Ergasianews.gr Η δυνατή φωνή του κόσμου της μισθωτής εργασίας!
Η Μυρσίνη Ζορμπά υπήρξε από τις πιο επιδραστικές διανοούμενες. Επηρέασε τις τρεις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα και τις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου με τη στάση ζωής, το συνολικό έργο της, τη συγγραφή κειμένων και βιβλίων, με τη μακροχρόνια έρευνά της για την πολιτισμική πολιτική και το όραμα της Πολιτισμικής Δημοκρατίας για να εξαλειφθούν οι ανισότητες και οι αποκλεισμοί των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
Στις 20 Απριλίου –ανήμερα το Πάσχα– συμπληρώθηκαν δύο χρόνια από τον θάνατό της. Εναν μήνα νωρίτερα επανακυκλοφόρησε, από τις εκδόσεις Πόλις, σε επιμέλεια του Αντώνη Λιάκου, το βιβλίο της «Πολιτική του πολιτισμού», το μοναδικό που προσεγγίζει σφαιρικά το ζήτημα, απαντά σε κρίσιμα ερωτήματα, παρακολουθεί τις συζητήσεις και τις εξελίξεις στην Ευρώπη και την Ελλάδα από τη μεταπολεμική εποχή έως και την εποχή της κρίσης, εστιάζει στην Ελλάδα που πλήττεται από την αρχαιολατρία και ολισθαίνει διαρκώς προς το εκσυγχρονιστικό μοντέλο της τουριστικοποίησης του πολιτισμού με απώτερο σκοπό το οικονομικό κέρδος, ενώ την ίδια στιγμή ενισχύονται και παγιώνονται οι κοινωνικές ανισότητες.
Εντεκα χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του 2014 (εκδόσεις Πατάκη) και με εξαντλημένες τις τρεις εκδόσεις που ακολούθησαν έως το 2020, επανακυκλοφορεί με νέο εξώφυλλο και εμπλουτισμένο με το τέταρτο κεφάλαιο «Ο πολιτισμός στον καθρέφτη της κρίσης». Η Μυρσίνη Ζορμπά είχε επιδοθεί στη συγγραφή του από το 2012, και όπως έγραφε στο τελευταίο βιβλίο της «Σημειώσεις από την εποχή των προσδοκιών» (εκδ. Πόλις 2023), «η ιδέα κυοφορείται εδώ και πολλά χρόνια, με συστηματική παρακολούθηση των περιοδικών για τις Cultural Studies –τομέας που έχει αρχίσει να αναπτύσσεται από τη δεκαετία του 1980–, της διεθνούς βιβλιογραφίας, καθώς επίσης και τεκμηρίων από τη βιβλιοθήκη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Δουλεύω συστηματικά το βιβλίο, το οποίο γράφεται και ξαναγράφεται, ενώ ταυτόχρονα τρέχω για το προσφυγικό και παρόμοιες πρωτοβουλίες. Οι αρνητικές εμπειρίες, οι δυσκολίες και η έλλειψη κατανόησης του τι σημαίνει πολιτισμική πολιτική τροφοδοτούν μάλλον παρά αποθαρρύνουν αυτή την ενασχόληση... Ο διάλογος για την πολιτισμική πολιτική στην Ελλάδα είναι ανύπαρκτος. Το θέμα δεν συζητιέται. Τα πανεπιστήμια δεν ενδιαφέρονται να προκηρύξουν θέσεις για την πολιτισμική πολιτική...».
Και εξηγούσε ότι το ενδιαφέρον της για την πολιτισμική πολιτική ξεκινούσε «από την πολιτική διάσταση, την πολιτική σημασία που έχει η οργάνωση της κουλτούρας. Αυτός ήταν ο κεντρικός άξονας γύρω από τον οποίο αναπτύχθηκε το ολοένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον μου για το πεδίο του πολιτισμού, από τη δεκαετία του 1990 κιόλας. Το πεδίο της κουλτούρας έχει εσωτερική σχέση με την κοινωνία, τις διακρίσεις της, την κοινωνική ενδοχώρα, τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αναπαριστούν τον εαυτό τους».
Την έκδοση εμπλουτίζουν τα καινούργια κείμενα για την εποχή της κρίσης, καθώς η Μυρσίνη Ζορμπά ετοίμαζε το βιβλίο «Ο Πολιτισμός στον καθρέφτη της κρίσης / Αναπαραστάσεις, Αλληλεγγύη, Ανθεκτικότητα».
