Μεγάλη Βρετανία: Η χλιδή, ο Τσόρτσιλ και το σχέδιο ανατίναξης - Ιστορία 150 ετών

Πολλοί την αποκαλούν “Γκραντ Νταμ”. Και μάλλον είναι. Στέκει μεγαλοπρεπής εδώ και ενάμιση αιώνα, δίπλα στον Άγνωστο Στρατιώτη. Στα 150 χρόνια της η “Μεγάλη Βρετανία”, το εμβληματικό ξενοδοχείο στην πλατεία Συντάγματος: γλίτωσε στο παρά πέντε από ένα κρυφό σχέδιο ανατίναξης, φιλοξένησε θρυλικές προσωπικότητες -βασιλικές οικογένειες, εξέχοντα πολιτικά πρόσωπα, κροίσους, διαπρεπείς επιχειρηματίες, λαμπερούς καλλιτεχνικούς αστέρες. Στους τοίχους της έχει γραφτεί ιστορία, στις αίθουσες, στα εστιατόρια και στα μπαρ της έχουν συζητηθεί και κριθεί οι μοίρες πολλών χωρών, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, αλλά και οι τύχες πολλών επιχειρηματικών συμφωνιών.

                                          Κάτω από τα παράθυρά της έκανε παρέλαση η ιστορία 

Η αρχή 

Όταν ο Μπενιζέλος Ρούφος έμπαινε το 1866 στο μικρό ξενοδοχείο του Σάββα Κέντρου, επί των οδών Σταδίου και Καραγιώργη Σερβίας, δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι θα έμενε στην ιστορία ως ο πρώτος πελάτης της “Μεγάλης Βρετανίας”. H συνέχεια και συγκεκριμένα το 1874, βρίσκει το ξενοδοχείο να μετακομίζει στο Μέγαρο Δημητρίου (το οποίο έχτισε το 1842 ο μεγαλέμπορος Αντώνης Δημητρίου με βάση σχέδια του Δανού αρχιτέκτονα Θ. Χάνσεν, τα οποία φέρεται να ενέκρινε ο ίδιος ο Όθωνας),  σημείο στο οποίο βρίσκεται έως σήμερα. 

Κομβικό πρόσωπο, όμως, στην ιστορία της “Γκραντ Νταμ” αποτέλεσε ο Στάθης Λάμψας. Έχοντος εργαστεί ως μάγειρας στην Αυλή του Γεωργίου Α', στο εστιατόριο Μαιζόν Ντορέ στην πόλη του Φωτός και στο Μέγαρο του Πέρση πρόξενου Αρμάνδου Όππενχαϊμ συνεταιρίστηκε με τον Λάμψα και αποφάσισαν να λειτουργήσουν ένα ξενοδοχείο με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα. 

Με δάνειο 800.000 δραχμών από τον τραπεζίτη Παυλή Σκυλίτση το ξενοδοχείο ανακαινίστηκε ριζικά, αποκτώντας τις παριζιάνικες προδιαγραφές που οι δυο συνέταιροι είχαν οραματιστεί. Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε και η Γαλλίδα σύζυγος του Λάμψα, Παλμύρα Παλφρουά, η οποία επικεντρώθηκε μεταξύ άλλων στην επιμόρφωση του προσωπικού, ενώ ο γαλλικός αέρας περνάει και στο όνομα του ξενοδοχείου το οποίο πλέον αποκαλείται “Grande Bretagne”. 

                                                                      Η στιγμή που τα άλλαξε όλα 

Οι πελάτες της “Grand Bretagne” είναι πλούσιοι Άγγλοι που επισκέπτονται την Ινδία, την Αίγυπτο, το Σουέζ, κάνοντας πρώτα μια στάση στην Αθήνα. "Ο Λάμψας εντόπισε ένα πολύ μεγάλο κενό: την ανάγκη να ενσωματωθεί η Αθήνα ως τελευταίο κομμάτι του Ευρωπαίου επισκέπτη πριν την Εγγύς Ανατολή. Πέντε μόλις χρόνια μετά την ανάληψη της διεύθυνσης από τον ίδιο άνοιξε μέσα στο ξενοδοχείο παράρτημα του σημαντικότερου τουριστικού πρακτορείου της εποχής, Thomas Cook” λέει ο Δρ. Άγγελος Φ. Βλάχος.

                                 Το 1883 ιδρύεται παράρτημα του πρακτορείου Thomas Cook μέσα στο ξενοδοχείο

Οταν το 1888 πεθαίνει ο Σάββας Κέντρος ο Λάμψας αποκτά από τη χήρα του το μερίδιο του έναντι 300.000 δραχμών. Η συμφωνία τον αφήνει μοναδικό ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου, το οποίο την ίδια χρονιά γίνεται από τα πρώτα κτίρια που ηλεκτροδοτείται.

