Σκέψεις και χαμόγελα για ένα επικείμενο «λουκέτο»

Και τώρα; Πού θα καταλήγουν οι πορείες διαμαρτυρίας στη Θεσσαλονίκη; Ενα δημοσίευμα των New York Times, για επικείμενο «λουκέτο» του αμερικανικού προξενείου στην πόλη, δημιουργεί προβληματισμό αλλά και χαμόγελα! Δεν είναι ωστόσο η πρώτη φορά που κυκλοφορεί πληροφορία για κλείσιμο του προξενείου των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη. Είχε επαναληφθεί το 2013, επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα, αλλά λίγο καιρό αργότερα διαψεύστηκε με επίσημη ανακοίνωση.

Είναι αλήθεια πως τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Αμερικής στα Βαλκάνια δύσκολα θα επιτρέψουν το κλείσιμο ενός τέτοιου «ορμητηρίου» και των επιρροών του, ωστόσο, με τον απρόβλεπτο τρόπο που λειτουργεί ο πρόεδρος Τραμπ, ποτέ δεν ξέρεις...

Αυτή τη φορά, το επικείμενο «λουκέτο» αποδίδεται σε μια απόφαση του Αμερικανού προέδρου για μείωση του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, σύμφωνα με την οποία θα κλείσουν συνολικά 10 πρεσβείες και 17 προξενεία των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο. Πέρα από το δημοσίευμα της έγκυρης αμερικανικής εφημερίδας ωστόσο, δεν υπάρχει άλλη επίσημη ενημέρωση και προς το παρόν το προξενείο λειτουργεί κανονικά.

Παλαιά υπόθεση

«Κανένα κλείσιμο πρεσβείας ή προξενείου δεν έχει ανακοινωθεί επίσημα και οι λειτουργίες τους συνεχίζονται κανονικά. Το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ συνεχίζει να εκτιμά τα διεθνή προγράμματα και τη στάση μας υπό την οπτική γωνία της εξασφάλισης της καλύτερης θέσης ώστε να αντιμετωπίσουμε τις σύγχρονες προκλήσεις προς όφελος του αμερικανικού λαού», ανέφερε σχετικά ο γενικός πρόξενος Τζέρι Ισμαήλ, με αφορμή τη δημοσιότητα.

Ο Τζέρι Ισμαήλ είναι διπλωμάτης καριέρας με «βαρύ» παρελθόν στα Βαλκάνια, κυρίως στην υπόθεση του Κοσόβου. Εχει διατελέσει επικεφαλής του τομέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Γραφείο Διεθνών Οργανισμών, ειδικός βοηθός στο Γραφείο Επίλυσης Συγκρούσεων και σταθεροποίησης και διπλωμάτης στο γραφείο Αλβανίας, προωθώντας την ευρωατλαντική ενσωμάτωση.

Ανάμεσα στις θέσεις που έχει υπηρετήσει σε «αποστολές στο εξωτερικό» συμπεριλαμβάνονται η θέση του αναπληρωτή επικεφαλής του πολιτικοοικονομικού γραφείου στο Μαυροβούνιο, η θέση του υπεύθυνου του οικονομικού γραφείου στο Κόσοβο και η θέση στο γραφείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στη Δημοκρατία της Τσεχίας και στη Σαουδική Αραβία, από όπου ξεκίνησε το 2004. Μιλάει άπταιστα τσέχικα και σερβο-κροατικά, καλά αραβικά, ελληνικά και ρωσικά. Μαζί του στην Ελλάδα είναι η σύζυγός του, Λέιλα, «εμπειρογνώμονας διεθνούς ανάπτυξης», ό,τι κι αν σημαίνει αυτό...

Το γενικό προξενείο των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη είναι πολύ παλιά υπόθεση. Η αμερικανική διπλωματική αποστολή υπήρχε από το 1832 ως προξενική υπηρεσία και από το 1870 ως προξενείο. Η μοναδική περίοδος που είχε τεθεί εκτός λειτουργίας ήταν στην κατοχή, 1941-1944, ενώ από το 1952 και μετά αναβαθμίστηκε σε γενικό προξενείο.

Ο ρόλος του σχετίζεται άμεσα με τη γεωστρατηγική σημασία της Θεσσαλονίκης στη Βαλκανική. Ποιος έχει ξεχάσει τις αυστηρά διαβαθμισμένες συσκέψεις που έγιναν, παρουσία «επιλεγμένων» δημοσιογράφων και ΜΜΕ, στη διάρκεια του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία ή, αργότερα, για την αυτονομία του Κοσόβου που ουσιαστικά επεβλήθη από τις ΗΠΑ.

Τα συμφέροντα

Θυμίζουμε, επίσης, ότι στη συμπρωτεύουσα δραστηριοποιούνται εταιρείες-κολοσσοί αμερικανικών συμφερόντων, όπως η Pfizer, η Chubb και η Deloitte, άμεσα σχετιζόμενες με τους 600 Αμερικανούς πολίτες που κάθε χρόνο φοιτούν στο ACT κι ενώ το κολέγιο «Ανατόλια» –σε άρρηκτη σχέση με το γενικό προξενείο– συμπλήρωσε, το 2024, 100 χρόνια από τη μετεγκατάστασή του στην πόλη. Αναλόγως και η Αμερικανική Γεωργική Σχολή.

