Ενα ταλέντο ανάμεσα σε ρευστά φύλα και παράλληλα σύμπαντα

«Ουίτσι» σημαίνει «κόκκινο ποτάμι». «Μα αυτό είναι εντελώς θηλυκό», του/της λέμε. «Ναι, μάλλον γιατί πρέπει να συνδεθώ και με τη θηλυκότητά μου», μας λέει χαμογελώντας. Ο/η/το Ουίτσι είναι ένα πλάσμα που αυτοπροσδιορίζεται ως όλον και τα πάντα μαζί και σκηνοθετεί μία από τις καλύτερες παραστάσεις που έχουμε δει στο Εθνικό τα τελευταία χρόνια και καταφανώς την καλύτερη στη φετινή σκηνή της Πειραματικής (προσοχή: παίζεται στο θέατρο «Χώρος» και όχι στο «Ρεξ»). 

Η παράσταση βασίζεται σε ένα νέο είδος θεατρικής τεχνικής, πολύ σπάνιο για τα ελληνικά καλλιτεχνικά δρώμενα και όχι μόνο, κάτι ανάμεσα σε θέατρο κλόουν και εικαστική, σχεδόν βωβή αναπαράσταση της αφήγησης, που πολύ σωστά η Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου (σύμβουλος δραματουργίας στην παράσταση) την ονόμασε «ποιητικό κλοουνισμό»: στη σκηνή βλέπουμε έναν τεράστιο λόφο (τα υπέροχα σκηνικά, τα κοστούμια και οι μάσκες είναι δημιουργίες του Κωνσταντίνου Χαλδαίου) όπου «διαμένουν» οι πρώτοι/πρωτόγονοι άνθρωποι. Είμαστε στην προϊστορία - σε μια διαρκή «προϊστορία» όπου ο μύθος της Πανδώρας, με τα δεινά που βγήκαν από το κουτί που άνοιξε, ξετυλίγεται μαζί με την πεποίθηση πως ίσως και η ελπίδα που έμεινε ως καλό αντιστάθμισμα στο τέλος, να μην είναι και κάτι τόσο καλό τελικά. 

Επί σκηνής, έξι νέοι (στην ηλικία, όχι στην εμπειρία) ηθοποιοί: Αναστασία Αναγνωστοπούλου, Κρυστάλλη Ζαχαριουδάκη, Δήμητρα Ονουφριάδου, Γιώργος Σκαρλάτος, Βασίλης Τσαλίκης, Νίκος Φραντζέσκος. Η/ο/το Ουίτσι κρατάει την μπαγκέτα και η παράσταση ξεκινάει... Εν τω μεταξύ, στη μεταξύ μας συνομιλία με το/τη/τον Ουίτσι, προσπαθήσαμε να μπούμε λίγο στο μυαλό αυτού του πλάσματος που έχει φτάσει κοντά στον θάνατο, αλλά επέζησε επτά φορές -εξαντλώντας όλες τις ζωές του-, έχει αποφοιτήσει με άριστα από τη Σχολή Σκηνοθεσίας του Εθνικού Θεάτρου, αφού πρώτα τελείωσε το Γεωπονικό Θεσσαλονίκης και πέρασε δύο χρόνια φοίτησης στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, για να φύγει (μάλλον εκδιωγμένη) πριν τελειώσει, εξαιτίας της συμπεριφοράς κάποιων καθηγητών. Και που τώρα θέλει να ζήσει κοντά στη φύση, σε ένα μεγάλο κτήμα, με φίλους γύρω, όπου θα δημιουργούν, θα εργάζονται και θα φιλοσοφούν, ως τμήμα της καθημερινότητάς τους. Ποιο/ποια είναι λοιπόν η Ουίτσι που δημιούργησε αυτή την εξαιρετική παράσταση;

«Δεν είμαι της πολιτικής ορθότητας - μπορεί να με λες με όποιο άρθρο θέλεις», μας λέει. «Μπορεί να μ’ ενοχλήσει, όμως, αν κάποιος στον δρόμο μού πει “άκουσε να δεις, κοπέλα μου”, γιατί το φύλο χρησιμοποιείται υποτιμητικά. Ενώ αν μια γιαγιά μού πει “αγόρι μου, μου λες τι ώρα είναι;” δεν μ’ ενοχλεί. Τελικά η γυναίκα μέσα μου υποτιμάται μάλλον περισσότερο από τους γύρω παρά από εμένα. Πάντως δεν μένω σε άρθρα και προσφωνήσεις. Απλώς δεν νιώθω ένα φύλο, είμαι ρευστή.

