Πώς ο Αμπράμοβιτς απέφευγε φόρους για το κόστος λειτουργίας των superyachts του

Ο Ρώσος ολιγάρχης Ρομάν Αμπράμοβιτς ήταν πολύ γενναιόδωρος όσον αφορά τον στόλο των υπερπολυτελών σκαφών του. Καθώς το 2011 πλησίαζε στο τέλος του, το μεγαλύτερο σκάφος του - το 162 μέτρων Eclipse - βρισκόταν αγκυροβολημένο στα αστραφτερά νερά του St Barts, του γραφικού νησιού της Καραϊβικής όπου οι δισεκατομμυριούχοι αρέσκονται να συγκεντρώνονται για να υποδεχτούν το νέο έτος.

Τότε, το μεγαλύτερο κρουαζιερόπλοιο αναψυχής στον κόσμο, ασφαλισμένο για 390 εκατ. δολάρια, ήταν έτοιμο να υποδεχτεί τους καλεσμένους για την VIP γιορτή του Αμπράμοβιτς, στο οποίο μεταξύ άλλων υπήρχαν πισίνες, αίθουσα κινηματογράφου και ντίσκο.

Καθώς περνούσε η ώρα, σημειώνει ο Guardian, οι καλεσμένοι, μεταξύ των οποίων ο Ρούπερτ Μέρντοχ και ο Χάρβεϊ Γουάινστιν, συγκεντρώθηκαν για ένα πάρτι. Η ατραξιόν των πρωταγωνιστών; Μια ιδιωτική συναυλία του αμερικανικού ροκ συγκροτήματος Red Hot Chili Peppers, το οποίο είχε προσληφθεί για να παίξει ένα πρόγραμμα τουλάχιστον 75 λεπτών έναντι 1 εκατ. δολαρίων.

Ο Αμπράμοβιτς ήταν πάντα μεγαλόψυχος με τα γιοτ του, όπως δείχνουν τα έγγραφα, υποδεχόμενος καλεσμένους, μεταξύ των οποίων οι πρώην ποδοσφαιριστές της Τσέλσι Φρανκ Λάμπαρντ και Τζον Τέρι και ο πρώην προπονητής του συλλόγου Ζοζέ Μουρίνιο.

Ενώ ο Αμπράμοβιτς σπαταλούσε χρήματα για να απολαμβάνει τη ζωή του στα γιοτ του, φαίνεται ότι ήταν λιγότερο πρόθυμος όταν επρόκειτο να πληρώσει φόρο για τα έξοδά τους.

Σήμερα, μια έρευνα από Guardian, BBC, Γραφείο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας, Der Spiegel και ZDF αποκαλύπτει πώς ένα σύστημα με ofshores φαίνεται να βοήθησε τις εταιρείες που ανήκουν στον δισεκατομμυριούχο να αποφύγουν φόρους που ενδέχεται να ανέρχονται σε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια.

Οι ειδικοί έκαναν λόγο για εσκεμμένη φοροδιαφυγή.

Οι λεπτομέρειες ήρθαν στο φως χάρη στα έγγραφα που περιέχονται στο Cyprus Confidential, τη μεγαλύτερη διαρροή πληροφοριών από την υπεράκτια χρηματοπιστωτική βιομηχανία του νησιού της Μεσογείου.

Τα αρχεία δείχνουν πώς χρησιμοποιήθηκαν υπεράκτιες εταιρείες για να δημιουργηθεί μια μυθοπλασία: ότι πέντε από τα superyachts του Αμπράμοβιτς νοικιάζονταν σε πελάτες για εμπορικούς σκοπούς.

Αυτό επέτρεψε στις εταιρείες εκμετάλλευσης των σκαφών να αποφύγουν την πληρωμή φόρων για έναν μακρύ κατάλογο εξόδων, όπως το κόστος ανεφοδιασμού του Eclipse ύψους 2 εκατ. δολαρίων ανά δεξαμενή. Τα έγγραφα υποδηλώνουν ότι ο ΦΠΑ μπορεί να έπρεπε να καταβληθεί στην Ιταλία, την Κύπρο και σε ορισμένες άλλες χώρες της ΕΕ.

Οι δικηγόροι του Αμπράμοβιτς δήλωσαν ότι ενεργούσε πάντα σύμφωνα με τις επαγγελματικές φορολογικές συμβουλές και αρνήθηκαν ότι γνώριζε ή ήταν προσωπικά υπεύθυνος για οποιαδήποτε φερόμενη φοροδιαφυγή.