Ο ομότιμος καθηγητής Νεότερης Ιστορίας του ΕΚΠΑ και σύζυγός της, Αντώνης Λιάκος, εξηγεί στο σύντομο εισαγωγικό σημείωμα ότι η Μυρσίνη Ζορμπά «θεωρούσε ότι η κρίση είχε κομβικό χαρακτήρα τόσο ως προς την εξέλιξη της κουλτούρας στην Ελλάδα όσο και ως προς τον τρόπο μελέτης των πολιτισμικών ζητημάτων. Συγκροτούσε μια αλλαγή παραδείγματος». Το βιβλίο εκείνο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ λόγω των καθηκόντων της στο υπουργείο Πολιτισμού την περίοδο 2018-2019 και της ασθένειας που ακολούθησε. Ωστόσο τα κείμενα που είχε ολοκληρώσει, και τα οποία υπέδειξε η ίδια, εντάχθηκαν στο τέταρτο κεφάλαιο της νέας έκδοσης, η οποία συνιστά μια ακτινογραφία του πολιτιστικού φαινομένου, ενώ διατυπώνει το αίτημα και την ανάγκη της πολιτισμικής δημοκρατίας το οποίο οραματίστηκε στη ζωή της και επιχείρησε να εφαρμόσει κατά την ολιγόμηνη παραμονή της στο υπουργείο Πολιτισμού.
Το βιβλίο «αφορά κεντρικά ζητήματα της τρέχουσας ιστορικής συνθήκης», αναφέρει το σκεπτικό που συνοδεύει την έκδοση. «Σε μια εποχή πολιτισμικών πολέμων, στην οποία οι κοινωνικές διαμάχες και οι διαφορετικοί τρόποι αντίληψης του κόσμου που ζούμε παίρνουν συχνά τη μορφή πολιτισμικών πολέμων, πώς και με ποιον τρόπο μπορούμε να μιλήσουμε για τον πολιτισμό και την κουλτούρα; Η παγκοσμιοποίηση έφερε τις μεγαλύτερες αλλαγές, με όχημα την κουλτούρα και τον πολιτισμό, αν παρατηρήσει κανείς ότι οι μεγαλύτερες διεθνείς πλατφόρμες διακινούν πολιτισμικά προϊόντα. Βέβαια ακόμη επιβιώνουν παλιοί τρόποι αντίληψης του πολιτισμού και παρωχημένες αντιδράσεις όπως οι βανδαλισμοί έργων τέχνης και οι λογοκριτικές πρακτικές. Αλλά τα πραγματικά προβλήματα είναι η τάση μονοπώλησης και καρτελοποίησης του πολιτισμού, του πολιτισμικού έργου και της πολιτισμικής ζωής, από οργανισμούς και ιδρύματα που διαπλέκονται με τον πλούτο και την εξουσία. Χρειάζεται να δούμε τον πολιτισμό μέσα στο πλαίσιο των κοινωνικών ανισοτήτων και των διακρίσεων, να αναρωτηθούμε γιατί αποτελεί το νέο πεδίο αντιπαράθεσης με την άκρα δεξιά, καθώς και τις στρατηγικές ισχύος που τον χρησιμοποιούν. Το σημαντικότερο είναι ότι οι κοινωνικές ανισότητες ενισχύονται και παγιοποιούνται από τις πολιτισμικές ανισότητες... Κεντρική θέση στο βιβλίο, αλλά και στο έργο της Μυρσίνης Ζορμπά έχει η έννοια της Πολιτισμικής Δημοκρατίας και η πολιτισμική πολιτειότητα. Δύο έννοιες από τις οποίες απομακρυνόμαστε σήμερα και αξίζει να τις ξαναβάλουμε στο κέντρο των πολιτικών προβληματισμών μας».
Το Ινστιτούτο Εναλλακτικής Πολιτικής ΕΝΑ με αφορμή την έκδοση διοργανώνει τη συζήτηση «Η Πολιτισμική Δημοκρατία στην εποχή των πολιτισμικών πολέμων και του διακυβεύματος της πολιτισμικής ηγεμονίας». Θα πραγματοποιηθεί στην ΕΣΗΕΑ, Ακαδημίας 20, τη Δευτέρα 28 Απριλίου στις 19.00.
Συμμετέχουν οι: Σία Αναγνωστοπούλου, ιστορικός, βουλεύτρια της Νέας Αριστεράς, Βασίλης Βουτσάκης, καθηγητής Νομικής ΕΚΠΑ, Στέφανος Παραστατίδης, βουλευτής και τομεάρχης Παιδείας ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ., Δημήτρης Πλάντζος, αρχαιολόγος, καθηγητής ΕΚΠΑ, Μαριλίζα Ξενογιανακοπούλου, πρώην υπουργός, μέλος της Πολιτικής Γραμματείας ΣΥΡΙΖΑ, Κώστας Στρατής, αρχαιολόγος, πρώην υφυπουργός.
