Ergasianews.gr Η δυνατή φωνή του κόσμου της μισθωτής εργασίας!
Στις αρχές του 2022, στην Αυστρία, ύστερα από μακρόχρονο νομικό αγώνα της αυστριακής εταιρείας για ένα Ανθρώπινο Τέλος της Ζωής (OGHL) στο Συνταγματικό Δικαστήριο, ίσχυσε ένας νέος νόμος που επιτρέπει την υποβοηθούμενη αυτοκτονία για άτομα που πάσχουν από ανίατη ασθένεια ή από χρόνια πάθηση με αναπόφευκτους πόνους. Τα επόμενα δυόμισι χρόνια, μέχρι τον Αύγουστο του 2024, καταγράφηκαν στη χώρα 181 υποβοηθούμενες αυτοκτονίες. Συντάχθηκαν επίσης 481 οδηγίες υποβοηθούμενης αυτοκτονίας από ασθενείς σε συγγενείς με τη σφραγίδα συμβολαιογράφου για την περίπτωση που βρεθούν σε κατάσταση που δεν τους επιτρέπει να εκφράσουν τη θέλησή τους. Δόθηκαν, τέλος, φάρμακα για τον τερματισμό της ζωής σε 367 άτομα, τα 52 από τα οποία τα επέστρεψαν. Σύμφωνα όμως με τον δικηγόρο της OGHL, Βόλφραμ Προξ, οι περιορισμοί που θέτει ο νόμος είναι τόσο ασφυκτικοί, που «ο νόμος απλά δεν εφαρμόζεται» και είναι αδύνατο για όσα άτομα το επιθυμούν «να ασκήσουν το δικαίωμά τους σε έναν θάνατο που θα τον έχουν αποφασίσει οι ίδιοι», ενώ παραμένουν «εξαρτημένοι από αποφάσεις άλλων που μπορούν να αρνηθούν τη βοήθειά τους για τελείως αβάσιμους λόγους». Η εταιρεία προσέφυγε εκ νέου στο Συνταγματικό Δικαστήριο ζητώντας να μειωθούν οι περιορισμοί για την υποβοηθούμενη αυτοκτονία και να καταργηθεί η διάταξη που απαγορεύει την ενεργητική ευθανασία (στην ενεργητική ευθανασία γίνεται με παρέμβαση άλλου, στην υποβοηθούμενη αυτοκτονία η αφαίρεση της ζωής γίνεται από το ίδιο το άτομο).
H αυστριακή κυβέρνηση από την πλευρά της υπερασπίστηκε τον νόμο σημειώνοντας ότι είναι αναγκαίοι οι αυστηροί περιορισμοί, καθώς αποτελεί υποχρέωση του κράτους να προστατεύει την ανθρώπινη ζωή. Εντέλει το Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε τη νέα προσφυγή.
Στην Ευρώπη η θεσμοθέτηση της ενεργητικής ευθανασίας και της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας προχωρά με διαφορετικές ταχύτητες. Συχνά η νομοθετική αλλαγή έρχεται ύστερα από δημόσια συζήτηση μετά τη δημοσιοποίηση της ιστορίας κάποιου ανθρώπου που επιθυμεί να τερματίσει τη ζωή του με αξιοπρέπεια, είτε από το ίδιο του το χέρι –αφού αποκτήσει πρόσβαση στην κατάλληλη τεχνογνωσία και μέθοδο– είτε με την παρέμβαση άλλων, συνηθέστερα γιατρών. Ωστόσο η δημοσιοποίηση τέτοιων ιστοριών δεν οδηγεί πάντα στις αναγκαίες αλλαγές.