Το σχήμα με τα γιοτ

Τον Απρίλιο του 2005, ο Αμπράμοβιτς βίωνε μεγάλη επιτυχία. Η Τσέλσι όδευε προς τον πρώτο της τίτλο στο αγγλικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου Premier League, με μεγάλη ώθηση από τη μεγάλη περιουσία του νέου της ιδιοκτήτη που ξόδευε τεράστια ποσά. Επιπλέον, βρισκόταν στα πρόθυρα μιας συμφωνίας-ορόσημο, την πώληση του εναπομείναντος μεριδίου του στην εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου Sibneft, ύψους 13 δισ. δολαρίων, στην κρατικά υποστηριζόμενη ανταγωνίστρια Gazprom.

Καθώς ο ολιγάρχης πλησίαζε στη δόξα, οι σύμβουλοί του εργάζονταν σκληρά. Στο επίκεντρό τους ήταν η Blue Ocean Yacht Management, μια εταιρεία με έδρα την Κύπρο που ιδρύθηκε το 2002 για να διαχειρίζεται τον στόλο των πολυτελών σκαφών του Αμπράμοβιτς. Συγκεκριμένα, η ανησυχία τους ήταν οι φόροι.

Τα ιδιωτικά σκάφη, όπως τα πολυτελή σκάφη αναψυχής, υπόκεινται σε ΦΠΑ για τα αγαθά και τις υπηρεσίες που αγοράζουν. Ο φόρος επί των πωλήσεων επιβάλλεται σε ποσοστό περίπου 20% σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες όπου ο Αμπράμοβιτς αρέσκεται να ρίχνει άγκυρα, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα.

Το ετήσιο κόστος λειτουργίας ενός superyacht ανέρχεται συνήθως στο 10% της τιμής αγοράς, με αποτέλεσμα τα έξοδα για το πλήρωμα, το κατάστρωμα, τα καύσιμα, τη συντήρηση κλπ να ανέρχονται σε εκατομμύρια ετησίως - και ο λογαριασμός του ΦΠΑ είναι βαρύς. Αυτή η υποχρέωση, σύμφωνα με υπόμνημα που διέρρευσε, έπρεπε να αποφευχθεί. Το υπόμνημα συντάχθηκε τον Ιούνιο του 2005 από τον Jonathan Holloway, έναν ειδικό στη διαχείριση σκαφών αναψυχής, ο οποίος είχε ενταχθεί στην Blue Ocean ως διευθυντής τον Μάρτιο του ίδιου έτους.

«Θέλουμε να αποφύγουμε την καταβολή ΦΠΑ για την τιμή αγοράς των σκαφών αναψυχής και, όπου είναι δυνατόν, να αποφύγουμε την καταβολή ΦΠΑ για τα αγαθά και τις υπηρεσίες που παρέχονται στα σκάφη αναψυχής», αναφερόταν στο υπόμνημα.

Η λύση ήταν ένα έξυπνο σύστημα αποφυγής.

Από το 1999 έως το 2010, σύμφωνα με τα έγγραφα, τα superyachts του Αμπράμοβιτς ανήκαν το καθένα σε ξεχωριστές εταιρείες, όλες εγγεγραμμένες στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους (BVI) και οι ίδιες ανήκαν σε ένα trust με έδρα την Κύπρο, του οποίου ο Αμπράμοβιτς ήταν ο δικαιούχος.

Σύμφωνα με το σύστημα, το οποίο διήρκεσε από το 2005 έως τουλάχιστον το 2012, οι εταιρείες που κατείχαν σκάφη θα εκμίσθωναν τα σκάφη τους στην Blue Ocean Yacht Management, η οποία τελικά ανήκε επίσης στον Αμπράμοβιτς, με αντάλλαγμα εκατομμύρια δολάρια ετησίως.

Η Blue Ocean θα έκανε απόσβεση των εξόδων της εκμισθώνοντας τα σκάφη με τη σειρά τους για «κρουαζιέρες» διάρκειας μιας εβδομάδας, δημιουργώντας έσοδα για την κάλυψη της συντήρησης, των επισκευών, του πληρώματος και των καυσίμων.

