Καθαρισμός παραλιών με «όργωμα» από μηχανοκίνητο όχημα στη Σύρο

Σαν να μην αντιλαμβάνονται διόλου την περιβαλλοντική καταστροφή που συνεπάγεται ο «καθαρισμός» των παραλιών με μηχανοκίνητα οχήματα με τη μέθοδο του «οργώματος»/κοσκινίσματος, κάποιοι δήμοι εν όψει της έναρξης της θερινής περιόδου επιμένουν σε αυτήν την ξεπερασμένη, μα κυρίως παράνομη πρακτική.

Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί ο Δήμος Σύρου-Ερμούπολης, η Δημοτική Επιτροπή του οποίου ενέκρινε δαπάνη για τον «καθαρισμό» των παραλιών Γαλησσά, Βούλγαρη, Κόμητου, Αγκαθωπών, Βάρης, Λωτού, Κινίου, Φοίνικα, Μέγα Γιαλού και Αζολίμνου σε βάθος 10 εκατοστών με μισθωμένο μηχανοκίνητο όχημα. Κατά της απόφασης της Δημοτική Επιτροπής στράφηκε με προσφυγή στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου το Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου ζητώντας την ακύρωσή της.

Δεύτερο παράδοξο

Το παράδοξο είναι ότι η δημοτική αρχή Σύρου επιχείρησε να «καθαρίσει» τις παραλίες του νησιού με ανάλογο τρόπο και πέρσι, κάτι που τελικά δεν έπραξε εξαιτίας αναφοράς του Παρατηρητηρίου προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών και σχετικής παρέμβασης της εισαγγελέως, η οποία αφενός ζήτησε διευκρινίσεις από τον δήμαρχο σχετικά με την τήρηση της νομοθεσίας, αφετέρου επισήμανε ότι οι καθαρισμοί στους μισθωμένους χώρους οφείλουν να πληρώνονται από τους μισθωτές και όχι από τον δήμο. Συνεπώς, η Δημοτική Αρχή γνωρίζει ότι το «όργωμα»/κοσκίνισμα των παραλιών αποτελεί μη νόμιμη ενέργεια.

Αλλά και ένα δεύτερο παράδοξο αποτελεί το γεγονός ότι ο δήμος επιχειρεί να αναθέσει σε έναν εργολάβο τον «καθαρισμό» των παραλιών του νησιού με μηχανοκίνητο όχημα (έργο που θα απαιτήσει λίγες ώρες συνολικά), με δημόσια δαπάνη που αγγίζει το μισό της αξίας αγοράς του ίδιου του μηχανήματος - την ώρα που διαθέτει ήδη μηχάνημα καθαρισμού των παραλιών το οποίο, αν καθάριζε επιφανειακά αποκλειστικά τους χώρους που δεν είναι μισθωμένοι, θα χρειαζόταν αντίστοιχα λίγο χρόνο.

Σύμφωνα με την εισήγηση του δημάρχου Σύρου-Ερμούπολης, Αλέξη Αθανασίου, προς τη Δημοτική Επιτροπή και τη σχετική προσβαλλόμενη απόφαση «η μίσθωση θα αφορά ειδικό μηχάνημα-μικρό ακτοκαθαριστή, το οποίο κοσκινίζει την άμμο σε μικρό βάθος, 10 εκατοστών, δίχως να αλλοιώνει την ακτή και θα συλλέγει όλα τα απορρίμματα ή αντικείμενα που υπάρχουν όπως αποτσίγαρα, ξύλα, πλαστικά, γυαλιά και κάθε άλλο αντικείμενο ξένο προς τη φύση της ακτής».

Από τη δε τεχνική και οικονομική προσφορά της εταιρείας που διαθέτει το μηχάνημα διαφαίνεται ότι ο καθαρισμός των παραλιών θα γίνει σε όλο το μήκος και πλάτος των προσβάσιμων παραλιών του δήμου, ενώ το κόστος της σύμβασης θα ανέρχεται σε 10.000 ευρώ.