Στην Ελλάδα, δημόσια συζήτηση έγινε κυρίως στα μέσα ενημέρωσης με αφορμή την περίπτωση του δημοσιογράφου και συγγραφέα Αλέξανδρου Βέλιου. Ο Βέλιος ανακοίνωσε τον Ιούνιο του 2016 σε τηλεοπτική εμφάνιση ότι διαγνώστηκε με καρκίνο που δεν έπαιρνε πια θεραπεία και ότι οι γιατροί τού έδιναν μόνο δύο-τρεις μήνες ζωή. «Εχω κάνει τα χαρτιά μου ήδη για ένα ίδρυμα στη Ζυρίχη που δέχεται ξένους. Αποκαλείται βοηθούμενη αυτοκτονία. Πας με τους δικούς σου ανθρώπους και σου δίνουν ένα ποτήρι, δηλώνεις για μια ακόμα φορά ότι το κάνεις με τη θέλησή σου, πίνεις το ποτήρι και μέσα σε ελάχιστα λεπτά φεύγεις», είπε. Εγραψε για το ζήτημα το βιβλίο «Εγώ κι ο θάνατός μου» και υποστήριξε δημόσια την ανάγκη να επιτραπεί και στην Ελλάδα η ευθανασία ή η υποβοηθούμενη αυτοκτονία για περιπτώσεις όπως η δική του, όπως γίνεται εδώ και πολλές δεκαετίες στην Ελβετία.
Θέμα αξιοπρέπειας
«Επιθυμία μου είναι το θέμα της ευθανασίας, με εμένα ως συναισθηματικό όχημα, να έρθει στην επιφάνεια και να το συζητήσουμε δημόσια. Θα κάνω ό,τι μπορώ για να πιέσω θεσμικά με σκοπό να αλλάξει το μουχλιασμένο νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει σήμερα», έλεγε σε συνέντευξη («Αλέξανδρος Βέλιος: Γιατί είμαι υπέρ της ευθανασίας», newsbreak.gr, 25/6/2016). Πέθανε τρεις μήνες μετά, τον Σεπτέμβριο του 2016, χωρίς να πάει στην Ελβετία, δίνοντας ο ίδιος τέλος στη ζωή του, όταν επιδεινώθηκε ραγδαία η υγεία του και απείχε μόλις λίγες εβδομάδες ο θάνατος, όπως είπε ο ίδιος. «Εζησα με αξιοπρέπεια. Με αξιοπρέπεια επέλεξα και να πεθάνω» έγραψε στο τελευταίο του σημείωμα που αναρτήθηκε σε βίντεο στο youtube.
Δεν υπήρξαν ωστόσο πρωτοβουλίες για νομοθετική αλλαγή στην Ελλάδα. Στη χώρα μας παραμένουν απαγορευμένες τόσο η ενεργητική ευθανασία, έστω και αν γίνεται με τη συναίνεση του ατόμου, όσο και η υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Επιτρέπεται μόνο η παθητική ευθανασία, η άρνηση δηλαδή χορήγησης ιατρικής αγωγής που επιμηκύνει με ιατρικά μέσα τη ζωή. Σε περίπτωση που ο ασθενής παρουσιάζει μη αντιστρέψιμη ιατρική κατάσταση ή όταν βρίσκεται σε κώμα και δεν είναι σε θέση να εκφράσει τη θέλησή του, την απόφαση της παθητικής ευθανασίας μπορεί να την πάρουν οι γιατροί ή η οικογένεια του ασθενούς.
Πρόσφατα το ζήτημα ανακινήθηκε ξανά στην Ελλάδα με δημοσιεύματα στον Τύπο και με δημόσιες συζητήσεις, μία από την Ελληνική Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου τον Νοέμβριο και μία από τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση τον Φεβρουάριο. Ενα από τα επιχειρήματα όσων θεωρούν πρόωρη τη θεσμοθέτηση της ευθανασίας είναι ότι πρέπει να προηγηθεί η θεσμοθέτηση παρηγορητικής φροντίδας για σοβαρά ή ανίατα ασθενείς.
Η Βρετανίδα παρουσιάστρια
Την αφορμή για την ανακίνηση της συζήτησης στη χώρα μας έδωσαν οι εξελίξεις στη Μεγάλη Βρετανία, όπου ψηφίστηκε τον Νοέμβριο νόμος που επιτρέπει την υποβοηθούμενη αυτοκτονία στην Αγγλία και την Ουαλία. Στη Μεγάλη Βρετανία, θρυαλλίδα για τη νομοθετική αλλαγή υπήρξε η περίπτωση της Βρετανίδας παρουσιάστριας Εσθερ Ράντζεν, που ανακοίνωσε ότι πάσχει από καρκίνο που δεν επιδέχεται θεραπεία και ότι είχε αποφασίσει να πεθάνει με ευθανασία στην Ελβετία.