»Το ίδιο μού συμβαίνει και με άλλα πράγματα: είμαι στο φάσμα του αυτισμού και ταυτόχρονα έχω υπερμνησία - θυμάμαι τα πάντα. Επίσης νιώθω πολλές φορές ότι είμαι και σε παράλληλα σύμπαντα. Οτι αυτό που είναι, είναι πάντα. Ούτε παρελθόν ούτε παρόν, είναι πάντα και όλα είναι πάντα. Δηλαδή, νομίζω ότι και αυτά που συμβαίνουν τώρα και που θα γίνουν στο μέλλον κάπως είναι προδιαγεγραμμένα στην ύπαρξη από πριν. Και εμείς έχουμε ευθύνη να διαχειριστούμε τον τρόπο που θα γίνουν τα πράγματα και όχι το τι θα γίνει.

»Αυτό φαίνεται και στον μύθο της Πανδώρας: το μεγαλύτερο δώρο που έδωσε ο Προμηθέας στους ανθρώπους δεν ήταν η φωτιά, αλλά η δυνατότητα να ξεχνούν ότι πρόκειται να πεθάνουν. Αυτό ήταν η “ελπίδα”. Οπότε μπορούν να γίνουν δημιουργικοί και οραματιστές και να φαντασιωθούν πράγματα: όταν ελπίζεις, όταν ξεχνάς το αναπόφευκτο τέλος, τότε κινητοποιείσαι, δεν καθηλώνεσαι, δεν είσαι παθητικός. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των προβών και της δικής μου έρευνας για το έργο, καταλήξαμε στο ότι η ελπίδα είναι ίσως και συμφορά. Γιατί διαιωνίζει αυτόν τον κύκλο τού “προσπαθώ, αποτυγχάνω, τα πράγματα πάνε σκατά, έχω ελπίδα, ξαναπροσπαθώ, ξανααποτυγχάνω, τα πράγματα πάνε σκατά”. Αρα η ελπίδα είναι και ένα επικίνδυνο “όπλο”. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι... παράπεσε από τους θεούς μέσα στο πιθάρι».

«Τι εννοείς; Οτι ήταν προβοκάτσια;», ρωτάμε. «Μπορεί! Η αλήθεια είναι πως προσπαθώ πάρα πολύ να σκέφτομαι χωρίς πρόσημα. Να μη βλέπω κάτι σαν μόνο καλό ή μόνο κακό. Κάπως έτσι βρήκα ότι η συμφορά δεν σημαίνει κακό γεγονός μόνο. Στ’ αρχαία σήμαινε ένα απρόσμενο γεγονός, είτε ατυχές είτε ευτυχές». Με αυτό που μας λέει, περνάμε σε κάτι που απασχολεί και τις δυο μας, που είμαστε μιλένιαλ: πως η νεότερη γενιά των σημερινών 20χρονων αδυνατεί στην πλειονότητά της να αναγνωρίσει και, στη συνέχεια, να διαχειριστεί συναισθήματα όπως ο πόνος, η απόρριψη, ακόμη και η παραμικρή στενάχωρη σκέψη. «Δύσκολα κάνουν σχέσεις κανονικές», μας λέει. «Προφανώς είναι ένα πολυδιάστατο ζήτημα: μιλάμε για μια γενιά που μεγάλωσε μέσα στην κρίση και μετά βίωσε την απομόνωση της πανδημίας σε νεαρή ηλικία. Ωστόσο ισχύει πως δεν έχει ανοχή σε οτιδήποτε δυσάρεστο. Πολλές φορές έχω πιάσει τον εαυτό μου να σκέφτεται: “Καλά, τι γκρινιάζεις για κάτι τόσο μικρό;...”. Πώς να διαχειριστούν το αρνητικό, που για μένα πάντα έχει και μια θετική χροιά, αν δεν αντέχουν καν να το αναγνωρίσουν ως τέτοιο; Να πάρουμε την ασθένεια, για παράδειγμα, που ξεπήδησε από το πιθάρι της Πανδώρας: κατά τη διάρκεια των προβών κόλλησα γρίπη τύπου Β και έπρεπε να μείνω σπίτι με πολύ πυρετό. Κι εκεί βρήκα τον χρόνο να καταλάβω ότι πρέπει να φύγει το κείμενο από την παράσταση, γιατί είχα κείμενο στην αρχή, και να μείνει σχεδόν βουβή - πιστεύω θα ήταν λάθος να είχα κρατήσει κείμενο. Οπότε χάρη στην ασθένεια η παράσταση, κατ’ εμέ, έγινε καλύτερη.