Η βιοποικιλότητα

Καταρχήν, το Παρατηρητήριο υποστηρίζει στην προσφυγή του ότι το μηχανοκίνητο όχημα που θα χρησιμοποιηθεί για τους καθαρισμούς επιφέρει αλλοίωση στα βιοτικά και αβιοτικά στοιχεία των παραλιών, αλλοίωση η οποία απαγορεύεται ρητά από την κείμενη νομοθεσία, μεταξύ άλλων και από τον νόμο 1650/86 «Για την προστασία του περιβάλλοντος», όπου αναφέρεται ότι «δεν επιτρέπεται η κίνηση μηχανοκίνητων οχημάτων εκτός οδικού δικτύου σε οικολογικά ευαίσθητες εκτάσεις, όπως ενδεικτικά (…) ο αιγιαλός, οι αμμοθίνες (…) και σε μονοπάτια που βρίσκονται σε τέτοιες περιοχές».

Αν και ο δήμαρχος και η προσφέρουσα εταιρεία ισχυρίζονται ότι το συγκεκριμένο κοσκίνισμα σε βάθος 10 εκατοστών δεν θα αλλοιώσει τη φυσική μορφολογία και τα βιοτικά και αβιοτικά στοιχεία των χώρων αιγιαλού και παραλίας, είναι προφανές, αλλά και επιστημονικά πλήρως τεκμηριωμένο, ότι στη ζώνη βάθους άμμου των 10 εκατοστών υπάρχουν φυσικά αβιοτικά στοιχεία απαραίτητα για την ύπαρξη των παραλιών (βότσαλα, πετραδάκια, κοχύλια κ.λπ.) και σημαντική βιοποικιλότητα (χλωρίδα και πλήθος έμβιων οργανισμών, όπως αμμόφιλα είδη, κρινάκια της άμμου, αρμυρίκια, το ριζικό σύστημα των οποίων μπορεί να αναπτύσσεται και σε αυτό το βάθος, σαλιγκάρια, σαύρες και άλλα ερπετά, σκουλήκια, σκαθάρια κ.λπ.).

Πολλοί ζώντες οργανισμοί της άμμου σκάβουν και ζουν σε υπόγειες φωλιές ή ζουν στη ζώνη διαβροχής. Και πρέπει να συνυπολογιστεί η καταγεγραμμένη πλέον παρουσία χελωνών καρέτα στην παραλία του Γαλησσά και στην παραλία της Βάρης. Ας σημειωθεί εδώ ότι υπάρχουν και μηχανήματα καθαρισμού της άμμου που δεν είναι μηχανοκίνητα οχήματα.

Σε αυτά θα πρέπει να συνυπολογιστεί ότι όχι μόνο δεν υπάρχει εισήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης του δήμου (Διεύθυνση Καθαριότητας, Περιβάλλοντος και Αγροτικής Πολιτικής) που να τεκμηριώνει τη νομιμότητα της ενέργειας του καθαρισμού με το προτεινόμενο μηχάνημα και τον προτεινόμενο τρόπο, αλλά κατά το παρελθόν η διευθύντρια της Διεύθυνσης αυτής, Ολυμπία Τασσοπούλου, έχει εκφράσει δημοσίως την κάθετη αντίθεσή της με τέτοιες ενέργειες σε σχετικό δημοσίευμα τοπικού ενημερωτικού μέσου (18/5/2022).

Εξάλλου, το έγγραφο του «Ιδιαίτερου Γραφείου Δημάρχου Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων», το οποίο υπογράφεται από τον δήμαρχο και κατατέθηκε ως αίτημα προς τη Δημοτική Επιτροπή για την έγκριση της δαπάνης για τη σύναψη της σύμβασης, κατατέθηκε από υπηρεσία παντελώς αναρμόδια τόσο διοικητικά όσο και τεχνικά για τη συγκεκριμένη σύμβαση.

Κατά τεκμήριο, το Ιδιαίτερο Γραφείο Δημάρχου Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων, εκτός από το ότι είναι αναρμόδιο, δεν έχει και τις γνώσεις για να αξιολογήσει την περιβαλλοντική επίπτωση της ενέργειας του υπό μίσθωση μηχανήματος και τη νομιμότητα της σχετικής επέμβασης.

