Εκθεση για το δικαίωμα των ζώων να ζουν φυσιολογικά

Άποψη εγκατάστασης: Maarten Vanden Eynde, «Homo stupidus stupidus», 2008. Ιδιωτική συλλογή, Σλοβενία | Nabil Boutros, Celebrities / Ovine Condition, 2014. Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη. | Φωτογραφία: Πάρις Ταβιτιάν

«Why Look at Animals? Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή»

Σε επιμέλεια της Κατερίνας Γρέγου, καλλιτεχνικής διευθύντριας του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, η διοργάνωση, αποτέλεσμα πολυετούς έρευνας, συγκεντρώνει περισσότερα από 200 έργα 60 καλλιτεχνών από 25 χώρες και κερδίζει το εύσημο της πρώτης μεγάλης έκθεσης με θέμα την ευημερία των ζώων διεθνώς

Ποια είναι η σχέση μας με τα ζώα σήμερα; Εχουν τα ζώα περιθωριοποιηθεί στη σύγχρονη εποχή; Μπορούμε να συζητάμε για κλιματική́ δικαιοσύνη και προστασία του περιβάλλοντος και να παραλείπουμε τη μη ανθρώπινη ζωή;

Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, αναγνωρίζοντας τη σημασία αυτών των ερωτημάτων, επέλεξε στον νέο εκθεσιακό κύκλο του να εστιάσει στη διερεύνηση των σύνθετων δυναμικών μεταξύ ζώων και ανθρώπων και στον κομβικό τους ρόλο στην πλανητική ευημερία. Με τη συμμετοχή πάνω από 60 καλλιτεχνών από 25 χώρες (Ευρώπη, Ασία, Αφρική, Αμερική) και με περισσότερα από 200 έργα να καταλαμβάνουν όλους τους ορόφους του Μουσείου, η έκθεση «Why Look at Animals? Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή», σε επιμέλεια της Κατερίνας Γρέγου, καλλιτεχνικής διευθύντριας του ΕΜΣΤ, είναι αποτέλεσμα πολυετούς έρευνας. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει διοργανώσει το ΕΜΣΤ (το οποίο είναι από τα λίγα μουσεία στον κόσμο όπου τα κατοικίδια είναι ευπρόσδεκτα) και η πρώτη μεγάλη έκθεση με θέμα την ευημερία των ζώων διεθνώς.

«Η ομαδική αυτή έκθεση επιδιώκει να λειτουργήσει αφυπνιστικά ως προς την ανάγκη να αποκτήσει η προστασία της μη ανθρώπινης ζωής το ίδιο αξιακό πρόσημο με την προστασία της ανθρώπινης ζωής», επισημαίνει η Κατερίνα Γρέγου. Πηγή έμπνευσης αποτελεί το –δημοσιευμένο το 1980– επιδραστικό ομότιτλο βιβλίο του John Berger, ο οποίος επισήμανε ότι στη συνθήκη της προϊούσας νεωτερικότητας ο άνθρωπος απομακρύνθηκε προοδευτικά από τα ζώα, τα οποία εξελίχθηκαν σε κάτι που βλέπουμε πλέον στον ζωολογικό κήπο και στο τσίρκο, στην τηλεόραση και στη βιομηχανία της ψυχαγωγίας. Εγιναν πακέτα στα ράφια των σούπερ μάρκετ, ακόμη ένα προϊόν πλήρως αποσυνδεδεμένο στη συνείδησή μας από την προέλευσή του και από την πραγματικότητα της ζωής και του θανάτου του. Η αντίληψη πως οι άνθρωποι αποτελούν ανώτερη μορφή ζωής από όλα τα άλλα ζωντανά πλάσματα και έχουν ως εκ τούτου περισσότερα δικαιώματα από αυτά, καθώς και η καρτεσιανή ιδέα του bête-machine, του ζώου-μηχανή, αναγνωρίζονται ως οι βάσεις της εκτεταμένης, βίαιης εκμετάλλευσης των ζώων στον σύγχρονο κόσμο.

