Ergasianews.gr Η δυνατή φωνή του κόσμου της μισθωτής εργασίας!
Αρχικά η Αβάνα δεν είναι μια πόλη γεμάτη κόσμο που χορεύει salsa στους δρόμους ή που ακούς μουσική παντού ή το αλκοόλ ρέει άφθονο και η διασκέδαση είναι πανταχού παρούσα. Αντιθέτως το βράδυ που φτάσαμε αντικρίσαμε μια πόλη σκοτεινή, με σωρούς σκουπιδιών σε κάθε γωνία, μαγαζιά περασμένων τουριστικών μεγαλείων, όπως το Bodeguita del Medio και το Floridita, άδεια και μια ανεξήγητη ησυχία.
Ολα αυτά σε έναν από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους της Habana Vieja. Το πρωί σε αυτούς τους δρόμους κυκλοφορούν κυρίως ντόπιοι που δουλεύουν και άλλοι που ακολουθούν επίμονα τους λίγους τουρίστες που περνάνε, προσφέροντάς τους υπηρεσίες και προϊόντα όπως ταξί, ξεναγήσεις, πούρα και αλλαγή χρημάτων.
Μόλις απομακρυνθείς από το τουριστικό κέντρο, αρχίζεις και βλέπεις την αληθινή ζωή. Κόσμος έξω από κάθε σπίτι και μαγαζί, μικροαγορές, πάγκοι με φαγητά (κυρίως φρούτα και ψωμιά) ή με ό,τι μικροαντικείμενο περισσεύει στον καθένα και θέλει να το πουλήσει, κομμωτήρια και γυμναστήρια, μουσικές από τα μπαλκόνια και προς το απόγευμα παιδιά που παίζουν ποδόσφαιρο σε κάθε στενό, πολλές παρέες μαζεμένες γύρω από αυτοσχέδια τραπεζάκια στη μέση του δρόμου, ενώ κάποιες άλλες περπατάνε κατά μήκος του Malecon, του παραλιακού δρόμου απ’ όπου είθισται να βλέπεις το ηλιοβασίλεμα.
Η ίδια ατμόσφαιρα υπάρχει και στις άλλες δύο πόλεις που βρεθήκαμε, τη Σάντα Κλάρα και το Τρινιδάδ. Από το πρώτο βράδυ μάς πληροφόρησαν ότι ο τουρισμός στο νησί έχει μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, πράγμα που δεν το γνωρίζαμε. Η προπαγάνδα κατά της Κούβας και της κατάστασης που επικρατεί εκεί έχει παίξει τον ρόλο της, αν και σε ορισμένα σημεία, όπως οι ελλείψεις στο νερό, το ρεύμα και τα τρόφιμα, δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα.
Τα τελευταία χρόνια η Κούβα υποφέρει σε όλη την έκτασή της από γενικευμένες διακοπές ρεύματος που μπορεί να διαρκέσουν μέρες, πράγμα που κάνει τη ζωή των ντόπιων και των επισκεπτών αρκετά δύσκολη. Την περίοδο που πήγαμε δεν υπήρχε ρεύμα στο νησί για τρεις μέρες. Σε κάποιες περιοχές τα σπίτια και τα μαγαζιά είναι εξοπλισμένα με γεννήτριες που λειτουργούν συγκεκριμένες ώρες, ενώ σε άλλες, το ρεύμα ερχόταν λίγες ώρες το πρωί και λίγες μετά τη δύση του ήλιου (συνολικά 5-6 ώρες τη μέρα).
Ωστόσο πέρα από τις γεννήτριες, οι άνθρωποι έχουν βρει εναλλακτικούς τρόπους για να δουλεύουν και να εξυπηρετούν τις βασικές τους ανάγκες. Προσωπικά η έλλειψη ρεύματος δεν μας δημιούργησε κανένα πρόβλημα στην καθημερινότητα και τον προγραμματισμό μας και προσαρμοστήκαμε πλήρως σε αυτή τη συνθήκη.
Κύριο ζήτημα στις ζωές των ντόπιων είναι η έλλειψη προϊόντων. Τα μικρά πολυκαταστήματα και οι αγορές έχουν ελάχιστα πράγματα τόσο στις βιτρίνες τους όσο και στα ράφια τους, με αποτέλεσμα αρκετός κόσμος να απευθύνεται στη μαύρη αγορά για να τα προμηθευτεί. Τα φάρμακα είναι δυσεύρετα και πολύ ακριβά, επομένως, παρά το γεγονός ότι οι Κουβανοί γιατροί είναι πολύ σωστά καταρτισμένοι και διαπρέπουν παγκοσμίως, η σωστή άσκηση του επαγγέλματός τους είναι σχεδόν ανέφικτη.
Αναφορικά με το φαγητό, η ποικιλία μικρή και οι επιλογές λίγες. Ενα τυπικό κουβανικό γεύμα αποτελείται από κρέας ή ψάρι, ρύζι, φασόλια, φρούτα, λαχανικά και συχνά τηγανητή μπανάνα, όλα σε μικρές ποσότητες είτε φας στα εστιατόρια που απευθύνονται σε τουρίστες είτε φας σε σπίτια ντόπιων που έχουν μετατρέψει το σαλόνι τους σε εστιατόριο, κάτι που εμείς προτιμήσαμε τις περισσότερες μέρες. Η κύρια επιλογή για φαγητό στο χέρι είναι η πίτσα. Τα κοκτέιλ και το ρούμι πάντως εξακολουθούν να σερβίρονται φτηνά και σε γενναιόδωρες ποσότητες.
