Απαράδεκτες απορρίψεις με αυθαίρετη διαδικασία

Η οργάνωση «Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο» αναλύει τα στοιχεία αιτήσεων ασύλου στην Ελλάδα

Σύμφωνα με την RSA, έγιναν δεκτές οι τέσσερις στις πέντε αιτήσεις που εξετάστηκαν ουσιαστικά, ωστόσο σημαντικός αριθμός προσφύγων είδαν το αίτημά τους να απορρίπτεται πριν εξεταστεί με βάση την αμφιλεγόμενη ΚΥΑ για την ασφαλή τρίτη χώρα Τουρκία. ● Αυθαίρετη και η επεξεργασία με την ταχύρυθμη διαδικασία συνόρων, ενώ οι αιτούντες βρίσκονται ήδη σε νησιωτικές δομές.

Δεκτές έγιναν τουλάχιστον τέσσερις στις πέντε αιτήσεις ασύλου που εξετάστηκαν στην ουσία τους το 2024 στην Ελλάδα, ενώ αυξημένος ήταν και ο αριθμός των αιτήσεων, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου που επεξεργάστηκε η οργάνωση Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (Refugee Support Aegean - RSA) σε αναφορά που δημοσιοποίησε χθες. Ωστόσο, σημαντικός αριθμός προσφύγων είδαν την αίτησή τους να απορρίπτεται ως απαράδεκτη πριν εξεταστεί στην ουσία της, κυρίως με βάση την αμφιλεγόμενη ΚΥΑ για την ασφαλή τρίτη χώρα Τουρκία.

Σύμφωνα με την επεξεργασία των στοιχείων που προέρχονται από ενημέρωση του υπουργείου στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής διαδικασίας και από ανακοινώσεις, οι Αρχές κατέγραψαν 62.053 αφίξεις το 2024. Οι 39.016 καταγράφηκαν στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, οι 7.587 στον Εβρο και οι 5.987 στην Κρήτη, τη Ρόδο και άλλα νησιά, όπου έφτασαν πρόσφυγες μέσω της διαδρομής της κεντρικής Μεσογείου.

Καταγράφηκαν επίσης 69.000 αιτήσεις ασύλου που υποβλήθηκαν για πρώτη φορά (ο συνολικός αριθμός των αιτήσεων ασύλου, που περιλαμβάνουν και τα λεγόμενα μεταγενέστερα αιτήματα, αυτά που υποβάλλονται ξανά με νέα στοιχεία, έφτασαν τις 73.688), σημειώνοντας σημαντική αύξηση από το 2023 (64.084 αιτήσεις συνολικά) και το 2022 (37.362 αιτήσεις συνολικά).

Υψηλό ποσοστό

Η Υπηρεσία Ασύλου έβγαλε 77.392 αποφάσεις σε πρώτο βαθμό. Οι 50.117 θεωρήθηκαν παραδεκτές στην Ελλάδα και εξετάστηκαν στην ουσία τους. Από αυτές, το ποσοστό αναγνώρισης διεθνούς προστασίας έφτασε το 79% (39.271 άτομα αναγνωρίστηκαν πρόσφυγες, 296 πήραν καθεστώς επικουρικής προστασίας), αυξημένο από το 2023 (76,6%) και από το 2022 (62,3%). Μάλιστα, για τις κυριότερες χώρες καταγωγής όσων ζητούν άσυλο, το ποσοστό αναγνώρισης είναι εξαιρετικά υψηλό: πάνω από 99% για Συρία, Αφγανιστάν, Παλαιστίνη και Υεμένη, πάνω από 98% για Σουδάν και πάνω από 80% για Ιράκ και Σομαλία.

«Εξακολουθεί, λοιπόν, να προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία των Αρχών ότι η συντριπτική [πλειονότητα] των ανθρώπων που ζητούν άσυλο στη χώρα έχουν την ιδιότητα του πρόσφυγα και δικαιούνται προστασία στην Ελλάδα», επισημαίνει η οργάνωση.