Παρόμοια σχήματα δεν είναι ασυνήθιστα μεταξύ των ιδιοκτητών υπερωκεάνιων σκαφών και ο φόρος μπορεί να αποφευχθεί νόμιμα εάν υπάρχει πραγματική εμπορική δραστηριότητα.

Οι σύμβουλοι καταχώρισαν τον στόλο του Αμπράμοβιτς ως «επιβατηγά πλοία». Αλλά δεν νοικιάζονταν σε τουρίστες για κρουαζιέρες αναψυχής.

Τα έγγραφα δείχνουν ότι οι μόνοι πελάτες της Blue Ocean ήταν μια χούφτα εταιρείες από BVI, οι οποίες ανήκαν όλες στον ίδιο τον Αμπράμοβιτς. Ο ολιγάρχης στην πραγματικότητα νοίκιαζε τα δικά του σκάφη.

Προειδοποίηση

Ο κύριος κίνδυνος ενός τέτοιου σχεδίου - ότι θα μπορούσε να υποπέσει στις φορολογικές αρχές - επισημάνθηκε από τον Holloway στο υπόμνημά του το 2005. Τουλάχιστον ένας σύμβουλος φαίνεται ότι διάβασε την προειδοποίηση, επειδή αργότερα συμμετείχε σε συζητήσεις μέσω emails σχετικά με τις φορολογικές επιπτώσεις της διεκδίκησης του εμπορικού καθεστώτος των σκαφών αναψυχής.

Παράλληλα με τον διακηρυγμένο στόχο του σχεδίου, την αποφυγή καταβολής ΦΠΑ, υπήρχε και μια προειδοποίηση: «Πρέπει όλοι να δούμε αυτό το σχήμα με “ανοιχτά μάτια” και να έχουμε επίγνωση των κινδύνων», έγραψε. «Η σχήμα μας πρέπει να διαχωρίζει όσο το δυνατόν σαφέστερα τα διάφορα μέρη, έτσι ώστε ένας ερευνητής που θα ελέγξει την επιχείρησή μας να τη δει ως νόμιμη δομή. Όμως, όλοι πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ένας αποφασισμένος ερευνητής θα μπορούσε τελικά να ανακαλύψει ότι πρόκειται για μια εσωτερική δομή με τις πιθανές συνέπειες που αυτό θα συνεπαγόταν».

Ο Holloway συμβούλευσε ότι οι εταιρείες του σχήματος θα πρέπει να έχουν διαφορετικούς μετόχους, διευθυντές και διευθύνσεις, προειδοποιώντας ότι «ένας κοινός σύνδεσμος θα μπορούσε να είναι το πρώτο στοιχείο που θα έκανε [οποιονδήποτε εξετάζει τη δομή] να κοιτάξει βαθύτερα».

Τα έγγραφα δείχνουν συνεργάτες του Αμπράμοβιτς, συμπεριλαμβανομένου του Holloway, να συζητούν την πρόθεσή τους να αποφύγουν τον ΦΠΑ για το σύνολο της τιμής των ίδιων των superyachts, η οποία θα μπορούσε να ανέλθει σε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Τα αρχεία δεν διευκρινίζουν αν το κατάφεραν.

Όμως, η εξοικονόμηση πόρων από τη μη καταβολή ΦΠΑ μόνο για αγαθά και υπηρεσίες ήταν δυνητικά τεράστια.

Το κόστος του ανεφοδιασμού του Eclipse ήταν μεταξύ 1,5 και 2 εκατ. δολαρίων, σύμφωνα με αναφορές, που σημαίνει ότι ο λογαριασμός ΦΠΑ ήταν μεταξύ 300.000 και 400.000 δολαρίων κάθε φορά που γέμιζε η δεξαμενή. Μεταξύ 2005 και 2012, σύμφωνα με τους λογαριασμούς, η Blue Ocean κατέγραψε δαπάνες καυσίμων άνω των 15 εκατ. δολαρίων.

Η απαλλαγή από τον ΦΠΑ για τέτοιου είδους δαπάνες απαιτούσε κάτι περισσότερο από απλή εταιρική αρχιτεκτονική: Απαιτούσε γραφειοκρατία.

Η εκμίσθωση ενός σκάφους αναψυχής με εμπορικούς όρους συνεπάγεται συνήθως την υπογραφή μιας «χρονοναύλωσης» - στην πραγματικότητα, μιας σύμβασης ενοικίασης.