Το 1894 ο Λάμψας οργανώνει για πρώτη φορά χορευτικά δείπνα, τα περίφημα diners dansant, που έγιναν θεσμός για δεκαετίες. Σε πριγκιπικές αίθουσες «με απαλό ηλεκτρικό φωτισμό και ηδυτάτη μουσική» που οδηγούσαν τους πελάτες σε μια μαγική απόλαυση αναφέρεται η Νέα Εφημερίδα σε δημοσίευμά της τον Δεκέμβριο του 1894. Γράφει για το φαγητό: «τα εδέσματα και εκλεκτά και μετά σπανίας τάξης παρασκευασμένα.»

Τον Απρίλιο του 1896 φιλοξενεί το στρατηγείο της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής και αναδεικνύεται το καλύτερο ξενοδοχείο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Το 1910 αναλαμβάνει διευθυντής ο γαμπρός του Λάμψα, Θεόδωρος Πετρακόπουλος, δημοσιογράφος και ανταποκριτής σε εφημερίδες όπως η Εστία και η Ακρόπολις έως τότε. Το 1919 συστήνεται η «Α.Ε. Ελληνικών Ξενοδοχείων», ενώ το 1923 ο Λάμψας πεθαίνει.

Το 1927 γίνεται η πρώτη επέκταση στη Βουκουρεστίου, με τα δωμάτια να αποκτούν τηλέφωνο (τότε, τηλέφωνο είχαν μόνο το παλάτι, δημόσια κτίρια και η αστυνομία) και ιδιωτικό μπάνιο. Το 1930 ακολουθεί νέα επέκταση επί της Πανεπιστημίου με μια νέα πτέρυγα 110 δωματίων, ενώ παράλληλα η "Μεγάλη Βρετανία" εφοδιάζεται με ανελκυστήρες και συστήματα κεντρικής θέρμανσης. Οκτώ χρόνια αργότερα, προστίθενται 42 νέα δωμάτια. 

Ο πόλεμος, η επίταξη και ο Τσόρτσιλ 

Τον Οκτώβριο του 1940 το ξενοδοχείο επιτάσσεται, διατάσσεται η εκκένωση των δωματίων από πελάτες και εγκαθίσταται το Γενικό Επιτελείο του Στρατού. Τον Απρίλη του 1941 το ξενοδοχείο επιτάσσουν οι Γερμανοί και το κάνουν αρχηγείο της Βέρμαχτ. Το 1944 αποχωρούν οι Γερμανοί και την θέση τους παίρνουν οι Άγγλοι. 

Τα Χριστούγεννα του 1944 ο Τσόρτσιλ επισκέπτεται την Αθήνα και συμμετέχει σε μεγάλη σύσκεψη που πραγματοποιείται στο σαλόνι της "Μεγάλης Βρετανίας". Στα θεμέλια του ξενοδοχείου έχουν τοποθετηθεί εκρηκτικά τα οποία δεν πυροδοτήθηκαν λόγω της επέμβασης βρετανικής περιπόλου. Μαρτυρίες μιλούν για περίπου 700 κιλά δυναμίτη. Ποσότητα που αν είχε εκραγεί, θα είχε αφήσει πίσω της μόνο συντρίμμια, κυριολεκτικά, καθώς και πολλά θύματα.  

                                                                          "Παραλίγο να τιναχθεί στον αέρα" 

                                        "Συγγνώμη αγόρι μου, είναι πολύ ακριβά εκεί"

Κατεδάφιση και ανακαινίσεις με σεβασμό στην ιστορία 

Το αρχικό κτίριο κατεδαφίζεται το 1958 και αναγείρεται νέο, με σχέδια του αρχιτέκτονα Κώστα Βουτσινά ο οποίος διατηρεί τα υφολογικά στοιχεία του παλιού κτιρίου, δίνοντας έμφαση στις αναγεννησιακές του όψεις.