Απορρίφθηκαν 7.330 αιτήσεις ως απαράδεκτες. Οι 3.037 αφορούσαν μεταγενέστερες αιτήσεις που κρίθηκε ότι δεν βασίζονται σε νέα στοιχεία και άλλες 2.090 βασίζονταν στην αμφιλεγόμενη ΚΥΑ που ορίζει ασφαλή τρίτη χώρα την Τουρκία για πρόσφυγες από πέντε εθνικότητες. Υπήρξαν επίσης 33 αποφάσεις απαράδεκτου για πρόσφυγες που ήρθαν στην Ελλάδα μέσω της Βόρειας Μακεδονίας και 20 για πρόσφυγες που ήρθαν μέσω της Αλβανίας.

Η RSA επισημαίνει ότι η επεξεργασία σημαντικού αριθμού αιτήσεων έγινε με την ταχύρυθμη διαδικασία συνόρων που εφαρμόζεται αυθαίρετα σε όσους ζητούν άσυλο ενώ βρίσκονται στις δομές στα νησιά. Υπήρξαν 34.122 αποφάσεις με αυτή τη διαδικασία το 2024, υπερτετραπλάσιες από το 2023 (7.662). «Καμία αίτηση δεν εξαιρέθηκε από τη διαδικασία συνόρων για λόγους όπως η ευαλωτότητα και η ανάγκη ειδικών διαδικαστικών εγγυήσεων, εγείροντας και πάλι σοβαρούς προβληματισμούς για τη συμμόρφωση της χώρας με την υποχρέωση παροχής ειδικών διαδικαστικών εγγυήσεων σε όσες/ους αιτούσες/ούντες τις έχουν ανάγκη για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της διαδικασίας ασύλου», επισημαίνει η οργάνωση.

Χωρίς ακρόαση

Ως προς την εξέταση των αιτημάτων σε δεύτερο βαθμό, οι Επιτροπές Προσφυγών έβγαλαν 12.909 αποφάσεις το 2024. Μόνο 310 υποθέσεις εξετάστηκαν με ακρόαση του ενδιαφερόμενου, παρά τις κατευθύνσεις που δίνει το ΣτΕ για την υποχρέωση ακρόασης με σκοπό την πλήρη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων. Απορρίφθηκαν 1.588 προσφυγές για τυπικούς λόγους, επειδή δεν παρουσιάστηκαν οι προσφεύγοντες αυτοπροσώπως ή δεν κατέθεσαν βεβαίωση διαμονής σε δομή φιλοξενίας, κάτι που, σύμφωνα με την RSA, εγείρει ζητήματα νομιμότητας και σοβαρό προβληματισμό για τη διασφάλιση του δικαιώματος προσφυγής σε δευτεροβάθμιο όργανο. Παρόμοιους προβληματισμούς εγείρει και η απόρριψη άλλων 1.526 προσφυγών ως εκπρόθεσμων, παρότι οι ίδιες οι Αρχές καταστρατηγούν τη διαδικασία επίδοσης της πρωτοβάθμιας απόφασης ασύλου στους ενδιαφερόμενους.

Το ποσοστό αναγνώρισης σε δεύτερο βαθμό διαμορφώθηκε στο 10,1%, μειωμένο από το 2023 (14,8%) και το 2022 (11,8%). Στα τέλη του 2024 εκκρεμούσαν στα διοικητικά πρωτοδικεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης 1.520 αιτήσεις ακύρωσης κατά δευτεροβάθμιων αποφάσεων. Καθώς εκκρεμεί η δημοσίευση της απόφασης της ολομέλειας του ΣτΕ που έκρινε αντισυνταγματική τη μονομελή σύνθεση των Επιτροπών Προσφυγών, τα διοικητικά δικαστήρια εξακολουθούν να αναβάλλουν την εκδίκαση των υποθέσεων. Από τις αιτήσεις ακύρωσης που εκδικάστηκαν, τα δικαστήρια έκαναν δεκτές το 30,5%, αισθητή αύξηση από το 2023 (22,6%) και το 2022 (20%).