Ιδιωτική ευθύνη

Και παρεμπιπτόντως, το προτεινόμενο κόστος των 10.000 ευρώ δεν φαίνεται να είναι εύλογο αν ληφθεί υπόψη ότι το συγκεκριμένο μηχάνημα φαίνεται να κοστίζει 21.990 ευρώ και έχει δυνατότητα καθαρισμού 6.000 τετραγωνικών μέτρων ανά ώρα, δηλαδή για το σύνολο των παραλιών που πρόκειται να καθαριστούν θα απαιτηθούν ελάχιστες ώρες λειτουργίας του.

Συν τοις άλλοις, όπως αναφέρει το Παρατηρητήριο στην προσφυγή του, το αίτημα προς τη Δημοτική Επιτροπή που υπογράφεται από τον δήμαρχο στηρίζεται στον ψευδή ισχυρισμό του ότι ο δήμος δεν διαθέτει μηχανοκίνητο εξοπλισμό καθαρισμού ακτών. Οπως έχει γίνει γνωστό από τη διευθύντρια Περιβάλλοντος του δήμου, ο δήμος διαθέτει τέτοιο εξοπλισμό, τύπου Barracuda. Και το ότι ο δήμος διαθέτει τέτοιο εξοπλισμό έχει επισημανθεί και από τις δημοτικές παρατάξεις της αντιπολίτευσης.

Ο δήμαρχος στην εισήγησή του αναφέρει ότι είναι αδύνατη η εκτέλεση του καθαρισμού από το προσωπικό και τα μέσα της υπηρεσίας, χωρίς όμως αυτό να έχει τεκμηριωθεί από την αρμόδια Διεύθυνση Καθαριότητας, Περιβάλλοντος και Αγροτικής Πολιτικής ώστε να αποδεικνύει την αδυναμία της υπηρεσίας να προβεί στον καθαρισμό των παραλιών με ίδιους ανθρώπινους πόρους και ίδια μηχανήματα.

Και κάτι ακόμη, εξίσου σοβαρό αποτελεί το γεγονός ότι ο καθαρισμός των μισθωμένων χώρων των παραλιών για ομπρελοξαπλώστρες (περί το 50% του συνόλου των χώρων των παραλιών που πρόκειται να καθαριστούν) αποτελεί ευθύνη και συμβατική υποχρέωση των μισθωτών, οι οποίοι οφείλουν να τους καθαρίζουν και να απομακρύνουν τα στοιχεία που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των λουομένων -όπως π.χ. σπασμένα γυαλιά, περιττώματα ζώων κ.λπ.- με δικά τους έξοδα. Συνεπώς, καθίσταται απορίας άξιο το γιατί ο δήμαρχος Σύρου-Ερμούπολης εξυπηρετεί υποχρεώσεις ιδιωτών με χρήματα του δήμου.

Οι δαπάνες

Εν τω μεταξύ, δεδομένων των πληροφοριών βάσει των οποίων το μηχάνημα που πρόκειται να οργώσει τις παραλίες θα κατέφτανε την περασμένη Παρασκευή στο νησί και θα ξεκινούσε εργασίες άμεσα, το Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου απέστειλε την ίδια μέρα επιστολή-αίτημα στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Σύρου ζητώντας την αποτροπή του προγραμματισμένου από τον δήμο καθαρισμού των ακτών.

Η αντίδραση της εισαγγελέως ήταν άμεση, καθώς αυθημερόν απέστειλε επιστολή προς τον δήμο, το Λιμεναρχείο, την Αστυνομία, τη Διεύθυνση Δασών και το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Σύρου με την οποία ζητά ενημέρωση για τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί και για το εάν θα τηρηθούν οι διατάξεις των σχετικών νομοθετημάτων. Επιπλέον, επισημαίνει ότι εάν ο καθαρισμός επεκταθεί και στους μισθωμένους χώρους των παραλιών, θα πρέπει να καταλογιστούν οι δαπάνες στους παραχωρησιούχους.