Παρόμοια με την Ελλάδα, η Τσεχία δεν έχει θεσπίσει το δικαίωμα στον υποβοηθούμενο θάνατο ούτε γίνεται αξιόλογη δημόσια συζήτηση για το θέμα, παρ’ όλο που ήδη το 2007 είχε πάρει δημοσιότητα η υπόθεση Τσέχου πολίτη που θα ταξίδευε στην Ελβετία για να κάνει ευθανασία, ενώ πρόσφατα η τσεχική Δικαιοσύνη απέρριψε την προσφυγή πολίτη που είχε ζητήσει να του επιτραπεί ο υποβοηθούμενος θάνατος. Στη Βουλγαρία, το ζήτημα συζητήθηκε στη Βουλή το 2011 με αφορμή νομοθετική πρόταση που κατέθεσε ο βουλευτής του Βουλγαρικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, Λιούμπεν Κορνέζοφ, εξέχων νομικός και δικηγόρος. Η πρόταση Κορνέζοφ όριζε την ευθανασία ως «ικανοποίηση του αιτήματος ενός ανίατα ασθενούς ατόμου ή των συγγενών του να επιταχύνουν τον θάνατό του χωρίς πόνο, με μέσα που περιλαμβάνουν τον τερματισμό των μέσων τεχνητής υποστήριξης της ζωής». Ωστόσο η πρόταση απορρίφθηκε ομόφωνα, καθώς η πλειοψηφία ισχυρίστηκε ότι η κοινωνία δεν ήταν έτοιμη και ότι το σύστημα υγείας δεν προσέφερε επαρκή φροντίδα για ανίατα ασθενείς.
Η πρόταση του τότε Βούλγαρου Συνηγόρου του Πολίτη, Κονταντίν Πέντσεβ, να γίνει δημοψήφισμα για την ευθανασία δεν ευοδώθηκε, το θέμα δεν έχει έκτοτε απασχολήσει τη δημόσια σφαίρα, ενώ παραμένει το ζήτημα της έλλειψης νοσοκομειακών μονάδων παρηγορητικής φροντίδας για ανίατα ασθενείς. «Η εμπειρία δείχνει ότι όσο καλύτερη παρηγορητική ιατρική προσφέρεται σε ανίατα ασθενείς και όσο καλύτερη ποιότητα ζωής έχουν τόσο λιγότερο καταφεύγουν στην υποβοηθούμενη αυτοκτονία, όπου επιτρέπεται», σημειώνει η Aσα Πασκάλεβα, εκτελεστική διευθύντρια του βουλγαρικού Κέντρου Βιοηθικής.
Δικαίωμα των ασθενών
Στη Γαλλία, η πρόσβαση σε παρηγορητική φροντίδα θεσπίστηκε το 1999 και αργότερα, το 2005, νομιμοποιήθηκε η λεγόμενη παθητική ευθανασία, ή αλλιώς το δικαίωμα άρνησης της αδικαιολόγητης επιμονής στη θεραπεία, δηλαδή της φροντίδας που κρίνεται «περιττή, δυσανάλογη ή δεν έχει άλλο αποτέλεσμα από την τεχνητή διατήρηση της ζωής». Το 2016 θεσπίστηκε το δικαίωμα των ασθενών να συντάσσουν μετά από συζήτηση με επαγγελματία υγείας οδηγίες που καθορίζουν τι επιθυμούν να τους συμβεί εάν δεν είναι πλέον σε θέση να εκφραστούν. Οι οδηγίες απευθύνονται σε πρόσωπο που ορίζεται από τον ασθενή και είναι υπεύθυνο για την υλοποίηση των οδηγιών, οι οποίες είναι δεσμευτικές για τους γιατρούς. Με τον ίδιο νόμο του 2016 θεσπίστηκε το δικαίωμα σε ανακουφιστική θεραπεία με «βαθύ και μακροχρόνιο ύπνο για ασθενή που πάσχει από σοβαρή και ανίατη ασθένεια», όταν ο θάνατος αναμένεται σε πολύ σύντομο διάστημα το πολύ λίγων ημερών.