Η "Μεγάλη Βρετανία" ανακαινίζεται ξανά ριζικά την περίοδο 2001 - 2003 ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 με το κόστος ολοκληρωτικής αναδημιουργίας να φτάνει τα 90 εκατ. ευρώ
 

                                                              "Με μεγάλο σεβασμό στην ιστορία" 

Ιστορικές μαρτυρίες 

Δύο ιστορικές μαρτυρίες που έχουν καταγραφεί στον Τύπο της εποχής έχουν ξεχωριστή σημασία για την ιστορία της "Μεγάλης Βρετανίας". Πρόκειται για την αναφορά στην ιστορία του ξενοδοχείου από τον Μίλτο Γ. Λιδωρίκη, θεατρικό συγγραφέα, σκηνοθέτη θεάτρου, δημοσιογράφο και πολιτικό της γενιάς του 1890, οι αναμνήσεις του οποίου καταγράφηκαν στην εφημερίδα Ασύρματος και αποτέλεσαν τη βάση για την έκδοση του βιβλίου "Μίλτος Λιδωρίκης - Έζησα την Αθήνα της Μπελ Επόκ" (Εκδόσεις Polaris). Καθώς και η καταγραφή του γιού του Μίλτου Λιδωρίκη, Αλέκου Λιδωρίκη επίσης δημοσιογράφου και θεατρικού συγγραφέα, αρκετά χρόνια αργότερα στο περιοδικό «Εικόνες» με αφορμή των εορτασμό τότε των 100 χρόνων του ξενοδοχείου. Οι συγκεκριμένες μαρτυρίες, ειδικά του Μίλτου Λιδωρίκη ξεχωρίζουν για έναν λόγο: Απέναντι από το μεγάλο μπαλκόνι της διώροφης  οικίας της οικογένειας Λιδωρίκη όπου μεγάλωσε, κτισμένης το 1840, Μέγαρο για την εποχή του, με τα δέκα παράθυρα, βρισκόταν το οίκημα που στεγάζει και σήμερα το ιστορικό ξενοδοχείο. «Απέναντι από το σπίτι μου», θα μπορούσε ο ίδιος ο συγγραφέας να πει σαν αναφερόταν στο μέγαρο της «Μεγάλης Βρετανίας» και θα ακριβολογούσε, αναφέρει ο συγγραφέας Γιώργος Χατζηδάκης, σε σχόλιο του σε λεζάντα φωτογραφίας στο βιβλίο του Μ. Λιδωρίκη. 

«Ακλόνητον θεμέλιον, το ξενοδοχείον «Μεγάλη Βρετανία»

Γράφει ο Μίλτος Λιδωρίκης στα απομνημονεύματα του με ορμητήριο το πατρικό του σπίτι: «Ακλόνητον θεμέλιον, το ξενοδοχείον «Μεγάλη Βρετανία». Από τα πρώτα έτη της κοινωνικής ζωής μου ενθυμούμαι το ξενοδοχείον αυτό, το οποίον δέκα και τέσσαρα χρόνια προτού δω το φως της ημέρας ίδρυσεν ο Σάββας Κέντρος σ' ένα σπίτι κοντά στο σημερινό Mέγαρο της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος - όπως κατόπιν άκουσα να το λένε. Σε κάθε περίσταση που ο εκπολιτιστικός αυτός παράγων του τόπου εδείκνυε την αλματικήν του πρόοδον.  Μετά ολίγα έτη, ο Κέντρος, προβλέπων ότι το μέρος που είχε το ξενοδοχείον του δεν ήτο το κατάλληλον διά να λάβει την εξέλιξιν που ονειρευόταν να του δώσει, το μετέφερεν όπου σήμερον το «Μέγα Ξενοδοχείον», γωνία οδών Σταδίου και Καραγιώργη. Aλλά εις την θέσιν αυτήν δεν έμεινε παρά ολίγα χρόνια, διά να μεταφερθεί εις το θαυμάσιον κτίριον που βρίσκεται σήμερα, στην οδό Γεωργίου του Α΄.  Το Μέγαρον της «Μεγάλης Βρετανίας» εκτίσθη από έναν Έλληνα ξυλέμπορον εκ Τεργέστης, τον Αντώνιον Δημητρίου ή Λήμνιον.  Κατόπιν το αγόρασε ο εκ Σμύρνης ομογενής Πέτρος Κλάδος. Tο ξενοδοχείον της «Μεγάλης Βρετανίας», με το εξαιρετικό εστιατόριό του το ξέρω καλά από του έτους 1886, στο πρωτό βγαλμά μου στη ζωή, όταν είχεν ήδη συνδιευθυντήν και συνέταιρον τον Ευστάθιο Λάμψαν, τον αξέχαστον σ' όσους τον εγνώρισαν κυρ Στάθην, επί το χαϊδευτικότερον»