»Είναι σημαντικό να δίνουμε χρόνο για να βιώσουμε το κάθε τι. Πλέον, με όλο αυτό το attention span, δεν μπορούμε να συγκεντρωθούμε σε κάτι παρά για λίγα λεπτά μόνο. Εχω δει νεότερα παιδιά που δεν αντέχουν να δουν καν ολόκληρη ταινία! Και όλο και πληθαίνουν οι περιπτώσεις διάσπασης προσοχής. Παρατηρώ πως σαν αρχίζουν να νιώθουν ένα αρνητικό συναίσθημα, “τρέχουν” να το ξεπεράσουν, σαν να σκρολάρουν τα ίδια τους τα συναισθήματα. Για μένα (και αυτό είναι κάτι πάνω στο οποίο δουλεύω και ερευνητικά αυτόν τον καιρό) πρέπει να επιστρέψουμε στη φύση και στην πηγή των πραγμάτων και των πυρήνων μας. Θα ήθελα να έχουμε χρόνο να βρεθούμε, να συναντηθούμε, να μιλήσουμε και να μείνουμε με αυτά που βιώνουμε και αυτά που μας συμβαίνουν και να μην περνάνε όλα στο δευτερόλεπτο. Και να είμαστε όσο πιο κοντά στη φύση, που σημαίνει επιστροφή στην πηγή: όταν πατάς το χώμα είναι άλλο από το να πατάς συνέχεια το παπούτσι σου και το τσιμέντο. Αμα βλέπεις τα δέντρα και ακούς τα πουλιά, είναι άλλο να ακούς τα αυτοκίνητα και την κυρία Μαρία να βρίζει τον κυρ Αγγελο. Αναρωτιέμαι: Αντί να φτιάχνουν μηχανές τεχνητής νοημοσύνης, γιατί δεν φτιάχνουν μηχανές για να κάνουν όλες τις δουλειές και να έχουμε όλοι πόσιμο νερό, φαγητό και σπίτι; Αντ’ αυτού, φτιάχνουν μηχανές για να γράφουν ποιήματα και να κάνουν ζωγραφιές. Είναι παρανοϊκό!».

Πληροφοριες: Η «Πανδώρα» παίζεται στο θέατρο «Χώρος» (Πραβίου 6-8, Αθήνα) ως μια παραγωγή του Εθνικού-Πειραματική Σκηνή Νέων Δημιουργών. Δυστυχώς ανέβηκε για πολύ λίγες παραστάσεις, οπότε ελπίζουμε να συνεχίσει και του χρόνου. Κάθε Τετ.-Κυρ. στις 21.00, Σάββ. 18.00, 21.00. Εως 13/4. Διάρκεια: 60’. Εισιτήρια: www.n-t.gr/ www.ticketservices.gr. Μπορείτε ν’ ακούσετε και το σχετικό podcast «Επί του Περιθωρίου» στην efsyn.gr