Από το 2022 συζητείται δημοσίως το δικαίωμα στη λεγόμενη ενεργητική ευθανασία, κατά την οποία ένας γιατρός ενεργεί με σκοπό την επίσπευση του θανάτου κατόπιν αιτήματος του ασθενούς ή στενού συγγενή του ασθενούς, ή του υποβοηθούμενου θανάτου, μέσω συνταγογράφησης φαρμάκων που θα δώσουν τη δυνατότητα στον ίδιο τον ασθενή να τερματίσει τη ζωή του. Το νομοσχέδιο βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση, ωστόσο οι γαλλικές εκλογές το περασμένο καλοκαίρι οδήγησαν στην αναβολή της συζήτησης στη γαλλική Εθνοσυνέλευση.
Ουγγαρία: Το ΕΔΔΑ δεν... άκουσε την κραυγή αγωνίας του δικηγόρου Ντ. Καρσάι
Tον Ιούνιο του 2024, τo Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου απέρριψε την προσφυγή του 47χρονου Ούγγρου δικηγόρου Ντανιέλ Καρσάι, ο οποίος ζήτησε να καταδικαστεί η Ουγγαρία επειδή δεν του επιτρέπει να τερματίσει τη ζωή του με αξιοπρέπεια, «χωρίς πόνο που δεν εξυπηρετεί τίποτα». Ο Καρσάι ανακοίνωσε σε ανάρτησή του στο facebook τον Αύγουστο ότι βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο μη θεραπεύσιμης προοδευτικής νευροεκφυλιστικής νόσου που καταλήγει στον θάνατο λόγω παράλυσης των μυών τη στιγμή που ο ασθενής διατηρεί πλήρη διαύγεια, καθώς δεν επηρεάζονται οι γνωστικές του λειτουργίες.
Στην προσφυγή του ισχυρίστηκε ότι σύντομα θα βρεθεί «φυλακισμένος στο ίδιο του το σώμα χωρίς καμία προοπτική απελευθέρωσης, εκτός από τον θάνατο» και η ύπαρξή του θα συνίσταται σχεδόν αποκλειστικά σε πόνο και ταλαιπωρία, εξ ου και ζητά να τερματίσει ή να συντομεύσει στο ελάχιστο αυτή τη φάση της ασθένειάς του μέσω κάποιας μεθόδου ιατρικώς υποβοηθούμενου θανάτου, που όμως απαγορεύεται στην Ουγγαρία.
Το Δικαστήριο του Στρασβούργου επικαλέστηκε τις ευρύτερες κοινωνικές επιπτώσεις και τους κινδύνους κατάχρησης και λάθους που συνεπάγεται ο υποβοηθούμενος από γιατρό θάνατος, σε αντίθεση με τη λεγόμενη παθητική ευθανασία, που επιτρέπεται στην Ουγγαρία. Σύμφωνα με το Δικαστήριο, η «απόσυρση παρέμβασης για τη διατήρηση της ζωής», όπως λέγεται η παθητική ευθανασία, δεν αποτελεί σκόπιμη στέρηση της ζωής, αλλά απλώς αποδοχή του γεγονότος ότι η ζωή του ασθενούς δεν μπορεί να σωθεί και στη συνέχεια επιτρέπει στον θάνατο να συμβεί με φυσικό τρόπο». Το Δικαστήριο υπογράμμισε επίσης ότι «η υψηλής ποιότητας παρηγορητική φροντίδα, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε αποτελεσματική διαχείριση του πόνου, είναι σε πολλές περιπτώσεις –και αναμφίβολα σε εκείνη του αιτούντος– απαραίτητη για την εξασφάλιση αξιοπρεπούς τέλους της ζωής».
