Οι στραβοτιμονιές μιας Εσθονής στις Βρυξέλλες

Η βοήθεια που θέλησε να εξασφαλίσει για την Ουκρανία δεν της βγαίνει. Ο πιθανός διορισμός ειδικού απεσταλμένου της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.) για την Ουκρανία αναμένεται να την υποβιβάσει. Κι ενώ παλεύει να πετάξει από πάνω της τον χαρακτηρισμό της... ρωσοφάγου, που ασχολείται αποκλειστικά με τα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης, μάλλον δεν καταφέρνει να πείσει.

Είναι σίγουρα μια δύσκολη περίοδος για την Κάγια Κάλας, τη νέα κορυφαία διπλωμάτη της Ε.Ε. Μετακόμισε στη θέση της ύπατης εκπροσώπου με... δόξα και τιμή τον περασμένο Δεκέμβριο, ως η φέρελπις 48χρονη πολιτικός που θα έφερνε νέο αέρα στην εξωτερική ευρωπαϊκή πολιτική, απομακρύνοντας τη... μυρωδιά ναφθαλίνης που πολλοί απέδιδαν στον προκάτοχό της Ζοζέπ Μπορέλ. Ωστόσο, η ίδια μοιάζει να έχει χάσει τη λάμψη που είχε ως Εσθονή πρωθυπουργός με «τσαγανό» και πείσμα.

Η Κάλας σίγουρα δεν είναι τυχαία. Κατ’ αρχάς, κατάγεται από τους «γαλαζοαίματους» της εσθονικής πολιτικής. Παππούς της ήταν ο Εντουαρντ Αλβερ, ένας από τους ιδρυτές της Δημοκρατίας της Εσθονίας στις 24 Φεβρουαρίου 1918 και πρώτος αρχηγός της εσθονικής αστυνομίας.

Πατέρας της είναι ο Σίιμ Κάλας, ο οποίος είχε υπηρετήσει ως πρωθυπουργός της Εσθονίας και αργότερα διετέλεσε Ευρωπαίος επίτροπος και αντιπρόεδρος της Κομισιόν για δύο θητείες και τρία χαρτοφυλάκια στην Επιτροπή Μπαρόζο. Βαθιά μέσα στους διαδρόμους των Βρυξελλών δηλαδή.

Η κόρη του, η Κάγια, έγινε στα 44 της η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Εσθονίας από όπου παραιτήθηκε για να αναλάβει τη θέση της στις Βρυξέλλες. Επίσης διετέλεσε επικεφαλής του κόμματός που ίδρυσε ο πατέρας της, το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Φιλελευθέρων, βουλεύτρια του Κοινοβουλίου της Εσθονίας επί δύο θητείες και ακόμα μία θητεία ως ευρωβουλεύτρια. Κατά τη διάρκεια της παρουσίας της στις συνόδους κορυφής ως πρωθυπουργός, θα έλεγε κανείς πως είχε μαγέψει τις Βρυξέλλες. Την ευνόησαν βέβαια και τα θέματα: η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ήταν... βούτυρο στο ψωμί της πρωθυπουργού μιας μικρής χώρας που μονίμως ζει με το φόβητρο της Ρωσίας. Η Κάλας έχει πολλές φορές αναφερθεί στα οικογενειακά της βιώματα με τους Ρώσους. Κατά τους σοβιετικούς εκτοπισμούς από την Εσθονία, η μητέρα της, Κρίστι, μωρό 6 μηνών τότε, είχε απελαθεί στη Σιβηρία με τη μητέρα και τη γιαγιά της με μια βοϊδάμαξα – έμεινε εκεί μέχρι την ηλικία των 10 ετών.

Η ιστορία φαίνεται ότι στοίχειωσε τα παιδικά της χρόνια. Η ίδια η Κάλας έζησε υπό σοβιετική κατοχή μέχρι την ηλικία των 14 ετών, με πατέρα που ήδη προωθούσε την οικονομική αυτονομία, πολύ πριν η Εσθονία αποκαταστήσει την ανεξαρτησία της το 1991.

Πίσω στις αίθουσες των συνόδων κορυφής, ήταν από τις πρώτες επικεφαλής κρατών της Ε.Ε. που πίεσαν για κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, που στεκόταν στο πλευρό της Ουκρανίας και άρθρωνε λόγο με επιχειρήματα κατά της Μόσχας.

