Ergasianews.gr Η δυνατή φωνή του κόσμου της μισθωτής εργασίας!
Το βιβλίο «Τα χρώματα και οι μυστικές ζωές τους» («The Secret Lives of Colour», John Murray, An Hachette UK company) της Kassia St. Clair
«ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΖΩΕΣ ΤΟΥΣ»
Το συναρπαστικό βιβλίο της Kassia St. Clair για την προέλευση και την ιστορία των χρωμάτων κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σε μετάφραση Βάσως Γκρέστα και επιστημονική επιμέλεια Μαρίας Χατζηδάκη
Το χρώμα. Ενα στοιχείο τόσο ουσιώδες και διαρκώς παρόν στη ζωή μας. Από τις καθημερινές μας επιλογές -σε τι χρώμα θα βάψουμε ένα δωμάτιο ή τι ρούχο θα φορέσουμε για μια έξοδο- μέχρι την τέχνη, το χρώμα είναι εκεί: να δίνει ταυτότητα, να «κατασκευάζει» ατμόσφαιρες, να εκφράζει τον ψυχισμό του δημιουργού. Το χρώμα δεν είναι απλώς διακοσμητικό, είναι φορέας συναισθημάτων, ιδεών και πολιτισμών. Εχει τη δική του φωνή, ακόμα κι αν δεν μιλά.
Και παρότι σήμερα η πρόσβαση στο χρώμα μοιάζει εύκολη, η ιστορία του είναι πολύ πιο περίπλοκη, βαθιά και έχει και αυτή τη σκοτεινή της πλευρά. Ο άνθρωπος από τα αρχαία χρόνια προσπαθούσε να αναπαράγει τα χρώματα και να δημιουργήσει χρωστικές, να τις διατηρήσει και να τις χρησιμοποιήσει. Οι προσπάθειες αυτές υπήρξαν καθοριστικές για την τέχνη, την επιστήμη, ακόμη και για την πολιτική ή τη θρησκεία. Από τους προϊστορικούς βίσονες που ζωγράφιζε με κάρβουνο στις σπηλιές ώς την αναπαραγωγή ψηφιακών χρωμάτων στους υπολογιστές μας το χρώμα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτισμικής μας ταυτότητας.
Το βιβλίο «Τα χρώματα και οι μυστικές ζωές τους» («The Secret Lives of Colour», John Murray, An Hachette UK company) της Kassia St. Clair (δημοσιογράφου και συγγραφέα, απόφοιτης του Πανεπιστημίου Ιστορίας του Μπρίστολ), που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (ΠΕΚ) σε μετάφραση της Βάσως Γκρέστα και επιστημονική επιμέλεια της Μαρίας Χατζηδάκη, είναι μια καλαίσθητη και καλοδουλεμένη έκδοση, η οποία εξερευνά τον κόσμο του χρώματος μέσα από εβδομήντα πέντε διαφορετικές αποχρώσεις (και άλλες πολλές που αναφέρονται επιγραμματικά στο τέλος του βιβλίου), κάποιες από τις οποίες σίγουρα δεν έχετε ξανακούσει ή και δει. Στην εισαγωγή η Kassia St. Clair κάνει μια μικρή ανάλυση της επιστήμης του χρώματος και για το πώς το ανθρώπινο μάτι το αντιλαμβάνεται. Παρουσιάζει όμως και το μεγάλο πρόβλημα της καταγραφής των χρωμάτων και της ονομασίας τους καθώς οι άνθρωποι αντιλαμβανόμαστε συνήθως τα χρώματα με διαφορετικούς τρόπους και τα περιγράφουμε ή τα ονοματίζουμε με τη δική μας υποκειμενική ματιά, επηρεασμένοι από τη γλώσσα μας αλλά και το πολιτισμικό μας περιβάλλον.
Επειτα από τη μικρή εισαγωγή ακολουθεί η παρουσίαση των δέκα βασικών χρωμάτων που αναλύει η συγγραφέας και το κάθε χρώμα έχει υπο-κεφάλαια που αναλύουν τις αποχρώσεις που προκύπτουν από το βασικό χρώμα του κεφαλαίου. Η St Clair δεν περιορίζεται σε μια απλή παρουσίαση του κάθε χρώματος. Με ευφάνταστο τρόπο συνθέτει για το κάθε χρώμα ξεχωριστά την ιστορία προέλευσής του, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα τις κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις που απορρέουν από αυτό. Δημιουργεί μικρά πορτρέτα που συνθέτουν μια μεγάλη τοιχογραφία του ανθρώπινου πολιτισμού και δεν περιορίζεται μονάχα σε μια στείρα εγκυκλοπαιδική προσέγγιση, αλλά αντιθέτως προσεγγίζει κάθε χρώμα ως ξεχωριστή οντότητα, υφαίνοντας γύρω από το καθένα μικρές ιστορίες που εκτείνονται από τη φυσική και τη χημεία ώς τη μυθολογία, τη φιλοσοφία, τη μόδα, τον αθλητισμό, την πολιτική και τη θρησκεία.