Ισπανία: Δύο συγκλονιστικές ιστορίες που οδήγησαν στη νομιμοποίηση
Αντιθέτως, στην Ισπανία από το 2021 είναι νόμιμη υπό προϋποθέσεις η ευθανασία για σοβαρά αρρώστους με προσδόκιμο ζωής από έξι μήνες έως ένα έτος. «Οι ενήλικοι που υποφέρουν αφόρητα εξαιτίας μιας ανίατης ασθένειας ή μιας μη αναστρέψιμης ασθένειας που περιορίζει σοβαρά τη σωματική τους αυτονομία μπορούν να ζητήσουν ευθανασία από τον γιατρό τους», σημειώνει η Ενωση για το Δικαίωμα στον Αξιοπρεπή Θάνατο (Derecho a Morir Dignamente – DMD).
Καθοριστική για τη νομιμοποίηση της ευθανασίας στην Ισπανία υπήρξε η περίπτωση της Μαρία Χοσέ Καράσκο. Είχε διαγνωστεί με σκλήρυνση κατά πλάκας το 1989 σε ηλικία 32 ετών και το 2019, στα 61 της χρόνια, ζήτησε από τον σύζυγό της, Ανχελ Χερνάντεζ, να τη βοηθήσει να τερματίσει τη ζωή της, χορηγώντας της θανατηφόρα ουσία. Ο Χερνάντεζ κατέγραψε την πράξη του σε βίντεο και απέκτησε ευρεία δημόσια υποστήριξη, με το 85% των Ισπανών να τάσσεται υπέρ της ευθανασίας, ωστόσο συνελήφθη και η Εισαγγελία της Μαδρίτης ζήτησε ποινή έξι μήνες φυλακή. Αθωώθηκε το 2021, μετά τη νομιμοποίηση της ευθανασίας.
Υπήρξαν και άλλες περιπτώσεις που πυροδότησαν στην Ισπανία τη δημόσια συζήτηση, χωρίς να οδηγήσουν άμεσα σε νομοθετική αλλαγή. Μία από τις πιο γνωστές είναι η περίπτωση του Ραμόν Σαμπέντρο, ενός 55χρονου ναυτικού που ήταν καθηλωμένος στο κρεβάτι από 25 ετών, ύστερα από βουτιά στη θάλασσα από βράχο. Από το 1993 ζητούσε χωρίς επιτυχία από την ισπανική δικαιοσύνη να επιτραπεί η αφαίρεση του σωλήνα σίτισης, κάτι που δεν μπορούσε να κάνει μόνος του καθώς δεν μπορούσε να κινηθεί. Τελικά, πέθανε το 1998, πίνοντας με καλαμάκι κυανιούχο κάλιο που του το προμήθευσαν οι φίλοι του. Κατέγραψε την πράξη του σε βίντεο, όπου εμφανίζεται να λέει λίγο πριν πεθάνει: «Οταν πιω, θα έχω απαρνηθεί την πιο ταπεινωτική δουλεία... Για μένα η ελευθερία δεν είναι αυτό...».
Η ιστορία του ενέπνευσε το 2004 την ταινία του Αλεχάντρο Αμενάμπαρ «Η θάλασσα μέσα μου», που κέρδισε 14 βραβεία Γκόγια και ένα Οσκαρ και βοήθησε να ανοίξει για τα καλά η συζήτηση στην Ισπανία και διεθνώς. Ο Χαβιέρ Βελάσκο, πρόεδρος της DMD, σημειώνει ότι ο θάνατος του Σαμπέντρο ήταν «παράνομος, επειδή ο νόμος δεν το επέτρεπε, και αναξιοπρεπής επειδή το κυάνιο δεν είναι κατάλληλος τρόπος θανάτου». Προσθέτει ότι όταν ιδρύθηκε η DMD το 1983, «υπήρξε αντίσταση, επειδή οι άνθρωποι το είδαν σαν έγκριση της αυτοκτονίας, αλλά όταν το μήνυμα αποσαφηνίστηκε και είδαν το καταστατικό και κατάλαβαν ότι ο πραγματικός σκοπός της ένωσης ήταν να υπερασπιστεί το δικαίωμα να πεθάνει κανείς με αξιοπρέπεια, το αποδέχτηκαν».
Η δημόσια συζήτηση για την ευθανασία και την υποβοηθούμενη αυτοκτονία στη Γαλλία συνοδεύτηκε από διώξεις και μακρόχρονους δικαστικούς αγώνες.