Γι’ αυτό η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη σάστισε όταν τα εσθονικά μέσα ενημέρωσης αποκάλυψαν ότι ο άντρας της είχε μετοχές σε εταιρεία που έκανε μπίζνες με τη Ρωσία. Η ίδια είπε ότι δεν το γνώριζε, ζήτησε συγγνώμη, ο άντρας της πούλησε το μερίδιό του και η ίδια επανεξελέγη πρόεδρος του κόμματός της. Παρ’ όλο που η... θύελλα έχει περάσει, ένας μικρός «λεκές» παραμένει... Πέρα από την ίδια την προσωπικότητά της, η αλήθεια είναι ότι και η δουλειά που ανέλαβε η Κάλας έχει πολλά προβλήματα. Το βασικότερο; Η Ε.Ε. δεν έχει κοινή εξωτερική πολιτική, συνεπώς η ύπατη εκπρόσωπος πρέπει πάντα να λειτουργεί συναινετικά, υπομονετικά και συστηματικά.

Ισως γι’ αυτό η πρότασή της για την επείγουσα ενίσχυση της Ουκρανίας δεν... τσουλάει. Σύμφωνα με αυτήν, τα κράτη-μέλη να καλούνται να βρουν τουλάχιστον 1,5 εκατομμύριο σφαίρες πυροβολικού και 40 δισ. ευρώ, μεταξύ άλλων αιτημάτων, και μάλιστα εθελοντικά!

Το Politico έγραψε ότι η Κάλας συνέταξε την πρότασή της καθώς επέστρεφε από τη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, τον Φεβρουάριο. Ηταν ένα δισέλιδο έγγραφο, το έστειλε στις πρωτεύουσες το βράδυ της Κυριακής και την επομένη οι υπουργοί Εξωτερικών που συνεδρίαζαν στις Βρυξέλλες έπρεπε να πάρουν θέση. Αυτά δεν γίνονται στις Βρυξέλλες...

«Λειτουργεί ακόμα σαν πρωθυπουργός» σχολίασε ένας διπλωμάτης. «Αν την ακούσεις, φαίνεται ότι η Ε.Ε. βρίσκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία, κάτι που δεν είναι η γραμμή της Ε.Ε.» παραπονέθηκε ένας άλλος αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η κριτική έφτασε στο αποκορύφωμα την περασμένη εβδομάδα, όταν η Κάλας συμφώνησε να υποβαθμίσει τη φιλοδοξία του σχεδίου της και να αναζητήσει ως πρώτο βήμα «μόλις» πέντε δισεκατομμύρια ευρώ για βλήματα πυροβολικού...

Τελευταίο της «κατόρθωμα»; Υποτίθεται ότι είχε ραντεβού με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μαρκ Ρούμπιο. Η Κάλας το ανακοίνωσε, πήγε στην Ουάσινγκτον, αλλά το ραντεβού ακυρώθηκε λόγω κακού προγραμματισμού! Διπλωμάτες τής καταλόγισαν ότι δεν είχε θέσει σωστά τις βάσεις για τη συνάντηση.

Δριμεία ήταν και η τοποθέτησή της στο Χ για το δυσάρεστο περιστατικό στο Οβάλ Γραφείο μεταξύ Τραμπ - Βανς και Ζελένσκι. «Ο ελεύθερος κόσμος χρειάζεται έναν νέο ηγέτη» έγραψε. Ενα σχόλιο που μπορεί να ταίριαζε με το κλίμα αγανάκτησης σε πολλά σημεία της Ευρώπης, αλλά επίσης ενόχλησε τις χώρες που ήθελαν να διατηρήσουν μια γέφυρα με τον Λευκό Οίκο του Τραμπ.

Είναι ακόμη νωρίς για την Κάλας στη νέα της θέση, παραδέχονται πολλοί διπλωμάτες. Προερχόμενη από μια μικρή χώρα με πολίτες λιγότερους από τους κατοίκους του Παρισιού, οφείλει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων για τα 500 εκατ. των Ευρωπαίων πολιτών. Θα τα καταφέρει; Θα το δείξει η Ιστορία. Σίγουρα όμως κάτι πρέπει να αλλάξει στον τρόπο που προσεγγίζει τους «27».

Γιατί την επιλέξαμε

Διότι το «νέο αίμα» στα κορυφαία ευρω-αξιώματα δεν σημαίνει αναγκαστικά και νέα πολιτική, ιδίως σε ακανθώδη και πολύπλοκα ζητήματα, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, η πολυγλωσσία των «27» και η αντιμετώπιση του αλλοπρόσαλλου Τραμπ.