Ένα email που έστειλε ο Holloway υποδηλώνει ότι οι χρονοναυλώσεις της Blue Ocean συχνά δεν ήταν νόμιμες συμφωνίες ενοικίασης, αλλά αντίθετα ήταν εργαλεία για την αποφυγή του ΦΠΑ, κατασκευασμένα εκ των υστέρων.

«Εάν πρόκειται να προσπαθήσουμε να διεκδικήσουμε αφορολόγητα καύσιμα στο μέλλον, θα πρέπει να είμαστε σε θέση να προσκομίσουμε υπογεγραμμένα έγραφα εντός 24 ωρών. Πρέπει να διερευνήσουμε πώς είναι δυνατόν να γίνει αυτό», έγραφε τον Σεπτέμβριο του 2005.

Σε προηγούμενο υπόμνημα, ο Holloway έγραφε: «Θα καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να διασφαλίσουμε ότι, όπου είναι δυνατόν, οι χρονοναυλώσεις που υποβάλλονται συμπίπτουν με την πραγματική χρήση των σκαφών αναψυχής».

Ωστόσο, οι χρονοναυλώσεις δεν αντιστοιχούσαν πάντα σε πραγματικά ταξίδια. Μερικές φορές έδιναν μια τοποθεσία για την κρουαζιέρα η οποία - σύμφωνα με τα δεδομένα της θαλάσσιας κυκλοφορίας - δεν αντιστοιχούσε στην πραγματική τοποθεσία του σκάφους.

Και, σε περισσότερες από 150 περιπτώσεις, οι χρονοναυλώσεις φαίνεται να έχουν αναδρομολογηθεί μετά την υποτιθέμενη πραγματοποίηση της κρουαζιέρας. Σε μια περίπτωση, μια ναύλωση φαίνεται να αναδρομολογήθηκε για να αγοραστούν καύσιμα χωρίς ΦΠΑ στη Γαλλική Ριβιέρα. Με το έγγραφο αυτό η Blue Ocean εξοικονόμησε 44.000 δολάρια.

Η προφανής χρήση της αναδρομικής αναπροσαρμογής σημαίνει ότι ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόστηκε το σύστημα Blue Ocean θα μπορούσε να ισοδυναμεί με παράνομη φοροδιαφυγή, σύμφωνα με τη Rita de la Feria, καθηγήτρια φορολογικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Leeds. Η ίδια σημείωσε ότι το σύστημα Blue Ocean «μοιάζει με τεχνητή δομή προκειμένου να αποφευχθεί η καταβολή του φόρου».

«Το αν πρόκειται για φοροαποφυγή ή φοροδιαφυγή εξαρτάται από το αν στην ουσία η εν λόγω επιχείρηση παρουσίασε ψευδώς πληροφορίες ή απέκρυψε πληροφορίες. Τώρα, από τα έγγραφα που έχω δει [...] φαίνεται ότι υπήρξε κάποια παραπλάνηση».

Μεταξύ των συμβούλων της Blue Ocean σχετικά με το καθεστώς ΦΠΑ των σκαφών αναψυχής του Αμπράμοβιτς ήταν μία από τις πιο διάσημες λογιστικές εταιρείες του κόσμου: Η Deloitte.

Τα emails δείχνουν ότι ένας διευθυντής του γραφείου της Deloitte στην Κύπρο ήταν μεταξύ των αποδεκτών του αρχικού σημειώματος του Holloway, το 2005, στο οποίο περιγραφόταν το σχέδιο για τα γιοτ.

Την ίδια χρονιά, ο διευθυντής εντάχθηκε στη MeritServus, έναν πάροχο χρηματοοικονομικών υπηρεσιών που δημιουργήθηκε μέσω μιας διοικητικής εξαγοράς με επικεφαλής τον Demetris Ioannides, ο οποίος είχε ιδρύσει την Deloitte Cyprus, ένα τοπικό υποκατάστημα που συνδέεται με την παγκόσμια λογιστική εταιρεία, αλλά δεν ανήκει σε αυτήν.

Η Deloitte Cyprus ανέφερε ότι η συνεργασία της με την MeritServus έληξε σε εκείνο το σημείο. Ωστόσο, και οι δύο εταιρείες συνέχισαν να εργάζονται για την Blue Ocean.