Μέσα από τις σύντομες αλλά περιεκτικότατες και ενίοτε χιουμοριστικές παρουσιάσεις η συγγραφέας ταξιδεύει τον αναγνώστη σε διάφορα μέρη του κόσμου, ξετυλίγοντας ενδιαφέρουσες ιστορίες. Από το αυτοκρατορικό κίτρινο, μια απόχρωση την οποία στην Κίνα μπορούσαν να χρησιμοποιούν μόνον οι αυτοκράτορες, στο κίτρινο του χρωμίου που χρησιμοποίησε ο Βαν Γκογκ για τα περίφημα ηλιοτρόπιά του - και που με τα χρόνια ξεθωριάζει «…κάνοντας τα λουλούδια του να μαραίνονται όπως εκείνα της πραγματικής ζωής» (σελ. 88). Κι ακόμα στο πράσινο του Σέελε που ο κόσμος γνώριζε ότι είναι δηλητηριώδης αλλά παρ’ όλα αυτά έβαφε ατάραχος τα σπίτια του, στο ροζ και τον «Pink Tax» (Ροζ Φόρος: όρος που περιγράφει τη διαφορά τιμής που παρατηρείται συχνά σε προϊόντα και υπηρεσίες που απευθύνονται σε γυναίκες σε σύγκριση με αντίστοιχα προϊόντα για άνδρες), μέχρι και στο κβαντικό μπλε που δημιούργησε η Ελληνίδα καλλιτέχνις Ολγα Αλεξοπούλου με τη βοήθεια επιστημόνων και τη νανοτεχνολογία.
Αυτό το πολύχρωμο πορτρέτο που δημιουργεί η συγγραφέας αντανακλά τον ανθρώπινο πολιτισμό και αναδεικνύει πώς το χρώμα έχει πυροδοτήσει πολέμους, αψιμαχίες ανάμεσα στους καλλιτέχνες που πολλές φορές αγάπησαν ένα χρώμα και μίσησαν ένα άλλο, έχει χρησιμοποιηθεί σε πειράματα, έχει υπάρξει φορέας δεισιδαιμονιών. Ταυτόχρονα καταφέρνει όμως και κάτι ακόμα πιο σημαντικό, που μπορεί να εκπλήξει αρκετούς αναγνώστες: να αναδείξει τη δυσκολία της παραγωγής των χρωμάτων τους προηγούμενους αιώνες, αλλά και το κόστος που προϋπέθετε η χρήση του χρώματος, τόσο οικονομικά, όσο και στην υγεία όσων το παρασκεύαζαν ή το χρησιμοποιούσαν. Για την παραγωγή διάφορων αποχρώσεων θυσιάστηκαν πολλά είδη φυτών, ζώων και εντόμων, ενώ μεγάλα έργα που σήμερα τα θαυμάζουμε κόστισαν τεράστια ποσά μόνο και μόνο για να χρωματιστούν. Η συνειδητοποίηση ότι η παραγωγή και η χρήση των χρωμάτων ιστορικά σχετίζονται με μηχανισμούς εξουσίας, ταξικών διακρίσεων, εκμετάλλευσης και περιβαλλοντικής καταστροφής μπορεί να οδηγήσει τον αναγνώστη σε έναν πιο βαθύ προβληματισμό γύρω από την έννοια του χρώματος Ισως, όταν αφήσει το βιβλίο, να αρχίσει να βλέπει διαφορετικά τα χρώματα που τον περιβάλλουν στην καθημερινότητά του, αναγνωρίζοντας τη βαθύτερη σημασία τους.
«Τα χρώματα και οι μυστικές ζωές τους» είναι ένα υπέροχο βιβλίο που προσεγγίζει την ανθρώπινη ιστορία μέσα από τη διερεύνηση της χρήσης και της σημασίας του χρώματος και συνδυάζει την απλή ουσιαστική αφήγηση με την επιστημονική τεκμηρίωση, συνοδεύοντας κάθε κείμενο με μια πλούσια βιβλιογραφία που θα βοηθήσει τον αναγνώστη αν θέλει να εμβαθύνει ακόμα περισσότερο στον θαυμαστό κόσμο των χρωμάτων.
