Η μαύρη αγορά πετρελαίου θα συνεχίσει ακάθεκτη - Γιατί οι κυρώσεις «δεν ακουμπάνε» Ρωσία, Ιράν και Βενεζουέλα

Του Javier Blas*

Το λαθρεμπόριο πετρελαίου δεν είναι εύκολο, αλλά είναι τόσο εξαιρετικά κερδοφόρο που τα όποια εμπόδια απλά το επιβραδύνουν. Βέβαια, οι αρχές μπορούν να κάνουν το εμπόριο παράνομων βαρελιών λιγότερο αποδοτικό οικονομικά. Εν τέλει, όμως, το λαθρεμπόριο συνεχίζεται. Η Ρωσία, το Ιράν και η Βενεζουέλα, οι τρεις μεγάλες χώρες παραγωγής πετρελαίου που υπόκεινται σε δυτικές κυρώσεις, εξακολουθούν να αντλούν περίπου 16 εκατ. βαρέλια αργού και άλλων πετρελαιοειδών την ημέρα. Υποθέστε ότι οι τρεις τους πουλάνε πετρέλαιο με έκπτωση 20% σε σχέση με τις τιμές της αγοράς και κάντε τα μαθηματικά: Πρόκειται για πετρέλαιο αξίας 1 δισ. δολαρίων την ημέρα.

Είμαι επιφυλακτικός ως προς την ικανότητα του πιο πρόσφατου γύρου κυρώσεων και των υποσχέσεων για αυστηρότερη εφαρμογή των παλαιότερων κυρώσεων με σκοπό να σταματήσουν οι παράνομες συναλλαγές. Τα μέτρα θα δημιουργήσουν περισσότερες τριβές και θα καταστήσουν το λαθρεμπόριο πιο δύσκολο και πιθανότατα λιγότερο κερδοφόρο, αναγκάζοντας τους πωλητές να προσφέρουν μεγαλύτερες εκπτώσεις. Αλλά δεν θα μειώσουν ουσιαστικά τις ροές, πόσο μάλλον να τις σταματήσουν.

Τα ποσά που εμπλέκονται είναι τόσο τεράστια και η επιχείρηση αυτή τόσο προσοδοφόρα που όλοι οι εμπλεκόμενοι - πωλητές, αγοραστές και μεσάζοντες - έχουν μεγάλο κίνητρο να βρουν εναλλακτικές διαδρομές, κόλπα και τεχνάσματα για να κρατήσουν τη μαύρη αγορά ζωντανή. Με την πάροδο του χρόνου, οι ελεγκτές κουράζονται και οι λαθρέμποροι γίνονται σοφότεροι.

Δεν βοηθάει το γεγονός ότι δεν θεωρούν όλοι το πετρέλαιο της Ρωσίας, του Ιράν και της Βενεζουέλας ως παράνομο. Για την Κίνα, την Ινδία και πολλές άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, τα βαρέλια τους είναι εξίσου καλά με οποιαδήποτε άλλα.

Επιπλέον, οι χώρες που επιβάλλουν τις κυρώσεις έχουν κίνητρο να είναι πιο χαλαροί με τους λαθρέμπορους για να κρατήσουν την τιμή του πετρελαίου χαμηλά και θα έπρεπε να πείσουν όλους τους άλλους, ιδίως το Πεκίνο και το Νέο Δελχί, ότι το ακριβότερο αργό είναι ένα τίμημα που αξίζει να πληρώσουν για να επιβάλουν τις κυρώσεις. Υπάρχει ιστορικό προηγούμενο για αυτό, με την επιτυχία του εμπάργκο των Ηνωμένων Εθνών στο αργό από το Ιράκ και το Κουβέιτ το 1990-1991. Αλλά μάθαμε τα τελευταία πέντε χρόνια ότι η Δύση δεν έχει την πολιτική βούληση να αντιμετωπίσει το υψηλότερο ενεργειακό κόστος, και ο Παγκόσμιος Νότος δεν ενδιαφέρεται να υποστηρίξει την Ουάσιγκτον, τις Βρυξέλλες και το Λονδίνο. Η πολιτική θέληση για ισχυρές κυρώσεις είναι τόσο αδύναμη που ακόμη και η Ιαπωνία, που συνήθως ευθυγραμμίζεται με τις ΗΠΑ, τις υποστηρίζει μόνο στα λόγια.

Το πολιτικό και οικονομικό υπόβαθρο είναι σημαντικό για να κατανοήσουμε τι πρόκειται να ακολουθήσει στη μαύρη αγορά πετρελαίου. Η προσοχή είναι στραμμένη στη Ρωσία και το Ιράν, οι οποίες αντλούν μαζί περίπου το 15% του παγκόσμιου πετρελαίου.