Σε αντίθεση με τις πόλεις, η εμπειρία στον κάμπο ήταν διαφορετική. Επιλέξαμε να επισκεφθούμε το Βινιάλες, μια κοιλάδα με βράχους που υψώνονται από τα προϊστορικά χρόνια, η οποία φημίζεται για την παραγωγή πούρων και καφέ.
Οπως μας εξήγησαν, το μικρό αυτό χωριό άνοιξε στον τουρισμό τη δεκαετία του ‘90, με το 95% των ανθρώπων που επισκέπτονται την Κούβα να περνά και από εκεί. Πέρα από τους δυο-τρεις κεντρικούς δρόμους του χωριού, η πλειονότητα των ντόπιων ζει και εργάζεται σε αγροκτήματα και φάρμες μέσα στην κοιλάδα, πολλές από τις οποίες είναι ανοιχτές στους επισκέπτες για να γνωρίσουν και να δουν από κοντά τις διαδικασίες παραγωγής.
Οι καλλιέργειες είναι: καπνός, καφές, μπανάνες, ρύζι, καλαμπόκι, μάνγκο, γιούκα και μανάνγκα και γίνονται με 100% φυσικό τρόπο, χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων. Οι αγρότες δουλεύουν στις φάρμες τους καθημερινά και δεν βγαίνουν ποτέ στη σύνταξη (γνωρίσαμε κάποιους άνω των 80 ετών). Μετακινούνται κυρίως με άλογα και πολλοί μέχρι και σήμερα δεν έχουν γνωρίσει πώς είναι να ζεις με ηλεκτρισμό.
Αλλο ένα γεγονός που μας παραξένεψε ήταν η απροθυμία του κόσμου να συζητήσει για την πολιτική κατάσταση της χώρας αλλά και διεθνώς. Οσες φορές προσπαθήσαμε να συνομιλήσουμε με ντόπιους (διαφορετικών ηλικιών και καταβολών), η συζήτηση περιορίστηκε στην απογοήτευση για την τωρινή κατάσταση στη χώρα και στη διεθνή απομόνωσή τους που έχει εμφανή αντίκτυπο στην καθημερινή τους ζωή.
Ετσι όπως το βιώσαμε, οι νεότερες γενιές φάνηκε σαν να μην έχουν καμία επαναστατική μνήμη και εμπειρία, ενώ οι μεγαλύτεροι αρκούνταν στη -δικαιολογημένη- κριτική προς την Αμερική. Αυτή η απροθυμία δεν θεωρώ ότι είναι σε καμία περίπτωση προϊόν αμάθειας. Το εκπαιδευτικό τους σύστημα, πέρα από δωρεάν, είναι πολύ σωστά δομημένο και πολύ περιεκτικό.
Πρώτη φορά βρίσκομαι σε χώρα που γνωρίζουν όλοι πού και τι είναι η Ελλάδα, αναφέροντας ακόμα και τίτλους λογοτεχνικών μυθιστορημάτων ή ονόματα πολιτικών προσώπων, γνώσεις που όπως μας είπαν προέρχονται από το σχολείο και από την τακτική παρακολούθηση ειδήσεων. Ετσι συμπεράναμε ότι πλέον κυριαρχούν η απογοήτευση, η ματαίωση και το άγχος για το μέλλον και η παρουσία της επαναστατικής τους ιστορίας περιορίζεται κυρίως σε μουσειακά εκθέματα και τουριστικά σουβενίρ. Ελπίζουμε στα επόμενα ταξίδια μας εκεί να καταφέρουμε να διεισδύσουμε παραπάνω στο συγκεκριμένο θέμα.
Ολα τα παραπάνω δεν γράφονται με καμία διάθεση κριτικής αλλά ως πληροφορίες που είναι άξιες αναφοράς γιατί ξεφεύγουν από την κλισέ εικόνα της πολύχρωμης Κούβας με ανέμελους ντόπιους που πίνουν και χορεύουν μαζί με λευκούς τουρίστες και φυσικά μου έκαναν εντύπωση παρότι πολλά από αυτά τα γνώριζα εκ των προτέρων. Ομως, δεν γίνεται να παραλείψω ότι σε αυτή τη χώρα με τις τεράστιες ελλείψεις και δυσκολίες, ο κόσμος παραμένει ταπεινός και χαμογελαστός, με πραγματικό ενδιαφέρον να έρθει σε επαφή μαζί σου και να γνωρίσει την κουλτούρα σου, ανοιχτός να σου προσφέρει ό,τι έχει, πάντα με καλοσύνη και αξιοπρέπεια.
Με αφόπλισε το γεγονός ότι άνθρωποι που σε ξέρουν ελάχιστα, σε καλούν με άνεση σε γιορτές ή σε δείπνο στο σπίτι τους προσπαθώντας να σε κάνουν να νιώσεις όσο πιο καλοδεχούμενος γίνεται. Ετσι, όταν φτάνει η ώρα του αποχαιρετισμού θες να τους πεις ότι τους περιμένεις στην πόλη σου να ανταποδώσεις, αλλά όλοι γνωρίζουμε πως κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο και μακρινό, αν όχι ανέφικτο, οπότε απλά αρκείστε σε βουρκωμένες αγκαλιές με την ελπίδα για ένα ευκολότερο μέλλον.
Ηταν μια εμπειρία που περίμενα χρόνια και τελικά το μέρος με δικαίωσε και με το παραπάνω, κάνοντας τα υπόλοιπα σημεία του πλανήτη να φαντάζουν πολύ «λίγα».
*Φωτογράφος «Εφ.Συν.»