Το 1982 εκδόθηκε το βιβλίο «Αυτοκτονία, οδηγίες χρήσης: Ιστορία, μέθοδοι, πραγματικότητα» («Suicide, mode d’emploi - Histoire, technique, actualité») των Κλοντ Γκιγιόν και Ιβ λε Μπονιέκ. Σύμφωνα με τον Γκιγιόν, το βιβλίο «ήταν μέρος της ελευθεριακής παράδοσης και της λογικής των αγώνων που διεξήχθησαν τη δεκαετία του 1970 γύρω από τα θέματα των δικαιωμάτων των ασθενών, του δικαιώματος να διαθέτει και να απολαμβάνει κανείς το σώμα του, του δικαιώματος στην αντισύλληψη και την άμβλωση».
Το βιβλίο πούλησε περίπου 100.000 αντίτυπα, μεταφράστηκε σε επτά γλώσσες και προκάλεσε γύρω στα 500 άρθρα στον Τύπο για το δικαίωμα στην ευθανασία. Υπήρξε όμως και η αφορμή για διώξεις εναντίον των συγγραφέων του, δέκα συνολικά, από τις οποίες οι τρεις οδήγησαν σε καταδίκη, ενώ εντέλει απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του, κυρίως λόγω ενός κεφαλαίου που αναφέρεται λεπτομερώς στις τεχνικές αυτοκτονίας και παραθέτει κατάλογο φαρμάκων και θανατηφόρων ουσιών για ήπιο θάνατο.
Εναν χρόνο μετά την κυκλοφορία του βιβλίου, το 1983, η γαλλική Γερουσία κατέθεσε νομοσχέδιο που καταδίκαζε την «πρόκληση σε αυτοκτονία», νόμος που εγκρίθηκε από τη γαλλική Εθνοσυνέλευση το 1987, απαγορεύοντας ό,τι θεωρείται προπαγάνδα υπέρ της αυτοκτονίας ή διαφήμιση προϊόντων και μεθόδων που μπορούν να υποβοηθήσουν τον θάνατο. Ο Λε Μπομιέκ, ο ένας από τους δύο συγγραφείς, καταδικάστηκε επειδή σε επικοινωνία του με δύο αναγνώστες που εντέλει αυτοκτόνησαν όχι μόνο δεν τους απέτρεψε, αλλά παρείχε πληροφορίες για ανώδυνους τρόπους αυτοκτονίας.
Το βιβλίο ανατυπώθηκε το 1989, γεγονός που οδήγησε στην καταδίκη του εκδότη του, Αλέν Μορό, και στην απαγόρευση της ανατύπωσης της αρχικής έκδοσης του έργου.
Με βάση τον ίδιο νόμο καταδικάστηκε το 2001 ο διευθυντής σύνταξης της εφημερίδας Le Monde, Ζαν Μαρί Κολομπανί, λόγω δημοσιεύματος που έδειχνε στους αναγνώστες πώς να προμηθευτούν το βιβλίο του Ντέρεκ Χάμφρι, μπεστ σέλερ στην Αμερική, «Τελική έξοδος» («Final Exit: The Practicalities of Self-Deliverance and Assisted Suicide for the Dying»), που θεωρείται βιβλίο αναφοράς για τη συζήτηση για την ευθανασία και την υποβοηθούμενη αυτοκτονία.
