονομητηρίου – Τροποποίηση άρθρου 1958 Αστικού Κώδικα

Στο δεύτερο εδάφιο του άρθρου 1958 του Αστικού Κώδικα (π.δ. 456/1984, Α’ 164), περί της απόδειξης του περιεχομένου της αίτησης για την παροχή κληρονομητηρίου, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) η λέξη «προσαχθεί» αντικαθίσταται από τη λέξη «προσκομισθεί», β) οι λέξεις «ο ειρηνοδίκης μπορεί να επιτρέπει άλλα αποδεικτικά μέσα, υποχρεώνοντας συγχρόνως αυτόν που υπέβαλε την αίτηση να βεβαιώσει ενόρκως ότι δεν γνωρίζει κανένα γεγονός αντίθετο με τις δηλώσεις του» αντικαθίστανται από τις λέξεις «ο αρμόδιος δικηγόρος για την έκδοση μπορεί να αξιολογήσει και κάθε άλλο προσκομισθέν έγγραφο», γ) προστίθεται τρίτο εδάφιο, και το άρθρο 1958 διαμορφώνεται ως εξής:

«Άρθρο 1958
Απόδειξη

Εκείνος που υποβάλλει την αίτηση, αποδεικνύει με δημόσια έγγραφα την ακρίβεια όσων αναφέρονται στο προηγούμενο άρθρο. Αν είναι αδύνατον ή ιδιαίτερα δύσκολο να προσκομισθεί δημόσιο έγγραφο, ο αρμόδιος δικηγόρος για την έκδοση μπορεί να αξιολογήσει και κάθε άλλο προσκομισθέν έγγραφο. Όταν το κληρονομητήριο εκδίδεται με βάση απόφαση, ο δικαστής μπορεί στην περίπτωση του δεύτερου εδαφίου να υποχρεώσει συγχρόνως αυτόν που υπέβαλε την αίτηση να βεβαιώσει ενόρκως ότι δεν γνωρίζει κανένα γεγονός αντίθετο με τις δηλώσεις του, ενώ κατά τα λοιπά εφαρμόζεται και το άρθρο 744 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας».

Άρθρο 8
Αυτεπάγγελτη έρευνα των δηλώσεων αυτού που ζητεί το κληρονομητήριο – Τροποποίηση άρθρου 1959 Αστικού Κώδικα

Στο άρθρο 1959 του Αστικού Κώδικα (π.δ. 456/1984, Α’ 164), περί της αυτεπάγγελτης έρευνας των δηλώσεων αυτού που ζητεί το κληρονομητήριο, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) στον τίτλο, διαγράφονται οι λέξεις «από το δικαστήριο», β) στο πρώτο εδάφιο, βα) οι λέξεις «Ο ειρηνοδίκης» αντικαθίστανται από τις λέξεις «Ο αρμόδιος να εκδώσει το κληρονομητήριο», ββ) η λέξη «αυτεπαγγέλτως» διαγράφεται, βγ) οι λέξεις «να διατάξει» αντικαθίστανται από τις λέξεις «να ζητήσει», γ) στο δεύτερο εδάφιο η φράση «να διατάξει να κλητευθούν και» αντικαθίσταται με τη φράση «να καλέσει για» και το άρθρο 1959 διαμορφώνεται ως εξής:

«Άρθρο 1959
Αυτεπάγγελτη έρευνα

Ο αρμόδιος να εκδώσει το κληρονομητήριο έχει δικαίωμα να ερευνήσει με κάθε τρόπο για να εξακριβώσει τις δηλώσεις εκείνου που ζητεί το κληρονομητήριο και ιδίως να ζητήσει να δημοσιευθεί η αίτηση, καθορίζοντας και τον τρόπο δημοσίευσής της. Έχει επίσης δικαίωμα να καλέσει για να ακουστούν πρόσωπα που είναι πιθανό να αξιώνουν κληρονομικά δικαιώματα και ιδίως πρόσωπα τα οποία θα ήταν κληρονόμοι αν τυχόν ήταν άκυρη η διάταξη της τελευταίας βούλησης, ή πρόσωπα τα οποία έχουν δίκη που εκκρεμεί για το ίδιο κληρονομικό δικαίωμα».

Άρθρο 9
Παροχή κοινού κληρονομητηρίου – Τροποποίηση άρθρου 1960 Αστικού Κώδικα

Στην παρ. 2 του άρθρου 1960 του Αστικού Κώδικα (π.δ. 456/1984, Α’ 164), περί της παροχής κοινού κληρονομητηρίου, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) οι λέξεις «Ο ειρηνοδίκης μπορεί να απαιτήσει» αντικαθίστανται από τις λέξεις «Ο αρμόδιος να εκδώσει το κληρονομητήριο μπορεί να ζητήσει», β) οι λέξεις «να βεβαιώσουν ότι» αντικαθίστανται από τις λέξεις «να προσκομίσουν υπεύθυνες δηλώσεις, με τις οποίες βεβαιώνουν ότι», γ) προστίθενται οι λέξεις «της παρ. 1», και το άρθρο 1960 διαμορφώνεται ως εξής:

«Άρθρο 1960
Περισσότεροι κληρονόμοι

Αν υπάρχουν περισσότεροι κληρονόμοι, με αίτηση οποιουδήποτε από αυτούς παρέχεται κοινό κληρονομητήριο. Στην περίπτωση αυτή, εκείνος που το ζητεί, πρέπει να αναφέρει τα ονόματα και τις μερίδες όλων των κληρονόμων, καθώς και ότι αυτοί αποδέχτηκαν την κληρονομία και ακόμη να αποδείξει τις δηλώσεις του αυτές.
Ο αρμόδιος να εκδώσει το κληρονομητήριο, μπορεί να ζητήσει από όλους τους κληρονόμους να προσκομίσουν υπεύθυνες δηλώσεις, με τις οποίες βεβαιώνουν ότι δεν γνωρίζουν κανένα γεγονός αντίθετο με τις δηλώσεις της παρ. 1».

Άρθρο 10
Περιεχόμενο του κληρονομητηρίου Τροποποίηση άρθρου 1961 Αστικού Κώδικα

Στην παρ. 1 του άρθρου 1961 του Αστικού Κώδικα (π.δ. 456/1984, Α’ 164), περί του περιεχομένου του κληρονομητηρίου, οι λέξεις «αν ο ειρηνοδίκης κρίνει» αντικαθίστανται από τις λέξεις «αν κριθεί» και το άρθρο 1961 διαμορφώνεται ως εξής:

«Άρθρο 1961
Περιεχόμενο του κληρονομητηρίου

Το κληρονομητήριο παρέχεται μόνον αν κριθεί ότι έχουν αποδειχτεί όσα αναφέρονται στην αίτηση.
Το κληρονομητήριο αναγράφει τον κληρονόμο και αν υπάρχουν περισσότεροι και την κληρονομική μερίδα καθενός και ακόμη τον εκτελεστή της διαθήκης, καθώς και τον καταπιστευματοδόχο και τους όρους με τους οποίους αυτός διορίζεται»

Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στον Οδηγό του Πολίτη (odigostoupoliti.eu). Επιτρέπεται η αναδημοσίευση (όχι αυτολεξεί) του περιεχομένου του παρόντος άρθρου, μόνο με αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link)(https://www.odigostoupoliti.eu), της πηγής προέλευσης