Ωσπου να διαψευστεί ή να επιβεβαιωθεί επισήμως, πάντως, η είδηση του λουκέτου, κανείς δεν ξέρει τι να περιμένει. Υπάρχουν συμφέροντα, ακόμη κι ελληνικά, που έχουν ισχυρά ερείσματα και στήριξη στο προξενείο, ενώ δεν είναι άγνωστη η αποτελεσματική επιρροή που ασκεί κατά καιρούς στις αρχές της πόλης.

Υπάρχουν βέβαια κι εκείνοι που θεωρούν την παρουσία του προκλητική, διατυπώνουν ευθέως την άποψη ότι αποτελεί «άντρο πρακτόρων» στη Θεσσαλονίκη για τα Βαλκάνια και πιστεύουν ακράδαντα πως η Θεσσαλονίκη θα «ανέπνεε καλύτερα» χωρίς την ύπαρξή του! Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι σχεδόν κάθε πορεία διαμαρτυρίας που γίνεται καταλήγει σε αυτό ή τουλάχιστον διέρχεται και κάνει στάση εκεί!

Γεγονός είναι ότι ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ανακοινώσει περικοπές σε ό,τι αφορά τη διαρροή δημοσίων κεφαλαίων στο εξωτερικό. Το σχέδιο προϋπολογισμού του έτους 2026 στοχεύει να μειώσει τις δαπάνες από τα 54,4 δισ. δολάρια στα 28,4 δισ. Οι πληροφορίες θέλουν λοιπόν προτεινόμενες «περικοπές» που βασίζονται σε ανατροφοδότηση που έλαβαν στην Ουάσινγκτον από τα περιφερειακά γραφεία, από υπηρεσιακές πληροφορίες, από το πόσο κοστοβόρα είναι, τον φόρτο εργασίας που διαχειρίζονται καθώς και θέματα ασφάλειας. Βέβαια, για να περάσουν οι προτάσεις θα πρέπει να έχουν και τη σφραγίδα του υπουργού των Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο.

Σύμφωνα με τους NYT, το λουκέτο σε 10 πρεσβείες και 17 προξενικές αρχές θα προκαλέσει συρρίκνωση της αμερικανικής παρουσίας σε κάθε μέρος του πλανήτη. Επισημαίνεται, μάλιστα, ότι θα μειωθεί η αμερικανική παρουσία σε χώρες όπου αυτή τη στιγμή υπερτερεί, για παράδειγμα, η παρουσία της Κίνας –όπως στην Ευρώπη– αλλά και θα μειωθεί ακόμη περισσότερο εκεί όπου ούτως ή άλλως το Πεκίνο έχει εντονότερη παρουσία, όπως η Αφρική.

Παράλληλα, ελλοχεύει ο κίνδυνος να μειωθεί το αίσθημα ασφάλειας που έχουν Αμερικανοί πολίτες που ζουν στο εξωτερικό, όπως επίσης και η «ποιότητα» στην -πάντα σημαντική για τις ΗΠΑ- συλλογή πληροφοριών. Στο στόχαστρο, πάντως, φέρονται να βρίσκονται πρεσβείες και προξενικές αρχές σε Γκάμπια, Δημοκρατία του Κονγκό, Ερυθραία, Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, Λεσότο και Νότιο Σουδάν. Επίσης, Λουξεμβούργο και Μάλτα, ενώ προτείνεται να κλείσουν οι πρεσβείες σε Γρενάδα και Μαλδίβες.

13 στην Ευρώπη

Τα περισσότερα από τα προξενεία που προτείνεται να κλείσουν βρίσκονται στην Ευρώπη και περιλαμβάνουν τουριστικές περιοχές που επιλέγουν οι Αμερικανοί πολίτες. Στη Γαλλία: Λιόν, Μασσαλία, Μπορντό, Ρεν, Στρασβούργο. Στη Γερμανία: Λιψία και Ντίσελντορφ. Κι ακόμη, δύο στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, στο Μόσταρ και την Μπάνια Λούκα, στη Φλωρεντία της Ιταλίας, της Πόντα Ντελγάδα στην Πορτογαλία και του Εδιμβούργου στη Σκοτία.

Εκτός ευρωπαϊκού εδάφους, προτείνεται το λουκέτο για την Ντουάλα του Καμερούν, τη Μεντάν της Ινδονησίας, του Ντέρμπαν στη Νότια Αφρική και του Μπουσάν της Νότιας Κορέας. Ακόμη, αναφέρεται πως προτείνεται η μείωση της δύναμης αμερικανικών πρεσβειών στο Μογκαντίσου της Σομαλίας, το κλείσιμο του Κέντρου Διπλωματικής Υποστήριξης της Βαγδάτης στο Ιράκ κι επίσης συγχώνευση υπηρεσιών ακόμη και στην Ιαπωνία ή τον Καναδά.