Γνωρίζοντας τη «Μεγάλη Βρετανία» ως παιδί

«Tη «Μεγάλη Βρετανία», αναφέρει ο Μίλτος Λιδωρίκης που έζησε όσο λίγοι Αθηναίοι την αντιφατική Αθήνα της Μπελ Επόκ, την εγνώρισα όχι ως πελάτης. Η ηλικία και τα μέσα μου δεν μου επέτρεπαν να καλοκαθίσω στην τραπεζαρία της την εγνώρισα από μακριά αλλά καλά.  Tην εγνώρισα από συγγενείς μας διαμένοντας στην Μασσαλία και στην πόλη, που όταν ήρχοντο στας Αθήνας έμεναν εκεί. Στο ρεστοράν της τότε «Μπρετάνιας», όπως την έλεγαν, έφαγα νεαρούλης, αλλά σε τραπέζια που οι αξέχαστοι και εξαίρετοι εθνικοί δημιουργοί του μεγάλου ελληνισμού εν Κωνσταντινουπόλει και συγγενείς της μητρός μας, Λεωνίδας Ζαρίφης και Έυστ. Έυγενίδης, μας καλούσαν συχνά οικογενειακώς [...] Την εξέλιξη της «Μπρετάν», όπως την ακούμε σήμερα, την ακολούθησα βήμα προς βήμα και ξέρω καλά την αφοσίωση σε αυτήν του Ευσταθίου και της Παλμύρας Λάμψα, και κατόπιν των σήμερα διοικούντων το απέραντον ξενοδοχείον, το ίσον προς τα άριστα της Ευρώπης, ανώτερον δε πολύ των καλυτέρων της.

Ο Στάθης Λάμψας, ακούραστος στην πραγματοποίηση του ωραίου ονείρου του να πλουτίσει την πρωτεύουσα με ξενοδοχείον σαν τα παγκοσμίως ανεγνωρισμένα, το επεξέτεινε, αγοράσας την παρακειμένην προς την οδόν Πανεπιστημίου πλευράν του παλαιού μεγάρου, οικία του Ρήγα Παλαμήδη. Ολίγον παρακάτω και άντικρυ, ευρίσκετο το σπίτι μας. από το μπαλκόνι του οι γονείς μας πολλές φορές μάς έδειχναν το σπίτι του Παλαμήδη, γιατί αι δύο οικογένειαι ήσαν ιστορικώς, πολιτικώς και κοινωνικώς πολύ συνδεδεμέναι στα χρόνια τα προκαι μετά την Επανάσταση του 1821. Τις καλοκαιρινές βραδιές, όταν το απόγευμα μετά τη δύση του ηλίου βγαίναμε για να καθίσουμε στο μεγάλο και πρωτοφανές για την εποχή εκείνη μπαλκόνι του σπιτιού μας, οι γονείς μας δείχνοντας το απέναντι αρχοντικό του Παλαμήδη, μας μάθαιναν ιστορία του τόπου.»

                                       "Η Μεγάλη Βρετανία από το 1930 ήταν ήδη ένας μεγάλος κολοσσός"

«Ο Λάμψας πρέπει να θεωρείται μια ειδική προσωπικότης»