«Η έκθεση “Why Look at Animals? Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή” αναδεικνύει την ανάγκη αναγνώρισης και υπεράσπισης της ζωής των ζώων ως φλέγον ζήτημα, το οποίο η πολιτική, το εμπόριο και η γεωργία αντιμετωπίζουν είτε με άγνοια είτε με αδιαφορία. Αναδεικνύει τις προβληματικές πτυχές της κυρίαρχης πρακτικής απέναντι στα ζώα, τα οποία αντιμετωπίζονται ως εμπορεύσιμα αγαθά και προϊόντα προς κατανάλωση», επισημαίνει η Κατερίνα Γρέγου. «Στοχεύει να αποτελέσει έναυσμα για μια συζήτηση γύρω από την πολιτική και ηθική της μεταχείρισης των ζώων από τον άνθρωπο και να φέρει στο φως τους βίαιους μηχανισμούς εκμετάλλευσης και συστημικής κακοποίησής τους. Επιπλέον καταπιάνεται με το ερώτημα της συναισθηματικής νοημοσύνης των ζώων, επιδιώκοντας να διατρανώσει τη φύση τους όχι ως κάτι ξέχωρο από εμάς αλλά ως οργανικό και αναπόσπαστο κομμάτι της βιόσφαιράς μας και των οικοσυστημάτων μας».

Αφετηρία της έκθεσης είναι ο όροφος -1 του μουσείου. Εδώ εξετάζονται τα αλληλένδετα φαινόμενα της αποικιοκρατίας, της εκβιομηχάνισης και της τεχνολογικής «προόδου», που οδήγησαν στην πρώτη μεγάλης κλίμακας καταστροφή βιότοπων και στη βίαιη εκμετάλλευση ζώων. Από το ισόγειο και πάνω, οι επισκέπτες θα συναντήσουν έργα που εστιάζουν στην κατάσταση των ζώων σήμερα: πώς επιβιώνουν σε αστικά περιβάλλοντα, αλλά και παραδείγματα ακτιβισμού για τα δικαιώματά τους και νέες μορφές γνώσης σχετικά με αυτά, μεταξύ άλλων. Τέλος, στον τέταρτο όροφο του μουσείου διασταυρώνονται η ποιητική, ο οικοφεμινισμός, ο ανιμισμός, το παιχνίδι, η δημιουργικότητα και το χιούμορ και τα ζώα διεκδικούν τη χαμένη αξιοπρέπειά τους, ενώ καλούμαστε να φανταστούμε έναν μελλοντικό κόσμο με πιο αρμονική δυαδική συνύπαρξη και συνεργασία.

Στην έκθεση συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Art Orienté Objet (Marion Laval-Jeantet & Benoît Mangin), Sammy Baloji, John Berger, Mike Dibb & Chris Rawlence, Ευριπίδης Βαβούρης, Κωστής Βελώνης, Elisabetta Benassi, Kasper Bosmans, Rossella Biscotti, Xavi Bou, Nabil Boutros, David Brooks, Ang Siew Ching, David Claerbout, Marcus Coates, Sue Coe, Simona Denicolai & Ivo Provoost, Mark Dion, Maarten Vanden Eynde, Jakup Ferri, Αλέξανδρος Γεωργίου, Igor Grubić, Laura Gustafsson & Terike Haapoja, Joseph Havel, Lynn Hershman Leeson, Annika Kahrs, Μενέλαος Καραμαγγιώλης, Anne Marie Maes, Britta Marakatt-Labba, Lin May Saeed, Νίκος Μάρκου, Αγγελος Μεργές, Wesley Meuris, Tiziana Pers, Πάρις Πετρίδης, Τζάνις Ράφα, Minna Rainio & Mark Roberts, Marta Roberti, Mostafa Saifi Rahmouni, Πάνος Σκλαβενίτης, Jonas Staal, Daniel Steegmann Mangrané, Oussama Tabti, Emma Talbot, Νίκος Τρανός, Μαρία Τσάγκαρη, Δημήτρης Τσουμπλέκας, Cheng Xinhao, Driant Zeneli.

• ΕΜΣΤ: λεωφ. Καλλιρρόης & Αμβρ. Φραντζή. Μέρες & ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή: 11.00-19.00, Πέμπτη: 11.00-22.00. Γενική είσοδος: 8 ευρώ. Μειωμένο: 4 ευρώ. Ηλεκτρονική κράτηση: https://www.emst.gr/eticket