Το 2006, η Deloitte Cyprus έστειλε λεπτομερές υπόμνημα στον Holloway, επιβεβαιώνοντας ότι η ταξινόμηση των πλοίων - ως εμπορικά ή ιδιωτικά - ήταν το κλειδί για το πώς η Blue Ocean θα μπορούσε να «ελαχιστοποιήσει οποιαδήποτε έκθεση στον ΦΠΑ».

Εκπρόσωπος της Deloitte Cyprus δήλωσε: «Ενεργούσαμε πάντα σύμφωνα με τους ισχύοντες νόμους και κανονισμούς και συνεχίζουμε να λειτουργούμε σύμφωνα με τους σχετικούς κανονισμούς κυρώσεων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της ΕΕ και του ΟΗΕ».

Δεν υπάρχει καμία υπόνοια ότι η Deloitte γνώριζε για την προφανή αλλαγή των ημερομηνιών.

Οι αρχές αντιλήφθηκαν την κατάσταση

Όσο εξελιγμένο και αν ήταν το σχήμα, οι αρχές στην Ιταλία και την Κύπρο φαίνεται ότι είχαν σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με το εμπορικό καθεστώς των superyachts του Αμπράμοβιτς.

Το 2015, οι ιταλικές εισαγγελικές αρχές στην πόλη της Τεργέστης κίνησαν διαδικασία κατά της Blue Ocean σε σχέση με περισσότερα από 500.000 ευρώ φερόμενων ως μη καταβληθέντων φόρων σε τέσσερις περιπτώσεις ανεφοδιασμού που αφορούσαν τρία σκάφη - τα Eclipse, Pelorus και Luna - μεταξύ 2009 και 2012.

Οι καπετάνιοι των σκαφών συνελήφθησαν και βρέθηκαν α ντιμέτωποι με ποινικές διώξεις. Οι ποινικές διώξεις αποσύρθηκαν αφού συνεργάτες του Αμπράμοβιτς εξήγησαν στους εισαγγελείς ότι τα γιοτ χρησιμοποιούνταν για εμπορικούς σκοπούς.

Στα νοτιοανατολικά, στη Μεσόγειο, οι κυπριακές αρχές προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα. Το 2012, Κύπριοι φορολογικοί υπάλληλοι διαπίστωσαν ότι η Blue Ocean όφειλε περισσότερα από 14 εκατ. ευρώ σε απλήρωτους φόρους για την περίοδο από τον Δεκέμβριο του 2005 έως τον Αύγουστο του 2010.

Η εταιρεία, είπαν, δεν απέδειξε ότι τα σκάφη της χρησιμοποιούνταν για εμπορικούς σκοπούς.

Η Blue Ocean πολέμησε την απόφαση και ανέφερε ότι «δεν ήταν σε θέση» να παράσχει στοιχεία σχετικά με τις δραστηριότητες των εταιρειών στις οποίες μίσθωσε τα πλοία. Η Blue Ocean συνέχισε τον δικαστικό αγώνα, χωρίς επιτυχία, για περισσότερο από μια δεκαετία, μέχρι που το ανώτατο δικαστήριο της Κύπρου απέρριψε την έφεσή της τον Μάρτιο του 2024.

Σε μια ακρόαση, ο δικηγόρος της εταιρείας δήλωσε ότι είχε «χάσει την επαφή» με τον πελάτη του. Η εταιρεία διαλύθηκε πέρυσι.

Ερωτηθείς εάν η Blue Ocean πλήρωσε ποτέ τον φορολογικό λογαριασμό που η Κύπρος έκρινε ότι όφειλε, οι δικηγόροι του Αμπράμοβιτς δεν σχολίασαν. Είπαν ότι πάντα λάμβανε ανεξάρτητες επαγγελματικές φορολογικές και νομικές συμβουλές εμπειρογνωμόνων όσον αφορά τις φορολογικές του υποθέσεις και ενεργούσε σύμφωνα με τις συμβουλές αυτές.

Οι δικηγόροι είπαν ότι ο Αμπράμοβιτς αρνείται κάθε ισχυρισμό ότι είχε ή όφειλε να έχει γνώση, ότι είναι προσωπικά υπεύθυνος ή/και ότι είναι προσωπικά υπεύθυνος για οποιαδήποτε υποτιθέμενη εξαπάτηση οποιασδήποτε κυβερνητικής αρχής προκειμένου να αποφύγει την πληρωμή φόρων που οφείλονταν.

Πηγή: skai.gr

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.