Την περασμένη εβδομάδα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε ένα διάταγμα διατάσσοντας την κυβέρνησή του να επαναφέρει την εκστρατεία «μέγιστης πίεσης» και «να μηδενίσει τις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν». Θεωρητικά, επρόκειτο για μια ισχυρή ενέργεια. Αλλά ο Τραμπ υπονόμευσε τον ίδιο του τον εαυτό λέγοντας, με το στυλό στο χέρι, ότι είναι «διχασμένος» για αυτό. «Όλοι θέλουν να το υπογράψω», είπε, προσθέτοντας: «Το υπογράφω, αλλά είμαι δυσαρεστημένος που το κάνω». Αν αυτό δεν ήταν αρκετό, ξεκαθάρισε ότι τελικά δεν ήθελε να διαταράξει τη ροή του πετρελαίου: «Ελπίζω ότι δεν θα χρειαστεί να το χρησιμοποιήσουμε».

Επιπλέον, το διάταγμα ήταν μακροσκελές στα λόγια και σύντομο όσον αφορά τις ενέργειεςς. Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε ημέρες αργότερα, σε ξεχωριστή ανακοίνωση, ότι επιβάλλει κυρώσεις στο «δίκτυο» που χρησιμοποιεί το Ιράν για να παρακάμπτει τις αμερικανικές κυρώσεις για το πετρέλαιο. Το πρόβλημα είναι ότι η κίνηση αυτή στόχευε ένα μόνο μεγάλο πετρελαιοφόρο και δύο μικρά. Τα τελευταία χρόνια, το Ιράν βασίζεται σε περισσότερα από 500 δεξαμενόπλοια για τη διακίνηση του πετρελαίου του, εκ των οποίων σχεδόν το 60% δεν έχει υποστεί κυρώσεις.

Προς το παρόν, ας επικεντρωθούμε στα πετρελαιοφόρα, τα οποία συνεχίζουν να παραλαμβάνουν ιρανικό αργό για εξαγωγές. Πράγματι, μερικά από αυτά χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να βρουν αγοραστή και προς το παρόν αποθηκεύουν αργό στην ανοικτή θάλασσα. Αλλά είναι μόνο θέμα χρόνου - και μεγαλύτερης έκπτωσης σε σχέση με τις τιμές της αγοράς - πριν κάποιος αγοράσει αυτό το πετρέλαιο. Επιπλέον, η ιρανική παραγωγή πετρελαίου, όταν υπολογίζεται στο σύνολό της, φλερτάρει με το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 και πλέον ετών. Η Τεχεράνη δεν παράγει μόνο αργό - το κύριο επίκεντρο των κυρώσεων - αλλά και άλλα πετρελαϊκά προϊόντα, τα οποία παρακάμπτουν ακόμη πιο εύκολα τις κυρώσεις. Το Ιράν άντλησε πέρυσι περίπου 4,5 εκατ. βαρέλια την ημέρα, τον τρίτο υψηλότερο όγκο από το 1978.

Η Ρωσία βρέθηκε υπό κυρώσεις αμέσως μετά την εισβολή στην Ουκρανία, αλλά οι δυτικοί πολιτικοί επικεντρώνονται στη διατήρηση των τιμών του πετρελαίου σε χαμηλά επίπεδα και όχι στον περιορισμό των ροών. Τις τελευταίες ημέρες της θητείας του, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν άλλαξε λίγο τη στρταηγική, επιβάλλοντας τις αυστηρότερες κυρώσεις που έχουν σημειωθεί μέχρι σήμερα στη Μόσχα. Αφού πέρασε το αρχικό σοκ, οι λαθρέμποροι δούλεψαν πάνω σε λύσεις: Η Ρωσία χρειάστηκε λιγότερες από 25 ημέρες για να βρει λύσεις. Πράγματι, το Κρεμλίνο αναγκάζεται να πουλήσει το πετρέλαιό του σε χαμηλότερες τιμές και να πληρώσει περισσότερα για τη μεταφορά του. Οι διαταραχές είναι πολλές, και μέρος της παραγωγής δεν έχει ακόμη βρει τελικό πελάτη, αναγκάζοντας ορισμένα δεξαμενόπλοια να γίνουν προσωρινές πλωτές αποθήκες. Αλλά, συνολικά, το πετρέλαιο εξακολουθεί να ρέει.

Πρόκειται για μια ντροπιαστική αποτυχία της πολιτικής δράσης. Όσο οι δυτικές κυβερνήσεις αρνούνται να πληρώσουν υψηλότερες τιμές πετρελαίου ως κόστος για τον «ακρωτηριασμό» της μαύρης αγοράς, η Ρωσία, το Ιράν και η Βενεζουέλα θα συνεχίσουν να πωλούν τα βαρέλια τους.

*Ο Javier Blas είναι αρθρογράφος της στήλης Bloomberg Opinion και καλύπτει θέματα ενέργειας και εμπορευμάτων

Πηγή: skai.gr

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.