Ευ θανείν: φιλευσπλαχνία ή αναγνώριση δικαιώματος;
«Η ζωή θεωρείται το υπέρτατο έννομο αγαθό, ως εκ τούτου και ο θάνατος, ως αναπόσπαστο κομμάτι της, το έσχατο όριό της. Ακούμε ότι η ζωή είναι ιερή, τότε ως αναπόσπαστο κομμάτι της και ο θάνατος είναι ιερός. Ο άνθρωπος, όπως ορίζει τον βίο του, τη ζωή του, έτσι θα πρέπει να ορίζει και τον τρόπο του θανάτου του, χωρίς προϋποθέσεις. Κάθε ενήλικος ικανός προς δικαιοπραξία έχει το δικαίωμα σε έναν ειρηνικό, ανώδυνο και αξιοπρεπή θάνατο χωρίς να απαιτείται να είναι σοβαρά ασθενής ή με ανίατη ασθένεια. Σε αυτές τις τελευταίες περιπτώσεις η αναγνώριση δικαιώματος στην ευθανασία δεν αποτελεί στην ουσία αναγνώριση δικαιώματος αλλά έκφραση φιλευσπλαχνίας εκ μέρους της πολιτείας. Από την άλλη, από τη στιγμή που ο κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του σώματός του, είναι το λιγότερο ανακόλουθο να μην μπορεί να ορίσει τον τρόπο του θανάτου του, ενώ μπορεί εν ζωή να δωρήσει μετά θάνατο τα όργανα και το σώμα του.
»Οπως επίσης μπορεί εν ζωή να ορίσει και τον τρόπο της κηδείας του, καθορίζοντας τις ενέργειες που αφορούν το σώμα του μετά θάνατο. Επιπλέον η παροχή του δικαιώματος της ευθανασίας μόνο σε βαριά ασθενείς αποτελεί σαφέστατη διάκριση. Τα δικαιώματα όμως είναι καθολικά και όχι α λα καρτ. Αναμφίβολα, η ρύθμιση ενός τόσο λεπτού θέματος δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς εμπλέκονται θέματα νομικά, ηθικής, βιοπολιτικής κ.λπ. κ.λπ. Και βέβαια είναι εκ των ων ουκ άνευ ότι θα πρέπει να ισχύουν ασφαλιστικές δικλίδες, τόσο για το άτομο όσο και για τους γιατρούς, ώστε να αποφεύγονται καταχρηστικές πρακτικές. Εφόσον όμως η προστασία της ζωής κατοχυρώνεται συνταγματικά, αυτή η προστασία θα πρέπει να περιλαμβάνει ως αναφαίρετο δικαίωμα και τον τρόπο του τέλους αυτής της διαδρομής. Το ευ θανείν».
*Το άρθρο γράφτηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος PULSE, στο οποίο συμμετέχει κατ’ αποκλειστικότητα η «Εφ.Συν.». Συνεργάστηκαν: Jakob Pflügl, Gerald John (Der Standard - Αυστρία), Lola García-Ajofrín (El Confidencial - Ισπανία), Martina Bozukova (Mediapool.bg - Βουλγαρία), Sarolta Kuglics (HVG/EUrologus - Ουγγαρία), Matěj Moravanský (Deník Referendum - Τσεχία), Vox Europe (Γαλλία)
Η ομάδα του PULSE
Εφ.Συν.- Ελλάδα
OBCT [1] - Ιταλία
Delfi [2] - Λιθουανία
Deník Referendum [3] - Τσεχία
Der Standard [4] - Αυστρία
El Confidencial [5] - Ισπανία
Gazeta Wyborcza [6] - Πολωνία
Hotnews [7] - Ρουμανία
HVG [8] - Ουγγαρία
Il Sole 24 Ore [9] - Ιταλία
Mediapool [10] - Βουλγαρία
n-ost [11] (Γερμανία)
VoxEurop [12] (Γαλλία)
Links:
------
[1] https://www.
[2] https://www.delfi.lt/
[3] https://denikreferendum.
[4] https://www.derstandard.
[5] https://www.
[6] https://wyborcza.pl/0,
[7] https://www.hotnews.ro/
[8] https://hvg.hu/
[9] https://www.ilsole24ore.
[10] https://www.mediapool.bg/
[11] https://n-ost.org/
[12] https://voxeurop.eu/it/
[13] https://drive.google.com/
[14] https://ec.europa.eu/
[15] http://www.efsyn.gr
[16] http://www.miir.gr
Τα περιεχόμενα του προγράμματος Pulse διανέμονται με άδεια Creative Commons BY-NC-ND 2.5 IT. Η αναδημοσίευση προϋποθέτει υποχρεωτική αναφορά στους συντάκτες και στο πρόγραμμα με έναν άμεσο ενεργό σύνδεσμο προς την αρχική σελίδα του άρθρου.