Στην πολύτιμη μαρτυρία του για την μεταμόρφωση της Αθήνας σε μεγαλούπολη γράφει ο Μ.Λιδωρίκης:«Η επέκτασις του ξενοδοχείου της «Μεγάλης Βρετανίας» περιελάμβανε νέας αιθούσας δεξιώσεων και νέον εστιατόριον. από της εποχής της διευθύνσεως του Λάμψα η «Μεγάλη Βρετανία» έγινε το ωραιότερο, ευχαριστότερο και πολιτισμένο κέντρον όχι μόνον των Αθηναίων αλλά και όλων των ξένων που ήρχοντο στας Αθήνας και που έφευγαν με τας αρίστας των αναμνήσεων, χωρίς και να παραλείπουν να δημοσιεύουν στον εξωτερικό ημερήσιο και περιοδικό τύπο τας εντυπώσεις των. Έις τα γραφεία του Λάμψα συνεκεντρούντο κάθε μέρα οι εκλεκτότεροι πολιτικοί και οι αριστείς των γραμμάτων.  Αι αναμνήσεις μου για την «Βρετανία» είναι πλουσιόταται και ποικίλλουν κατά τους διαφόρους σταθμούς της ζωής μου.  Ο Λάμψας πρέπει να θεωρείται μια ειδική προσωπικότης, και τότε που ούτε κατά φαντασίαν υπήρχαν τουρισμός και προπαγάνδα για την Έλλάδα, το ξενοδοχείον «Μεγάλη Βρετανία» με την διεύθυνσήν του αντικαταστούσε και τα δύο και έκανε όσους περνούσαν και έμεναν για λίγο στην Αθήνα να φωνάζουν ότι είμαστε πολιτισμένοι άνθρωποι. Τον Λάμψα ζήτησαν πολλές φορές να τον πείσουν να πολιτευθεί. Έκείνος όμως, δημιούργημα του εαυτού του, πρωταθλητής στον αγώνα της επιδείξεως των ωραίων και αξίων του τόπου μας, πάντοτε ηρνήθη, φροντίζων αυτός ν' αντικαθιστά πολλές φορές το κράτος και τους άλλους οργανισμούς εις το να παρουσιαζόμεθα αξιοπρεπείς και φιλόξενοι.
Έις τη «Μεγάλη Βρετανία» κατέλυσαν όλαι αι ξέναι προσωπικότητες της διπλωματίας, της πολιτικής, των γραμμάτων, των τεχνών [...] Έις την «Βρετανίαν» εδόθησαν και δίδονται τα πλουσιότερα και επισημότερα γεύματα, πολλά δε από αυτά κατά το παρελθόν τα προσέφερεν ο ίδιος ο Λάμψας [...] Η εκτίμησις τους ζεύγους Λάμψα προς τους εργάτας του πνεύματος και των τεχνών εξεδηλώθη διά του αγαθοεργού και φιλανθρωπικού ιδρύματός των «Ευγηρίας πρόνοια», που εις αυτόμερικοί συγγραφεί . και καλλιτέχναι έκλεισαν τα μάτια τους ήσυχα και αξιοπρεπώς και άλλοι παραμένουν χωρίς να στερούνται. Μερικοί από εμάς έχουμε ως παρηγοριά τη σκέψη ότι εάν κανείς δεν μας φροντίσει αδυνάτους, πτωχούς, ζώντας μόνον με τις αναμνήσεις μας, αι θύραι του σπιτιού που θεμελίωσεν η φροντίδα του Στάθη και της Παλμύρας Λάμψα θα μας ανοιχτούν, σαν τελευταία αγκαλιά, διά την αφανή πλέον προσωπικότητά μας.

Αρκετά χρόνια αργότερα ο γιός του Μίλτου Λιδωρίκη, ο Αλέκος Λιδωρίκης, με αφορμή τότε τα 100 χρόνια από την λειτουργία του ξενοδοχείου, καταγράφει με γλαφυρότητα και νοσταλγία σε τρείς συνέχειες στις «Εικόνες» στιγμές  που έζησε και άκουσε για το ξενοδοχείο με τίτλο «Θρύλοι και ιστορία στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία». Γράφει μεταξύ άλλων «Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια. Αν μπούμε στα επιχειρηματικά , στα δαιδαλώδη παρασκήνια των πρώτων εξελίξεων, δεν θα τελειώσουμε ποτέ. Ουσία: Ο Κέντρος έχει την πρωτοβουλία, στήνει την πρώτη - με σοβαρά υπόβαθρα - δουλειά, αλλά δεν έχει ιδέα από την τέχνη της! Χρειάζεται ο ιθύνων νους, για να μπορέσει να κατευθύνει - με γνώση και κάποια πείρα - το νεότευκτο καράβι που ξεκινάει για το μεγάλο πλου.. Ποιος είναι αυτός; Ως απομηχανής Θεός έρχεται ο Ευστάθιος Λάμψας, από το Παρίσι, όπου με βασιλική υποστήριξη είχε σταλεί στην γαλλική πρωτεύουσα  για να ειδικευθεί εις την ξενοδοχειακή τέχνη [...]  Ο Λάμψας ήταν μυαλό συνθετικό, Πανέξυπνος δραστήριος, πολλά συγχρονισμένος για την εποχή του, ώθησε το τότε δειλό ακόμη, σχετικά μικρό ξενοδοχείο προς βήματα αναγνώρισης και αίγλης».

                                         "Η Μεγάλη Βρετανία θα παραμείνει ένα εμβληματικό ξενοδοχείο"

Η Μεγάλη Βρετανία σήμερα

Τα ξενοδοχεία Μεγάλη Βρετανία και King George, των οποίων την λειτουργική διεύθυνση έχει η Marriott International, Inc., είναι ιδιοκτησία της Εταιρείας Ελληνικών Ξενοδοχείων ΛΑΜΨΑ ΑΕ, συμφερόντων του ομίλου Λασκαρίδη. Η Marriott International, Inc  είναι η μεγαλύτερη εταιρεία ξενοδοχείων στον κόσμο, με έδρα τις ΗΠΑ,  με 8,700 ξενοδοχεία και περισσότερες από 30 αλυσίδες σε 139 χώρες, της ιδιοκτησίας ή της διαχείρισής της. 

Πηγή: skai.gr

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.